«Τὸ Ρέθεμνος εἶναι μιὰ μικρὴ πολιτεία μ’ ἑφτά ἴσαμε ὀχτὼ χιλιάδες ψυχὲς χτισμένη γιαλό-γιαλὸ στὴ βορινὴ στεριὰ τῆς Κρήτης, ἀπάνω στὸ μεσοστράτι ἀπὸ Χανιὰ σὲ Μεγαλόκαστρο. Λέγεται πὼς τὸν παλιὸ καιρὸ ἀκούστηκε στὸν κόσμο γιὰ τὸ ἐμπόριό της, πὼς πρόκοψε στὴ ναυτωσύνη, γέννησε κιόλας δυό-τρεῖς καλοὺς ποιητάδες καὶ ζωγράφους, ποὔναι πάντα χρειαστοὶ γιὰ νὰ βαστιέται τὄνομα ἑνὸς τόπου ἀκατάλυτο, ὅταν βουβαθοῦν τὰ παζάρια του κ’ οἱ ταρσανάδες του ρημάξουν καὶ τὰ καλήτερα παιδιά του κάμουν φύλλα φτερά. Κοντὰ σ’ αὐτὰ λέγεται ἀκόμα, πράμα ποὺ μπορεῖς νὰ τὸ βεβαιώσεις καὶ σήμερα, πὼς οἱ πολίτες τοῦ Ρεθέμνου εἴταν ἄνθρωποι ἀγαθοί, σεμνοὶ καὶ συνάμα περήφανοι, διαβασμένοι καὶ καλότροποι, κοντολογίς εἶδος ποθητὸ μέσα στὸ φιλοτάραχο νησί. (…) Τὸ Ρέθεμνος, μαθές, εἶναι χτισμένο πάνω στὸ σύνορο τῆς ἡμεράδας καὶ τῆς ἀγριάδας. Ἡ ἀγριωπὴ μεριὰ σὲ καλεῖ, τὸν καιρὸ τῆς χειμωνιᾶς, νὰ θαμάζεσαι τὸν πόλεμο ποὺ κάνει τὸ πέλαγο μὲ τοὺς βράχους, ποὺ στέκουν ἐκεῖ σὰ δυναμάρια νὰ διαφεντεύουν τὴν πολιτεία στὸν αἰῶνα. Ὁ ἥμερος γιαλὸς σοὔχει στρωμένη, τὶς ὧρες τῆς καλοκαιριᾶς, τὴν ἀμμουδιὰ καὶ τὸ σγουρὸ τὸ κοντοθάλασσο νἄρχεσαι νὰ περιπατᾶς ἀνέγνοιαστος, σὰν τὸ δίκαιο στὰ λιβάδια τοῦ Παράδεισου».
Παντελής Πρεβελάκης, «Το χρονικό μιας πολιτείας» (1938)
(Τα αποσπάσματα είναι από την έκδοση της Εστίας, 1993)
Ο Παντελής Πρεβελάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1909 και πέθανε στην Αθήνα το 1986. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 1939 μέχρι το 1974 ήταν καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Πολυπράγμων, εκτός από την τέχνη ασχολήθηκε με τη συγγραφή μυθιστορημάτων, ποίησης, θεατρικών έργων, ενώ μετέφρασε αρχαίους Έλληνες και ξένους συγγραφείς.
Πηγή έμπνευσης στα περισσότερα έργα του υπήρξε η Κρήτη. Ιδιαίτερη φιλία τον συνέδεε με τον Νίκο Καζαντζάκη, ο οποίος υπήρξε ο πνευματικός του μέντορας. Για το πολυσχιδές έργο του τιμήθηκε με βραβεία ενώ εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Η βιβλιοθήκη και το αρχείο του βρίσκονται από το 1993 στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
