Ο καινοτόμος θεσμός των μαθητικών εφημερίδων που καθιέρωσε ΤΟ ΒΗΜΑ από το 2020, έφερε στην επιφάνεια και έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό το δημιουργικό ταλέντο εκατοντάδων μαθητριών και μαθητών από την Κύπρο και την Ελλάδα που τους ελκύει το επάγγελμα του δημοσιογράφου. Η μαθητική δημοσιογραφία είναι πολλαπλώς προκλητική για τα νέα παιδιά που έχουν μάθει κατά κανόνα να συσσωρεύουν γνώσεις με κύριο στόχο την επιτυχία στις εξετάσεις. Προτού ολοκληρωθεί στα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα το στάδιο πρόσβασης στη γνώση, ήρθε η τεχνητή νοημοσύνη να μας δείξει ότι τώρα η μεγάλη πρόκληση είναι η διαχείριση της γνώσης σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
Το κέρδος του εκκολαπτόμενου μέσα στο σχολικό περιβάλλον δημοσιογράφου είναι ότι μαθαίνει στην πράξη, σε συνεργατικό κλίμα, να συγκεντρώνει, να ερευνά και να παρουσιάζει ευσύνοπτα πληροφορίες που σχετίζονται με καυτά θέματα της επικαιρότητας τα οποία επηρεάζουν το κοινωνικό σύνολο. Από το άλλο μέρος, οι συνεντεύξεις που πήραν τα παιδιά, με δικά τους αλάνθαστα κριτήρια, έδειξαν ότι διαθέτουν το ταλέντο που πρέπει να αποκτήσουν όλοι γενικά οι μαθητές: να μπορούν να θέτουν προκλητικές και έξυπνες ερωτήσεις παρά να δίνουν τυποποιημένες απαντήσεις. Τότε φαίνεται το κριτικό τους πνεύμα.
Ο νεαρός δημοσιογράφος, ερχόμενος σε αντιπαράθεση με ψευδείς ειδήσεις, οξύνει την κριτική και δημιουργική του σκέψη. Μαθαίνει από πολύ νωρίς να περιορίζει το υποκειμενικό στοιχείο, που διακατέχει γενικά τον άνθρωπο, και να προάγει, όσο είναι εφικτό, την αντικειμενικότητα. Εξασκείται στην πυκνότητα και ποιότητα λόγου και καλλιεργεί το προσωπικό του ύφος, αναδεικνύοντας το ήθος που πρέπει να διακρίνει τον ίδιο ως ευσυνείδητο και ενσυνείδητο πολίτη.
Η δημοσιογραφική ευθύνη επαυξάνεται καθώς τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας, αξιοποιώντας ποικίλες διαδικτυακές εφαρμογές, ασκούν καταλυτική επίδραση στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Επιβάλλεται να προβληθεί η παραγνωρισμένη δημοκρατική πολιτειότητα.
Ο πρώτος Πανελλαδικός και Παγκύπριος διαγωνισμός ανέδειξε στην πράξη την αριστεία, αρχαιότατη λέξη που δήλωνε την ανωτερότητα και τη γενναιότητα. Η αθρόα συμμετοχή στην ευγενή αυτή άμιλλα επιβεβαίωσε το θάρρος των νέων παιδιών να αποδυθούν σε ένα αγώνα στον οποίο μετράει περισσότερο και από τη νίκη η πολύτιμη εμπειρία της βιωματικής δράσης.
Είναι κρίμα που η ήττα παραπέμπει ήδη από την αρχαιότητα στον πόλεμο. Πολλές ήττες, μικρές και μεγάλες, είναι ειρηνικές, τις έχουμε βιώσει όλοι και πρέπει να μας κάνουν πιο δυνατούς και πιο επίμονους στην επίτευξη των στόχων μας, Ο θρίαμβος, αντίθετα, προνόμιο των πολύ λίγων, αποβαίνει συχνά μοιραίος, ως απότοκο της διονυσιακής παραζάλης.
*Ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και Καθηγητής Γλωσσολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
