Ιατρικά – Νοσηλευτικά λάθη: Είναι τελικά τόσα πολλά και ποιος ευθύνεται;

Εκατοντάδες υποθέσεις με βασικό αντικείμενο τη διερεύνηση ιατρικής ή νοσηλευτικής ευθύνης σε περιστατικά τα οποία είχαν αντίτυπο στην υγεία νοσηλευόμενων ασθενών στο ΕΣΥ, λαμβάνουν χώρα καθημερινά στα ελληνικά δικαστήρια.

Την ίδια ώρα συχνά στην ειδησεογραφία αναφέρεται η διαταγή για Ένορκη Διοικητική Εξέταση σε νοσοκομεία προκειμένου να διαπιστωθεί για πιο λόγο η διαχείριση ενός ασθενή οδήγησε σε επιδείνωση της υγείας του ή ακόμη και σε θάνατο.

Σύμφωνα με τον κ. Αθανάσιο Βοζίκη, Καθηγητή, Διευθυντή του Εργαστηρίου Οικονομικών και Διοίκησης της Υγείας (LabHEM), Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης από το 2017 έχουν καταγραφεί πάνω από 20.000 δυσμενή συμβάντα ως αναφορές πολιτών, όμως ένα πολύ μικρός αριθμός αυτών έχει αποδειχτεί όλα αυτά τα χρόνια ως ιατρικό λάθος.

Το τελευταίο διάστημα, φαίνεται να έχει αυξηθεί η ανασφάλεια των πολιτών όσον αφορά στην πιθανότητα να βρεθούν αντιμέτωποι με μια λάθος διαχείριση του προβλήματος υγείας που μπορεί να έχουν, όταν απευθύνονται σε κάποια μονάδα υγείας.

Κι αυτό επειδή κραυγαλέες περιπτώσεις, όπως ο θάνατος της εγκύου στην Άρτα μετά από χορήγηση φαρμάκου, ο θάνατος από μετάγγιση με αίμα διαφορετικής ομάδας από αυτή της ασθενούς στο Τζάνειο, τη χορήγηση λανθασμένης χημειοθεραπείας σε ογκολογικό ασθενή και μερικές ακόμη περιπτώσεις, είδαν το φως της δημοσιότητας.

Επίσημες συγκεντρωτικές καταγραφές όμως για όλα τα παραπάνω στην Ελλάδα δεν υπάρχουν και δυστυχώς ακόμη δεν φαίνεται να υπάρχει άμεσα εξέλιξη στο συγκεκριμένο θέμα. Εκτιμήσεις μόνο υπάρχουν από δικαστικούς κύκλους.

Όπως μας έχει αναφέρει ο δικηγόρος κ. Ευάγγελος Κατσίκης, Νομικός Σύμβουλος του ΠΙΣ, περίπου το 6% των πινακίων του ενοχικού δηλαδή ένας πάρα πολύ μεγάλος αριθμός, αφορούν υποθέσεις ιατρικής ευθύνης.

Αυτές υπολογίζονται στο 6% των αστικών υποθέσεων και κάνοντας αναγωγή στο σύνολο των δικαστικών υποθέσεων καταλήγουμε στην εκτίμηση ότι είναι το 1%-1,5% του συνόλου των υποθέσεων οι οποίες ανέρχονται σε πολλές χιλιάδες. Μάλιστα στην Αθήνα σχεδόν κάθε μέρα δικάζεται μια τέτοια περίπτωση.

Πόσες όμως από αυτές είναι πραγματικά περιπτώσεις ιατρικών σφαλμάτων δεν μπορεί να προσδιοριστεί ενώ πάνω από τις μισές δεν ευσταθούν.

Αυτό που τονίζουν κύκλοι του Υπουργείου Υγείας είναι ότι από τη στιγμή που το ΕΣΥ υποδέχεται περί τα 15 εκατομμύρια περιστατικά ετησίως και νοσηλεύονται πάνω από 2,5 εκατομμύρια περιπτώσεις, το να συμβούν λάθη είναι αναμενόμενο. Το θέμα όμως είναι πόσο δραματική μπορεί να είναι η κατάληξη των λαθών αυτών, αφού κανένας πολίτης δεν θα πρέπει να κινδυνεύει όταν εισέρχεται σε μια δομή υγείας και δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία ότι ακόμη και οι υγειονομικοί έχουν «δικαίωμα στο λάθος».

Επισημαίνουν παράλληλα ότι η Ελλάδα δεν φαίνεται να παρουσιάζει διαφορετική εικόνα όσον αφορά στα σφάλματα στο χώρο του ΕΣΥ σε σχέση με άλλα κράτη ακόμη και με εκείνα που έχουν αναπτύξει υψηλά πρωτόκολλα ασφάλειας ασθενών.

Την ίδια στιγμή όμως υπάρχουν παλαιότερες μελέτες για την περίοδο προ πανδημίας που αναφέρουν ότι σε σημαντικό ποσοστό πολλοί υγειονομικοί παραδέχονται ότι έχουν κάνει κάποιο λάθος, το οποίο όμως τις περισσότερες φορές δεν είχε κάποια επίπτωση.

Ποιος μπορεί να ευθύνεται

Όπως έχει αναφερθεί πολλές φορές στο παρελθόν τα λάθη στα νοσοκομεία που μπορεί να έχουν επίπτωση στην πορεία της υγείας ενός ασθενή είναι κατά βάση ανθρώπινα. Και αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη διάγνωση και τη θεραπεία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος Ιατρικό λάθος ή σφάλμα έχει συζητηθεί εκτενώς όσον αφορά όμως στην νομική του διάσταση. Τα ιατρικά σφάλματα μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες όπως σφάλματα στη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη.

Γενικότερα έχει τύχει αποδοχής ως σφάλμα, η αποτυχία εφαρμογής ορθής σκοπούμενης ιατρικής πράξης η οποία μπορεί να προκάλεσε ή και όχι βλάβη στον ασθενή.

Πιο συγκεκριμένα ως σφάλματα τα οποία και οδηγούν στην αναζήτηση ευθύνης για ιατρική αμέλεια απέναντι σε έναν ασθενή αποτελούν η λάθος ή ατελής διάγνωση και θεραπεία, η λανθασμένη εκτέλεση μια ιατρικής πράξης (πχ μια επέμβαση), η εφαρμογή σωστής θεραπείας αλλά σε λάθος ασθενή, η απροσεξία ή παράλειψη συμμόρφωσης με τους ενδεδειγμένους κανόνες ασφάλειας, η ανεπάρκεια, κακή λειτουργία και σχεδιασμός ή κακή χρήση ιατροτεχνολογικών συσκευών και ο κακός σχεδιασμός των συνθηκών λειτουργίας ενός νοσηλευτικού ιδρύματος.

Όπως μας εξηγεί ανώτερο διοικητικό στέλεχος του ΕΣΥ πρέπει να υπάρχει και διαχωρισμός ανάμεσα στο ιατρικό λάθος και το νοσηλευτικό. Υπήρχε ελλιπής εφαρμογή των πρωτοκόλλων από το γιατρό ή έγινε λάθος κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του από το νοσηλευτικό προσωπικό; Επίσης μήπως το ιατροτεχνολογικό προϊόν που σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε είχε κατασκευαστικό ελάττωμα δηλαδή υπήρξε κάποια αστοχία υλικού;

Όλα αυτά διερευνώνται όταν προδήλως προκύψει ευθύνη του νοσοκομείου για την επιβάρυνση ή ακόμη και την κατάληξη ενός ασθενούς που βρέθηκε εκεί.

Μας αναφέρει παράλληλα ότι οι αιτιάσεις που αφορούν σε κόπωση του προσωπικού και στην ελλιπή κατάρτισή του δεν ευσταθούν.

Εδώ όμως να αναφέρουμε τι περιλάμβανε το πόρισμα για τις ευθύνες όσο αφορά στο θάνατος της 62χρονης γυναίκας στο Τζάνειο τον περασμένο Ιούλιο από λάθος μεταγγιζόμενο αίμα.

Συγκεκριμένα επεσήμαινε τον ανθρώπινο παράγοντα, τη μη συστηματοποιημένη εκπαίδευση προσωπικού, την απουσία διάκρισης αρμοδιοτήτων και ρόλων μεταξύ νοσηλευτών, τη μη συμμόρφωση με το πρωτόκολλο, την αδυναμία διπλής ταυτοποίησης κατά τη διαδικασία μετάγγισης αίματος, τη λανθασμένη πρακτική ταυτοποίησης κατά τη διαδικασία μετάγγισης αίματος, τη λανθασμένη πρακτική ταυτοποίησης ασθενούς με τον αριθμό κλίνης, τη βλάβη εξοπλισμού που οδήγησε στην ταυτοποίηση μέσω βραχιολιών και την κόπωση του προσωπικού λόγω φόρτου εργασίας.