Η Αλέκα πήρε ξανά το όπλο της

Για το ΚΚΕ η κληρονομιά του ένοπλου αγώνα και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) δεν είναι απλώς ιστορικό παρελθόν αλλά μια «ζώσα» παρακαταθήκη και κορυφαία στιγμή στην πορεία της ταξικής πάλης στην Ελλάδα. Αν και άλλοτε αποτέλεσε εν μέρει θέμα-ταμπού, τουλάχιστον στον δημόσιο λόγο της κομμουνιστικής Αριστεράς, η εμπειρία του εμφυλίου πολέμου θεωρείται σήμερα, 70 χρόνια μετά την έναρξή του (1946-1949), άξια βαθιάς μελέτης και διδαχής. Αλλωστε, όπως είπε προ ημερών ενώπιον κομματικού ακροατηρίου η τέως γενική γραμματέας του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα, ο ένοπλος εμφύλιος «δεν είναι κάτι που ζήσαμε στο παρελθόν» αλλά «έχει να κάνει με τη θεωρία των ένοπλων εξεγέρσεων». «Η ένοπλη ταξική πάλη, ο ένοπλος εμφύλιος, είναι αναπόσπαστο και αναπόφευκτο στοιχείο, σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, για την πάλη για την εξουσία» ξεκαθάρισε η άλλοτε «σιδηρά κυρία» του Περισσού, η οποία συμμετέχει ενεργά ως σήμερα στις κομματικές επεξεργασίες και μελέτες για την πλούσια ιστορία του ΚΚΕ, το οποίο θα κλείσει το 2018 εκατό χρόνια ζωής και δράσης. Οπως μάλιστα επεσήμανε απευθυνόμενη στους συντρόφους της, «αυτά τα περί αδελφοκτόνων πολέμων είναι ανοησίες».

«Η ταξική πάλη θα είναι ένοπλη»

«Είναι η ταξική πάλη και σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης η ταξική πάλη θα είναι ένοπλη αναπόφευκτα και υποχρεωτικά» εξήγησε η κυρία Παπαρήγα, διευκρινίζοντας ότι «ο ένοπλος εμφύλιος πόλεμος (…) είναι αναπόσπαστο και αναπόφευκτο κομμάτι της πάλης για να πάρει η εργατική τάξη την εξουσία», ενώ απέρριψε μετά βδελυγμίας «όλη αυτήν την προπαγάνδα που γίνεται και λέει ότι ο ένοπλος εμφύλιος είναι ένας «αδελφοκτόνος πόλεμος»». «Ετσι αναφέρουν τον αγώνα του ΔΣΕ, «ένας πόλεμος που δεν πρέπει να ξαναγίνει γιατί αδελφός σκοτώνει αδελφό»» είπε, διαβεβαιώνοντας ότι «δεν ήταν τέτοιος». «Ηταν ένοπλη ταξική πάλη και τα στρατόπεδα σε αυτήν την πάλη ήταν καθαρά» σημείωσε. «Από τη μια μεριά ήταν ο λαϊκός στρατός που εξέφραζε τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων και από την άλλη μεριά ήταν ο εθνικός αστικός στρατός της αστικής τάξης και οι βρετανοί και κυρίως οι αμερικανοί σύμμαχοί τους». Οπως τόνισε μάλιστα, «ήταν μια καθαρή τέτοια διαπάλη και όχι αδελφοκτόνος πόλεμος».

Τελικώς ήταν αδελφοκτόνος πόλεμος ή όχι; Οταν ο σκηνοθέτης Π. Βούλγαρης επιχείρησε (το 2009) να θίξει αυτή τη διάσταση στην ταινία του «Ψυχή βαθιά», με τον αείμνηστο Θανάση Βέγγο να λέει: «Ντροπή! Ελληνες να τουφεκάνε Ελληνες!», τότε ο Περισσός είχε εξαπολύσει ιδεολογικο-πολιτικό πόλεμο καταδικάζοντας την ταινία (και τον σκηνοθέτη) ότι «με την έντονη συναισθηματική φόρτιση που τη διαπερνά επιχειρεί να καταδικάσει τη βία γενικά, να εμφανίσει ως συνυπεύθυνους τον αγωνιζόμενο λαό που δεν δέχτηκε να υποταχθεί στη νέα σκλαβιά και τους εκμεταλλευτές του που δεν ήθελαν ο λαός να χαράξει τη δική του πορεία και τον ματοκύλισαν μαζί με τους ιμπεριαλιστές».

Υπό αυτό το πρίσμα στο ΚΚΕ θεωρούν ότι δεν ήταν αδελφοκτόνος πόλεμος αλλά ταξική σύγκρουση διά των όπλων –αρχικά ως ένοπλη πάλη αυτοάμυνας εξαιτίας του οργίου τρομοκρατίας κατά των κομμουνιστών που ακολούθησε την ήττα των Δεκεμβριανών (1944) και τη Συμφωνία της Βάρκιζας (1945), στη συνέχεια ως αντάρτικος στρατός που πίεζε για δημοκρατικές ομαλές εξελίξεις και ακολούθως ως τακτικός στρατός ο οποίος μαχόταν για την εξουσία: τη λαϊκή δημοκρατία, μια «προωθημένη αστική δημοκρατία», όπως την προσεγγίζουν στο ΚΚΕ, με προοπτική, ενδεχομένως, τον σοσιαλισμό.

Σωστός ο εμφύλιος, λάθος η στρατηγική

Ηταν αναπόφευκτη η εμφύλια ένοπλη σύγκρουση και η συγκρότηση του ΔΣΕ; Και σε αυτό το ερώτημα η απάντηση που έχει δώσει ο Περισσός είναι κατηγορηματική: ο ΔΣΕ ήταν αναπόφευκτος και «σωστά επιλέχτηκε η ένοπλη πάλη», μόνο που «δεν βασιζόταν σε μια επεξεργασμένη στρατηγική», όπως παρατήρησε η κυρία Παπαρήγα, εξηγώντας ότι χάθηκε χρόνος στην προετοιμασία του, δεν είχε ξεκάθαρη τακτική αλλά και στρατηγική –αν και «έγινε μια προσπάθεια διόρθωσης (της στρατηγικής) και μάλιστα ο Ζαχαριάδης στην προτελευταία Ολομέλεια της ΚΕ σηκώνεται πάνω και λέει ότι αυτός ο στρατός τελικά είναι για το σοσιαλισμό» -, δεν υπήρξε σύνδεση με τα αστικά κέντρα, ήταν μικρή η συμμετοχή της εργατικής τάξης (ήταν κυρίως αγρότες), δεν επεκτάθηκε στα αστικά κέντρα και δεν υπήρξε αντιστοίχιση με τον αγώνα που διεξαγόταν στις πόλεις κ.τ.λ. Ο,τι κι αν έφταιξε, πάντως, στο ΚΚΕ εδώ και καιρό έχουν καταλήξει δίχως τον παραμικρό δισταγμό στο ότι ήταν σωστή η επιλογή της ένοπλης ταξικής σύγκρουσης, παρά τα λάθη που κόστισαν τελικά στην έκβαση του αγώνα. Μάλιστα η κυρία Παπαρήγα συνόψισε διαπιστώνοντας ότι «αυτά τα περί «ειρηνικού περάσματος» (σ.σ.: στον σοσιαλισμό) αποδείχθηκαν οι απολύτως επιζήμιες αυταπάτες που καλλιέργησαν τον λεγκαλισμό, την αντίληψη της υπεράσπισης της αστικής δημοκρατίας και του αστικού κοινοβουλευτισμού».