Η τεχνητή νοημοσύνη και οι εφαρμογές της έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις στην κοινωνία και μία από τις πιο πρόσφατες και δημοφιλείς είναι το ChatGPT, ένα πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για να κατανοεί και να δημιουργεί ανθρώπινη γλώσσα και σύνθετες αναλύσεις δεδομένων.
Ομως, η αναδυόμενη παρουσία του ChatGPT, όπως και κάθε νέα τεχνολογία, φέρνει μαζί της σημαντικά ερωτήματα: Είναι μια ευχή ή μια κατάρα για την κοινωνία μας; Θα μας βοηθήσει να εξελιχθούμε ή θα οδηγήσει σε καταστάσεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε; Το ίδιο και για τους μαθητές και μαθήτριες, το ChatGPT από τη μία αποτελεί μια πηγή βοήθειας και γνώσης και από την άλλη μια πιθανή παγίδα που υπονομεύει την αυθεντική μάθηση.
Μία από τις πιο θετικές πλευρές του ChatGPT είναι η δυνατότητα που προσφέρει στην εκπαίδευση και στην προσωπική ανάπτυξη. Για παράδειγμα, οι νέοι μπορούν να το χρησιμοποιούν για να κατανοήσουν δύσκολες έννοιες ή να αποκτήσουν βοήθεια με τη συγγραφή και την ανάλυση κειμένων. Μπορεί να βοηθήσει στην έρευνα, στην οργάνωση πληροφοριών και ακόμη και στη δημιουργία προσχεδίων για εκθέσεις και παρουσιάσεις.
Το ChatGPT δεν αντικαθιστά τον δάσκαλο, αλλά συμπληρώνει τη διαδικασία μάθησης, προσφέροντας έναν εύκολο τρόπο για να αποκτήσει κανείς γνώσεις. Ειδικά για εκείνους που δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε εκπαιδευτικά ιδρύματα και εξειδικευμένους δασκάλους ή αυτούς που δυσκολεύονται με συγκεκριμένα μαθήματα η τεχνολογία αυτή μπορεί να προσφέρει μια εξατομικευμένη μαθησιακή εμπειρία, προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τον ρυθμό τους.
Επιπλέον, μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας, προσφέροντας νέες προοπτικές και ιδέες που ίσως δεν είχαν σκεφτεί οι μαθητές μόνοι τους. Πολλοί πιστεύουν έτσι ότι το ChatGPT ενισχύει τη δημιουργικότητα. Δημιουργοί, συγγραφείς και επιχειρηματίες μπορούν να το χρησιμοποιούν ως εργαλείο για να αναπτύξουν ιδέες, να συνθέσουν κείμενα ή ακόμα και να φτιάξουν σενάρια και ιστορίες.
Ωστόσο, η χρήση του ChatGPT εγκυμονεί και κινδύνους. Ο πιο προφανής είναι η πιθανότητα λογοκλοπής. Η εύκολη πρόσβαση σε έτοιμο περιεχόμενο μπορεί να οδηγήσει τους μαθητές να αντιγράψουν και να επικολλήσουν απαντήσεις χωρίς να κατανοήσουν πραγματικά το θέμα. Αυτό όχι μόνο υπονομεύει την ακεραιότητα της εργασίας τους, αλλά και εμποδίζει την ανάπτυξη των δικών τους δεξιοτήτων κριτικής σκέψης και επίλυσης προβλημάτων.
Την ίδια στιγμή, η υπερβολική εξάρτηση από το ChatGPT μπορεί να οδηγήσει σε μαθητές που απλώς λαμβάνουν πληροφορίες χωρίς να τις επεξεργάζονται και να τις αφομοιώνουν κριτικά. Ενας άλλος κίνδυνος είναι η πιθανότητα παραπληροφόρησης.
Το ChatGPT, όπως κάθε τεχνολογικό εργαλείο, δεν είναι αλάνθαστο. Μπορεί να παράγει ανακριβείς ή παραπλανητικές πληροφορίες, ειδικά σε θέματα που είναι πολύπλοκα ή αμφιλεγόμενα. Εάν οι μαθητές δεν είναι σε θέση να αξιολογήσουν κριτικά τις πληροφορίες που λαμβάνουν από το ChatGPT, μπορεί να καταλήξουν να πιστεύουν λανθασμένες ή παραπλανητικές ιδέες.
Για να αξιοποιήσουμε τα οφέλη και να αποφύγουμε τους κινδύνους, είναι απαραίτητη η υπεύθυνη και κριτική χρήση του. Πρέπει να εκπαιδευτούμε πώς να το χρησιμοποιούμε ως ένα εργαλείο για την ενίσχυση της μάθησης και όχι ως μια συντόμευση για την αποφυγή της σκέψης.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να τονιστεί η αξία της αυθεντικής μάθησης και της ανάπτυξης των δικών μας δεξιοτήτων. Τελικά, ίσως πρέπει να πούμε ότι το ChatGPT δεν είναι ούτε ευχή ούτε κατάρα για τους μαθητές και τις μαθήτριες. Είναι ένα εργαλείο και, όπως σε τόσα άλλα, η αξία του εξαρτάται από τον τρόπο που το χρησιμοποιούμε.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Νάξου» του ΓΕΛ Νάξου – «Μανώλης Γλέζος» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 27 Απριλίου 2025.
