Με τον «Ριγολέττο» του Τζουζέπε Βέρντι, ένα από τα διασημότερα έργα του παγκόσμιου λυρικού ρεπερτορίου, που παρουσιάζεται στο Ηρώδειο σε μουσική διεύθυνση του Ντέρρικ Ινόεϊ και σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου, η Εθνική Λυρική Σκηνή κλείνει επίσημα την καλλιτεχνική περίοδο 2024-2025.
Την αναβίωση της σκηνοθεσίας υπογράφει ο Ίων Κεσούλης και της χορογραφίας και κινησιολογίας ο Ηλίας Χατζηγεωργίου.
Ο Βέρντι και ο Ουγκό
Ο Ριγολέττος (1851) σηματοδοτεί μια τομή στη μουσική γλώσσα του Βέρντι. «Στο έργο αυτό, ο Βέρντι αλλάζει σελίδα στη συνθετική του διαδρομή και παρουσιάζει μια σύνθεση με ξεκάθαρο στίγμα και αυξημένη διάθεση για πειραματισμό. Οι μεταπτώσεις ανάμεσα σε λυρικές και δραματικές σκηνές εξασφαλίζουν τη διαρκή ροή της υπόθεσης με μεγάλη ταχύτητα», σύμφωνα με την ΕΛΣ.
Βασισμένος στο τολμηρό έργο του Βικτόρ Ουγκό, Ο βασιλιάς διασκεδάζει, ο Βέρντι δημιούργησε τον καμπούρη γελωτοποιό της αυλής, πατέρα και εκδικητή, θύμα και θύτη, εγκλωβισμένο σε έναν φαύλο κύκλο καταπίεσης και μοίρας.
Από την πρόβα του Ριλογέττου στο Ηρώδειο. Φωτογραφία: Μ. Μουρουσίδου
Η τραγική κατάληξη της Τζίλντας, της κόρης του, που θυσιάζει τη ζωή της για να σώσει τον άνδρα που την εξαπάτησε, είναι μία από τις πιο δραματικές στιγμές στην ιστορία της όπερας. Ο Βέρντι, ο διασημότερος συνθέτης του ιταλικού ρομαντισμού, έγραψε μουσική βαθιά συναισθηματική, γεμάτη αντιθέσεις και ένταση, με κορυφαίες στιγμές όπως την άρια La donna è mobile, που παγιδεύει με ειρωνεία την ελαφρότητα του Δούκα της Μάντοβας. Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια όπερας του 19ου αιώνα, απίστευτα ρυθμική και σοφά «λαϊκή» ώστε λίγες μέρες μετά την πρεμιέρα του «Ριγολέττου», την τραγουδούσαν οι Βενετοί γονδολιέρηδες.
Η ιστορία μιλά για τον έρωτα της Τζίλντας, κόρης του καμπούρη αυλικού γελωτοποιού Ριγολέττου, για τον έκλυτο Δούκα της Μάντοβας, ο οποίος της παρουσιάζεται ως φτωχός φοιτητής.
Προκειμένου να εκδικηθεί για τη χαμένη τιμή της κόρης του, ο Ριγολέττος καταστρώνει τη δολοφονία του Δούκα. Ανακαλύπτοντας τα σχέδια του πατέρα της, η Τζίλντα αποφασίζει να σώσει τον αγαπημένο της και να θυσιαστεί, παίρνοντας τη θέση του.
Η ελληνική ανάγνωση μιας διαχρονικής όπερας
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου, στην πρώτη της συνεργασία με την ΕΛΣ το 2022, μετέφερε το έργο στη δεκαετία του 1980, τοποθετώντας το στην ιταλική επαρχία: έναν κόσμο βυθισμένο στη βία, την υποκρισία, τον θρησκόληπτο συντηρητισμό και το οργανωμένο έγκλημα.
Η σκηνοθεσία εστιάζει στην ηθική διαφθορά και στις ανθρώπινες αντιφάσεις του Ριγολέττου, προσδίδοντας στο έργο μια καίρια κοινωνική διάσταση.
Στα παρασκήνια του «Ριγολέττου». Φωτ.Ανδρέας Σιμόπουλος
«Ο κύκλος βίας που περιγράφει ο Βέρντι στον Ριγολέττο μεταφέρεται στον μικρόκοσμο της ιταλικής επαρχίας της δεκαετίας του 1980, όπου το οργανωμένο έγκλημα κυριαρχεί. Η διαφθορά, τα εγκλήματα και οι βιασμοί είναι το πραγματικό πρόσωπο μιας κοινωνίας θρησκόληπτης, συντηρητικής και προληπτικής», σημειώνει η σκηνοθέτις.
Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες
Η εντυπωσιακή παραγωγή υποστηρίζεται από ένα σύνολο διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών: Εύα Μανιδάκη (σκηνικά), Άλαν Χράνιτελ (κοστούμια), Πατρίσια Απέργη (χορογραφία/κινησιολογία), Ελευθερία Ντεκώ (φωτισμοί). Την αναβίωση της σκηνοθεσίας υπογράφει ο Ίων Κεσούλης.
Ντέρικ Ιννόεϊ. Φωτoγραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος
Στο πόντιουμ της Ορχήστρας της ΕΛΣ, ο Ντέρρικ Ινόεϊ, μαέστρος διεθνούς φήμης, γνωστός για τις συνεργασίες του με τη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, τη Φιλαρμονική του Λονδίνου και μεγάλους οργανισμούς ανά την Ευρώπη και Ασία, αναλαμβάνει να αναδείξει τη δραματουργική και συμφωνική δύναμη της παρτιτούρας του Βέρντι.
Στον ρόλο του τίτλου, δύο κορυφαίοι Έλληνες βαρύτονοι, ο διεθνής Δημήτρης Πλατανιάς (27, 30/7) και ο καλλιτεχνικός διευθυντής στο Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», Τάσης Χριστογιαννόπουλος (29, 31/7). Στον ρόλο του Δούκα της Μάντοβας, δύο καταξιωμένοι τενόροι, ο Λιπαρίτ Αβετισιάν (27, 30/7) και ο Αντρέι Ντανίλοφ (29, 31/7)
Φωτογραφία: Μ.Μουρουσίδου
O Αρμένιος τενόρος Λιπαρίτ Αβετισιάν, «ένας από τους πιο συναρπαστικούς τενόρους της γενιάς του», όπως έχει χαρακτηριστεί, κάνει το ντεμπούτο του στην Εθνική Λυρική Σκηνή με τον ρόλο του Δούκα, για τον οποίο έχει λάβει εξαιρετικές κριτικές, στις κορυφαίες όπερες της Ευρώπης.
Στο ενεργητικό του έχει πληθώρα επιτυχημένων εμφανίσεων σε κορυφαία θέατρα παγκοσμίως όπως η Όπερα της Κολωνίας, η Βασιλική Όπερα του Λονδίνου (Κόβεντ Γκάρντεν), η Κρατική Όπερα της Βιέννης, η Κρατική Όπερα του Βερολίνου, η Όπερα της Ζυρίχης, η Όπερα της Αυστραλίας, η Όπερα του Σιάτλ, στο Μπολσόι κ.α.
Πρόβα «Ριγολέττος». Φωτ.: Α. Σιμόπουλος
«Ριγολέττος» backstage. Φωτ. Ανδρέας Σιμόπουλος
Ο γεννημένος σε οικογένεια μουσικών και τραγουδιστών Ρώσος τενόρος Αντρέι Ντανίλοφ θα ανέβει κι αυτός για πρώτη φορά στη σκηνή της ΕΛΣ. Η σταδιοδρομία του στην όπερα ξεκίνησε αφού αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Νομικών, Οικονομικών και Σπουδών Διοίκησης της Σιβηρίας.
Έχει κερδίσει διεθνείς διαγωνισμούς, όπως ο 5ος διεθνής διαγωνισμός τραγουδιού Έβα Μάρτον, ο 55ος διεθνής διαγωνισμός φωνητικής Χερτογκενμπός, το Grand Prix Χοσέ Καρρέρας κ.ά. Έχει ερμηνεύσει πολλούς πρωταγωνιστικούς ρόλους εντός και εκτός Ευρώπης, ενώ η ερμηνεία του ως Δούκας της Μάντοβας θεωρείται από τις πιο χαρακτηριστικές του.
Τον ρόλο της Τζίλντας μοιράζονται η διεθνώς αναγνωρισμένη σοπράνο Νίνα Μινασιάν (27, 30/7) και η Ελληνίδα σοπράνο Χριστίνα Πουλίτση (29, 31/7).
Νίνα Μινασιάν @Α. Σιμόπουλος
Η Αρμένια σοπράνο Νίνα Μινασιάν έρχεται στην Ελλάδα για το πολυαναμενόμενο ντεμπούτο της στην Εθνική Λυρική Σκηνή στον ρόλο της Τζίλντας, τον οποίο έχει ερμηνεύσει με επιτυχία σε μερικές από τις σημαντικότερες λυρικές σκηνές, όπως στο Θέατρο Μπολσόι, στην Όπερα της Λυόν, στην Όπερα του Σαν Φρανσίσκο, στην Όπερα της Βιέννης, στην Αρένα της Βερόνας, στο Φεστιβάλ του Αιξ αν Προβάνς κ.α.
Πέτρος Μαγουλάς. Φωτ. Ανδρέας Σιμόπουλος
Η υψίφωνος Χριστίνα Πουλίτση επιστρέφει στον ρόλο της Τζίλντας μετά την επιτυχημένη της εμφάνιση στο Ηρώδειο το 2022. Τον ίδιο ρόλο έχει ερμηνεύσει με τον κορυφαίο αρχιμουσικό Ζούμπιν Μέτα στη Φλωρεντία.
Τον Σπαραφουτσίλε ερμηνεύει ο καταξιωμένος βαθύφωνος της ΕΛΣ Πέτρος Μαγουλάς (27, 30/7) και ο ανερχόμενος Τίμος Σιρλαντζής (29, 31/7).
Στα παρασκήνια της πρόβας του «Ριγολέττου». Φωτ. Ανδρέας Σιμόπουλος
Τη Μανταλένα ερμηνεύει η διακεκριμένη μεσόφωνος Οξάνα Βόλκοβα από τη Λευκορωσία, η οποία επιστρέφει στην Εθνική Λυρική Σκηνή μετά την επιτυχημένη εμφάνισή της στη Δύναμη του πεπρωμένου φέτος στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος.
Η διεθνής αναγνώριση για τη Βόλκοβα ήρθε το 2013, όταν έκανε το πολύ επιτυχημένο ντεμπούτο της στη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης με τον ρόλο της Μανταλένας, και εμφανίζεται στα μεγαλύτερα θέατρα παγκοσμίως, όπως τη Σκάλα του Μιλάνου, το Βασιλικό Θέατρο στο Λονδίνο, το Θέατρο Ρεάλ, στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ κ.α.
Μαζί τους διακεκριμένοι και νεότεροι μονωδοί όπως οι Χρυσάνθη Σπιτάδη, Μαξίμ Κλονόφσκι, Νίκος Κοτενίδης, Γιάννης Καλύβας, Γιώργος Ματθαιακάκης, Διαμάντη Κριτσωτάκη, Ιωάννης Κοντέλλης και Αιμιλία Τσιμιδάκη.
Το έργο
Το τρίπρακτο μελόδραμα Ριγολέττος είναι εμπνευσμένο από το θεατρικό Ο βασιλιάς διασκεδάζει (1832) του Βικτόρ Ουγκό. Το ποιητικό κείμενο υπογράφει ο Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε.
Ο Ριγολέττος πρωτοπαρουσιάστηκε στο Θέατρο Ο Φοίνικας της Βενετίας στις 11 Μαρτίου 1851. Στην Ελλάδα αναφέρεται παράσταση της όπερας το 1852 στην υπό βρετανική προστασία Κέρκυρα και στις 28 Οκτωβρίου 1853 στην Αθήνα, σε ιταλική γλώσσα.
Στο ρεπερτόριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ο Ριγολέττος περιλήφθηκε τον Ιανουάριο του 1948, όταν δόθηκε σε μουσική διεύθυνση του Λεωνίδα Ζώρα και σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Πέρση, με τον Ευάγγελο Μαγκλιβέρα στον κεντρικό ρόλο, τον Αντώνη Δελένδα ως Δούκα και τη Φραντσέσκα Νικήτα ως Τζίλντα.
*Στη βασική φωτογραφία του άρθρου, οι Δημήτρης Πλατανιάς και Λιπαρίτ Αβετισιάν στη σκηνή του Ηρωδείου. Φωτ. Ανδρέας Σιμόπουλος
INFO Όπερα • Αναβίωση «Ριγολέττος» του Τζουζέππε Βέρντι. 27, 29, 30, 31 Ιουλίου 2025 | Ώρα έναρξης: 21.00. Ωδείο Ηρώδου Αττικού
