Μεταφράζω ένα μυθιστόρημα στο οποίο ο χρόνος σταματάει. Στην κυριολεξία. Ο ανθρώπινος χρόνος παύει να κυλάει, ετοιμόγεννες δεν γεννάνε, ετοιμοθάνατοι δεν πεθαίνουν, τα νύχια, τα μαλλιά δεν μεγαλώνουν, οι αρρώστιες μένουν στάσιμες, οι άνθρωποι δεν πεινούν (και πολλοί δεν τρώνε). Ομως η φύση συνεχίζει ακάθεκτη: τα ζώα μεγαλώνουν, η βλάστηση αναπτύσσεται· τίποτα – εκτός του ανθρώπου – δεν υπόκειται σε αυτή η βασανιστική στασιμότητα.

Κι ενώ τα γραφεία τελετών και οι μαιευτικές κλινικές μένουν άεργα και κλείνουν, τα φυτώρια κάνουν χρυσές δουλειές: όχι μόνο επειδή όλες οι υπόλοιπες ασχολίες αρχίζουν και φαίνονται μάταιες, αλλά επειδή τα φυτά – το φούντωμα των ανθέων τους, το ύψος που παίρνουν, η μελίγκρα που κολλούν – είναι απόδειξη πως η πραγματικότητα δεν έχει τρελαθεί τελείως, πως ορισμένα πράγματα ακολουθούν ακόμα τη φυσική ροή των πραγμάτων, γεννιούνται, μεγαλώνουν, αρρωσταίνουν και πεθαίνουν, ο κύκλος της ζωής συνεχίζεται γι’ αυτά και προσφέρουν στους ανθρώπους, που μπήκαν στον πάγο, παρηγοριά.

Οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο είναι υπ’ ατμόν. Στις περισσότερες χώρες τα πράγματα, για ένα διάστημα, συνεχίζουν ως έχουν: οι άνθρωποι ξυπνούν το πρωί, πηγαίνουν στις δουλειές τους, παράγουν ό,τι παρήγαγαν, καταναλώνουν ό,τι κατανάλωναν, τρώνε για να φάνε, παρόλο που δεν πεινάνε, πού και πού κουρεύονται για ν’ αλλάξουν στυλ, οι καρκινοπαθείς και οι ηλικιωμένοι αρπάζουν το δώρο που του δόθηκε και σχεδιάζουν ταξίδια (εφόσον το σώμα δεν γηράσκει, πολλοί πόνοι εξαφανίζονται). Κι όλοι προσποιούνται πως μπορούν να συνεχίσουν ως έχει, μέχρι να βρεθεί η λύση.

Θεωρίες συνωμοσίας δεν αργούν να κατακλύσουν τη δημόσια σφαίρα. Θρησκευτικές αποκαλυπτικές εμμονές, ιστορικοί παραλληλισμοί, σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Σε ένα από αυτά, η λύση βρίσκεται σε κάτι αρχαίες λίθινες πλακέτες από τα Σούσα όπου οι ειδικοί ανακαλύπτουν αναφορές στο σταμάτημα του χρόνου, επειδή οι άνθρωποι δυσαρέστησαν τους θεούς. Αμέσως, τα μιντιακά πάνελ κατακλύζονται από αντίστοιχους ειδικούς. Σε άλλο σενάριο, οι ειδικοί προσπαθούν να προσδιορίσουν την ακριβή στιγμή που σταμάτησε ο χρόνος μήπως ανακαλύψουν «σκάλωμα» στον χωροχρόνο.

Ισως η πιο ενδιαφέρουσα απ’ όλες τις θεωρίες συνωμοσίας είναι πως μια απίστευτα εξελιγμένη Τεχνητή Νοημοσύνη του μέλλοντος έχει διαγνώσει στην ανθρωπότητα το παράσιτο που θα καταστρέψει τον πλανήτη και σταμάτησε, λοιπόν, την εξέλιξή της. (Δεν την εξαφάνισε για να μπορεί να αποκωδικοποιήσει όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου που δεν της είναι ακόμα αντιληπτές, τις παράλογες ενορμήσεις και τα συναισθήματα.) Οι οπαδοί αυτής της θεωρίας είναι πεπεισμένοι πως ο τρόμος της στασιμότητας θα σταματήσει μόνο εάν όλοι αυτοκτονήσουν ή αλληλοσκοτωθούν, μαζικά.

Ποιος όμως λέει ότι είναι δυνατόν να πεθάνεις, υπό αυτές τις αλλόκοτες συνθήκες;

Δεν θα σας πω περισσότερα για το μυθιστόρημα, ίσως το διαβάσετε όταν με το καλό εκδοθεί. Θα σας πω όμως γιατί τα γράφω όλα αυτά.

Γιατί κι εγώ, όπως κι εσείς φαντάζομαι, κουράζομαι συχνά τώρα τελευταία από την επικαιρότητα, από ένα περιβάλλον δημοσίου λόγου – μιντιακό, διαδικτυακό – όπου όλοι ουρλιάζουν ακατάπαυστα κι όπου κάθε τι που συμβαίνει είναι Το Πλέον Σοκαριστικό Γεγονός και Πρέπει Ολοι να Εξανιστάμεθα μονίμως και διαρκώς. Σ’ έναν χώρο γεμάτο κραυγές, κανείς δεν ακούγεται. Κι επειδή όλοι παίρνουν τα πάντα αδιανόητα σοβαρά, εν τέλει τίποτα δεν αναγνωρίζεται ως καθοριστικό.

Είναι κι αυτό μια μορφή στασιμότητας, αδυναμίας ανάγνωσης της εξέλιξης του κόσμου και προσδιορισμού των πραγματικά κομβικών γεγονότων. Στην Ελλάδα, ειδικά, έχουμε μεγάλη παράδοση ομφαλοσκόπησης, και ως λαός και ως μιντιακό σύστημα.

«Εχω σταματήσει σχεδόν να παρακολουθώ τις ειδήσεις» λέει ένας χαρακτήρας στο βιβλίο – και πολύ μου θύμισε την καθημερινότητά μας, αυτή την αμφιταλάντευση μεταξύ βουτιάς στη θάλασσα των αλαλαγμών και πλήρους αποστασιοποίησης. Με τη διαφορά, φυσικά, ότι στο μυθιστόρημα διακυβεύεται όντως κάτι τεράστιο: η ζωή και η εξέλιξη του ανθρώπου. Ενώ σ’ εμάς, οι εγωιστικές μας σταθερές: η δική μας ανάγνωση του κόσμου, οι αναγνωρίσιμοι, κεκτημένοι μας σχηματισμοί.

Η κυρία Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη είναι ποιήτρια και μεταφράστρια.