Η Αργεντινή μπορεί να βγει από το τούνελ με τον Μαουρίσιο Μάκρι

Η κυβέρνηση του νεοεκλεγέντος προέδρου της Αργεντινής Μαουρίσιο Μάκρι εγκαινίασε ένα τολμηρό σχέδιο για την αναζωογόνηση μιας χτυπημένης και πολιορκούμενης οικονομίας που μαστίζεται από υψηλό πληθωρισμό. Σε μια εποχή τρομακτικής κρίσης δεν πρέπει να υποτιμήσουμε τη σημασία αυτής της κίνησης, όχι μόνο για την Αργεντινή αλλά και για άλλες χώρες, όπου οι ηγέτες παρακολουθούν στενά για ενδείξεις σχετικά με το πώς να αντιμετωπίσουν τα δικά τους οικονομικά προβλήματα.

Χάρη σε χρόνια οικονομικής κακοδιαχείρισης η οικονομία της Αργεντινής έχει χαμηλές επιδόσεις επί δεκαετίες. Η πρόσφατη πτώση των τιμών των εμπορευμάτων έχει επιδεινώσει την κατάσταση καταστρέφοντας τη μικρή αναπτυξιακή δυναμική που έχει απομείνει, ενώ τροφοδοτεί τον πληθωρισμό, αυξάνει τη φτώχεια και εξαπλώνει την οικονομική ανασφάλεια και τη χρηματοπιστωτική αστάθεια.

Στη θεωρία οι κυβερνήσεις έχουν πέντε βασικές επιλογές για να αναχαιτίσουν τέτοιες συνθήκες κρίσης:

• Να αξιοποιήσουν τα χρηματοπιστωτικά αποθεματικά και τον πλούτο που είχαν συσσωρεύσει όταν η οικονομία πήγαινε καλύτερα.

• Να δανειστούν από ξένους και εγχώριους πιστωτές.

• Να μειώσουν τις δαπάνες του δημόσιου τομέα.

• Να δημιουργήσουν έσοδα μέσω υψηλότερων φόρων.

• Να χρησιμοποιήσουν τον μηχανισμό των τιμών για την επιτάχυνση προσαρμογών στο σύνολο της οικονομίας, καθώς και στις εμπορικές και οικονομικές αλληλεπιδράσεις με άλλες χώρες.

Μέσα από προσεκτικό σχεδιασμό και αλληλουχία αυτά τα πέντε μέτρα μπορεί να βοηθήσουν όχι μόνο στην αντιμετώπιση των άμεσων οικονομικών προβλημάτων αλλά και να δημιουργήσουν τις συνθήκες για μεγαλύτερη ανάπτυξη, δημιουργία θέσεων εργασίας και μακροπρόθεσμη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να περιοριστεί η εξάπλωση της οικονομικής δυσπραγίας μεταξύ του πληθυσμού και να προστατευθούν τα πλέον ευάλωτα τμήματά του.

Στην πράξη, όμως, οι κυβερνήσεις συχνά αντιμετωπίζουν επιπλοκές που υπονομεύουν την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων αυτών. Το πρώτο πρόβλημα προκύπτει όταν συγκεκριμένοι παράγοντες, πραγματικοί ή υποτιθέμενοι, μπλοκάρουν κάποιες επιλογές από το «μενού» της προσαρμογής. Ορισμένα μέτρα μπορεί να έχουν ήδη εξαντληθεί: η χώρα μπορεί να μην έχει αποθέματα πλούτου για να αξιοποιήσει και μπορεί να υπάρχει έλλειψη από πρόθυμους δανειστές. Αλλα μέτρα, όπως η δημοσιονομική προσαρμογή, πρέπει να εφαρμοστούν με μεγάλη προσοχή ώστε να μην τορπιλίσουν τον στόχο της ανάπτυξης.

Ενα άλλο πρόβλημα είναι το χρονοδιάγραμμα ώστε να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα θα τεθούν σε ισχύ με τη σωστή σειρά. Εδώ είναι που η προσέγγιση της κυβέρνησης Μάκρι συνιστά ιστορική εξαίρεση. Ο Μάκρι δρομολογεί μια τολμηρή –και άκρως επικίνδυνη –στρατηγική της «Μεγάλης Εκρηξης» με επίκεντρο την επιθετική απελευθέρωση των τιμών και την άρση των ποσοτικών ελέγχων μπροστά από τα πέντε μέτρα που αφορούν τη διαχείριση της ζήτησης και τη χρηματοπιστωτική βοήθεια. Ηδη έχουν καταργηθεί οι περισσότεροι φόροι στις εξαγωγές και οι έλεγχοι συναλλάγματος, έχουν μειωθεί οι φόροι εισοδήματος και έχει απελευθερωθεί η συναλλαγματική ισοτιμία επιτρέποντας την άμεση υποτίμηση του πέσο κατά 30%.

Ιστορικά λίγες κυβερνήσεις έχουν ακολουθήσει αυτό το είδος της αλληλουχίας, πολύ λιγότερο με τέτοια θέρμη. Πράγματι οι περισσότερες κυβερνήσεις έχουν διστάσει, ειδικά όταν πρόκειται για την πλήρη απελευθέρωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας.

Για να αναζωογονήσει την οικονομία της Αργεντινής με έναν βιώσιμο τρόπο χωρίς αποκλεισμούς η κυβέρνηση του Μαουρίσιο Μάκρι πρέπει να δράσει γρήγορα για να κινητοποιήσει σημαντική εξωτερική χρηματοδοτική βοήθεια, να δημιουργήσει πρόσθετους εγχώριους πόρους και να εφαρμόσει βαθύτερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αν το κάνει, η τολμηρή οικονομική στρατηγική της Αργεντινής θα αποτελέσει πρότυπο για άλλες χώρες, τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον. Αλλά αν αποτύχει αυτή η στρατηγική – είτε λόγω λανθασμένης αλληλουχίας είτε από ένα κύμα λαϊκής δυσαρέσκειας –άλλες χώρες θα γίνουν ακόμη πιο διστακτικές να άρουν τους ελέγχους και να απελευθερώσουν πλήρως τα νομίσματά τους. Η προκύπτουσα πολιτική σύγχυση θα είναι κακή για όλους.