Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξετάζει το ενδεχόμενο να δημιουργήσει ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας (CBDC) δηλαδή να δημιουργήσει το ψηφιακό ευρώ. Στόχος, σύμφωνα με την ΕΚΤ, είναι το ψηφιακό ευρώ να αποτελέσει ένα ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής χωρίς χρέωση από διαμεσολαβητές που θα χρησιμοποιείται ακριβώς όπως τα μετρητά.
Θα απαιτείται η χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού που θα μπορεί να δημιουργηθεί στην τράπεζα ή σε κάποιον δημόσιο φορέα και θα μπορεί να κάνει όλες τις συνήθεις ηλεκτρονικές πληρωμές.
Το ψηφιακό ευρώ θα αποτελέσει μια ιδιαίτερη καινοτομία στην Ευρωζώνη καθώς η χρήση των μετρητών στις συναλλαγές στην Ευρώπη έχει μια σταθερή μείωση και η χρήση ψηφιακών πληρωμών αυξάνεται ραγδαία.
Ειδικά η πανδημία επιτάχυνε τη μετάβαση από τις συναλλαγές με μετρητά στις ψηφιακές συναλλαγές. Ουσιαστικά θα παράσχει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να συναλλάσσονται με ψηφιακό νόμισμα υπό την εγγύηση της ΕΚΤ παράλληλα με τους παραδοσιακούς τρόπους συναλλαγών (τραπεζογραμμάτια και κέρματα).
Η χρήση του ψηφιακού ευρώ προσφέρει μεγάλα οφέλη. Η ΕΚΤ θα αποκτήσει σημαντικό ρόλο στις ψηφιακές συναλλαγές των πολιτών αποτρέποντας την κυριαρχία ξένων παικτών στη νομισματική κυριαρχία όπως ξένες πλατφόρμες και ιδιωτικά κρυπτονομίσματα.
Παράλληλα, η ΕΚΤ είναι σε θέση να εγγυηθεί την ασφάλεια των συναλλαγών καθώς και τη χρηματοοικονομική συμπερίληψη όλων των πολιτών αφού η χρήση του θα μπορεί να πραγματοποιηθεί από όλους. Η χρήση του θα δύναται να πραγματοποιηθεί και χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του ψηφιακού ευρώ είναι η χωρίς χρέωση πληρωμή, κάτι που αναμένεται να αποτελέσει πρόκληση για το παραδοσιακό, αλλά και το σύγχρονο τραπεζικό σύστημα.
Υπάρχει έντονη ανησυχία ότι η δημιουργία του ψηφιακού ευρώ θα προκαλέσει εκροή καταθέσεων προς την Κεντρική Τράπεζα ειδικά σε περιόδους κρίσης εμπιστοσύνης του τραπεζικού συστήματος. Επιπλέον, πρόκληση αποτελεί η προστασία της ιδιωτικότητας των χρηστών, καθώς το ψηφιακό χρήμα θα βασίζεται σε τεχνολογίες που ενδέχεται να καταγράφουν συναλλαγές.
Η ενσωμάτωση του ψηφιακού ευρώ στο χρηματοοικονομικό σύστημα απαιτεί συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, των τραπεζών και των επιχειρήσεων.
Η ΕΚΤ έχει ήδη ξεκινήσει πιλοτικά προγράμματα για τη δοκιμή του, ενώ η επίσημη κυκλοφορία θα καθοριστεί στο στάδιο της προπαρασκευαστικής εργασίας χωρίς να διευκρινίζεται ένα σαφές χρονικό διάστημα.
Καθώς η Ευρώπη προχωρά προς την υιοθέτηση αυτής της καινοτομίας, θα χρειαστεί να αντιμετωπιστούν όλες οι τεχνικές, νομικές και κοινωνικές πτυχές που συνοδεύουν ένα τόσο φιλόδοξο εγχείρημα.
Το ψηφιακό ευρώ αποτελεί μια πρόκληση αλλά ταυτόχρονα και μια ευκαιρία για την Ευρώπη για να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο και καθολικά αποδεκτό ψηφιακό νόμισμα που θα φέρει τον κόσμο πιο κοντά.
Ο κ. Αριστείδης Σάμιτας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικής, αντιπρύτανης Οικονομικών και Ανάπτυξης ΕΚΠΑ.
Ο κ. Θωμάς Κοσμίδης είναι οικονομολόγος, υποψήφιος διδάκτορας Χρηματοοικονομικής ΕΚΠΑ.
