1) Με ωφελιμιστική και πολιτικάντικη διάθεση η κυβέρνηση φέρνει ένα ατελές νομοσχέδιο για την αυτοδιοίκηση με το μεγαλεπήβολο όνομα του Κλεισθένη. Η ονοματοδοσία ενός απλού τυπικού νόμου δείχνει την περισσή ματαιοδοξία και την αγωνία της κυβέρνησης να δείξει ότι φέρνει μεγάλες αλλαγές, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μικροεπεμβάσεις κατά τα συμφέροντά της.

Ονόματα όμως δίδονται μόνο στα προγράμματα συνολικών δομικών αλλαγών, στα οποία η νομοθέτηση είναι μόνο ένα μικρό μέρος της υλοποίησης και πλαισιώνεται από συγκεκριμένες πολυεπίπεδες δράσεις, όπως π.χ. το Πρόγραμμα «Καποδίστριας». Αν σε κάθε τυπικό νόμο, με τον οποίο εισήγαγαν απλώς κάποιες αλλαγές περιορισμένης κλίμακας, έδιναν οι κυβερνήσεις από ένα όνομα, θα είχαν προ πολλού εξαντληθεί τα ονοματολόγια της κλασικής αλλά και της χριστιανικής Ελλάδας.

2) Η κυβέρνηση φέρνει ως προμετωπίδα τον «εκδημοκρατισμό» των ΟΤΑ με την θέσπιση της απλής αναλογικής. Με το σημερινό λειτουργικό μοντέλο όμως, η απλή αναλογική μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα για τους ΟΤΑ, καθώς θα ανακύπτουν συχνά προβλήματα σχηματισμού πλειοψηφίας και σε βασικές λειτουργίες, όπως ψήφιση προϋπολογισμού κ.ά., με συνέπειες ακόμη και τη μη καταβολή της μισθοδοσίας κλπ.

3) Το δημαρχοκεντρικό σύστημα στους ΟΤΑ χρειάζεται να αλλάξει. Όμως η αλλαγή πρέπει να συνοδευθεί από συνολικές αλλαγές στη λειτουργία των ΟΤΑ, ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει.

4) Η Δημοκρατική Ευθύνη στις προτάσεις της για την αναδιάρθρωση του κράτους συμπεριέλαβε ως βασική αρχή τη διάκριση μεταξύ της Πολιτικής Διεύθυνσης, που ασκούν οι Πολιτικοί Προϊστάμενοι (Υπουργοί, Περιφερειάρχες, Δήμαρχοι), και της Διοίκησης (Management), που ασκούν οι Γενικοί Διευθυντές, οι οποίοι αποτελούν τη «θεσμική μνήμη» της Δημόσιας Διοίκησης και εξασφαλίζουν τη διοικητική συνέχεια αυτής.

Είναι συνθήκη επιβίωσης για τους Δήμους και τις Περιφέρειες η απεμπλοκή της πάγιας λειτουργίας από τους αιρετούς. Δεν είναι κατανοητό, για παράδειγμα,

γιατί η μισθοδοσία, οι άδειες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, οι πληρωμές συμβάσεων και έργων και άλλες υπηρεσιακές λειτουργίες, συνήθως δε πάγιες, πρέπει να περνούν από το Δήμαρχο ή τον Αντιδήμαρχο. Αυτό προκαλεί προφανείς δυσλειτουργίες και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για πελατειακές σχέσεις και διαφθορά. Και δεν επιτρέπει στη δημοτική αρχή, στην αιρετή τοπική εξουσία, να έχει χρόνο να εποπτεύει την ορθή λειτουργία των υπηρεσιών και να σχεδιάζει πολιτικές και δράσεις για την περιοχή της.

5) Επίσης, χρειάζεται να τροποποιηθούν οι πεπαλαιωμένες δομές των ΟΤΑ και να γίνουν πιο ευέλικτες, με την εκμετάλλευση του στελεχικού δυναμικού με αυξημένα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα και αυτού που προέρχεται από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης. Αναγκαία είναι επίσης η ύπαρξη Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε κάθε ΟΤΑ για προληπτικό έλεγχο νομιμότητας και σκοπιμότητας δαπανών, η λειτουργία ισχυρής ανεξάρτητης νομικής υπηρεσίας και η ενίσχυση του θεσμού των ΚΕΠ, με την αναβάθμισή τους σε ολοκληρωμένα Τοπικά Διοικητικά Κέντρα που παρέχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες εξυπηρέτησης σε κάθε συναλλαγή του πολίτη με το δημόσιο.

6) Μόνο λοιπόν υπό την προϋπόθεση της θεμελιώδους αλλαγής του τρόπου λειτουργίας των ΟΤΑ, με την απεξάρτηση των υπηρεσιακών θεμάτων από τους αιρετούς και τις παραπάνω προτεινόμενες τομές, θα μπορούσε να συζητηθεί η απλή αναλογική και να ωφεληθούν οι κοινωνίες από τη μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα που αυτή θα μπορούσε να παρέχει.

Μεγάλες αλλαγές με πασαλείμματα και επεμβάσεις εκλογικού και μικροπολιτικού τύπου είναι επιζήμιες για το θεσμό. Οι μεγάλες αλλαγές προϋποθέτουν μεγάλα οράματα και καλή προετοιμασία σε όλα τα επίπεδα για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής τους, ώστε να μην εκφυλίζονται στην πορεία από το νόμο της αδράνειας, που βρίσκει συχνά εφαρμογή στη δημόσια διοίκηση.

Ο κ. Θωμάς Παπαλιάγκας είναι πολιτικός επικεφαλής της Δημοκρατικής Ευθύνης