Το Βήμα – The New York Times
Όπως εκατομμύρια άνθρωποι, παρακολουθώ και εγώ τις ειδήσεις που μας έρχονται από το Παρίσι. Βάζω στην άκρη άλλα θέματα για να εστιάσω στον τρόμο. Είναι η φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση. Αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι: είναι επίσης η αντίδραση που θέλουν οι τρομοκράτες. Και αυτό δεν δείχνουν να το κατανοούν όλοι. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τη διακήρυξη του Τζεμπ Μπους ότι «πρόκειται για μία οργανωμένη προσπάθεια καταστροφής του δυτικού πολιτισμού». Όχι δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Είναι μία οργανωμένη προσπάθεια να σπείρουν τον πανικό, που δεν είναι το ίδιο πράγμα.
Και σχόλια σαν αυτό, που θολώνουν αυτή τη διάκριση και κάνουν τους τρομοκράτες να φαίνονται πιο ισχυροί από ό,τι είναι στην πραγματικότητα, εξυπηρετούν τον σκοπό τον τρομοκρατών. Ας αναλογιστούμε για μία στιγμή: Τί είναι η Γαλλία; Τί αντιπροσωπεύει; Έχει τα προβλήματά της – ποίο κράτος δεν έχει; – αλλά είναι μία εύρωστη δημοκρατία με βαθιά λαϊκή νομιμοποίηση. Ο αμυντικός της προϋπολογισμός είναι μικρός σε σχέση τον δικό μας, αλλά παρ’ όλα αυτά διατηρεί έναν ισχυρό στρατό και έχει τα μέσα να τον κάνει πιο ισχυρό αν το επιλέξει. (Η οικονομία της Γαλλίας είναι περίπου 20 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Συρίας).
Το Ισλαμικό Κράτος δεν θα κατακτήσει τη Γαλλία, ούτε τώρα ούτε ποτέ. Να καταστρέψει τον δυτικό πολιτισμό; Ούτε κατά διάνοια. Σε τί αφορούσε λοιπόν η επίθεση της Παρασκευής; Η δολοφονία τυχαίων ανθρώπων σε εστιατόρια και σε συναυλίες αντανακλά τη δομική αδυναμία των δραστών. Δεν μπορούν να εγκαθιδρύσουν ένα χαλιφάτο στο Παρίσι. Αυτό που μπορούν να κάνουν, ωστόσο, είναι να εμπνεύσουν φόβο – για αυτό και το φαινόμενο ονομάζεται τρομοκρατία και δεν θα πρέπει να μεγαλοποιείται αποκαλώντας το πόλεμο.
Δεν θέλω να μειώσω τον αποτροπιασμό που προκαλεί. Αντίθετα, θέλω να τονίσω ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος από την τρομοκρατία δεν είναι το άμεσο κακό που προκαλεί αλλά οι αντιδράσεις που πυροδοτεί. Και είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι αυτές οι αντιδράσεις μπορούν να πάρουν πολλούς λάθος δρόμους. Θα ήταν βέβαια πολύ κακό αν η Γαλλία ή άλλες δημοκρατίες απαντούσαν στη τρομοκρατία με κατευνασμό – αν για παράδειγμα, η Γαλλία αποσυρόταν από τη διεθνή επιχείρηση κατά του Ισλαμικού Κράτους με την ελπίδα οι τζιχαντιστές να την αφήσουν ήσυχη. Και δεν λέω ότι δεν θα υπάρξουν και αυτοί που προτιμούν τον κατευνασμό – υπάρχουν πράγματι άνθρωποι που πιστεύουν ότι ο δυτικός ιμπεριαλισμός είναι η ρίζα όλων των κακών και ότι όλα θα ήταν καλά αν σταματούσαμε να ανακατευόμαστε.
Ομως παραδείγματα από τον πραγματικό κόσμο με πολιτικούς, πόσο μάλλον κυβερνήσεις να υποχωρούν στα αιτήματα των τρομοκρατών είναι δύσκολο να βρούμε. Οι περισσότερες κατηγορίες για κατευνασμό στην Αμερική στοχεύουν τους φιλελεύθερους, οι οποίοι δεν χρησιμοποιούν όσο σκληρή γλώσσα θα επιθυμούσαν οι συντηρητικοί. Ο κόσμος είναι μεγάλος και περίπλοκος. Ακόμη και οι υπερδυνάμεις δεν μπορούν να τα κάνουν όλα σωστά. Την 11η Σεπτεμβρίου 2001, ο Ντόναλντ Ράμσφελντ είπε στους συνεργάτες του: «Σαρώστε τα όλα. Είτε σχετίζονται είτε όχι» και αμέσως πρότεινε να χρησιμοποιηθεί η επίθεση εναντίων της Αμερικής σαν δικαιολογία για την εισβολή στο Ιράκ. Το αποτέλεσμα ήταν ένας καταστροφικός πόλεμος που στην πραγματικότητα ενίσχυσε τους τρομοκράτες και έστρωσε τον δρόμο για την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους.
Και για να είμαι ξεκάθαρος: δεν επρόκειτο απλά για κακή κρίση. Ναι, οι άνθρωποι μπορούν και πράγματι εκμεταλλεύονται την τρομοκρατία για πολιτικό όφελος, όπως για να νομιμοποιήσουν αυτό που έχουν φανταστεί ως έναν μεγαλοπρεπή, πολιτικά ωφέλιμο, μικρό πόλεμο. Α, και αντίθετα από όσα μπορεί να φαντάζεται ο Τεντ Κρουζ, αν δεν ανεχόμασταν πια τις δολοφονίες αθώων πολιτών δεν θα περιοριζόταν η αμερικανική ισχύς. Θα έκανε θαύματα όμως στον περιορισμό των προσχωρήσεων στις τρομοκρατικές οργανώσεις.
Τέλος, η τρομοκρατία είναι απλά ένας από τους πολλούς κινδύνους στον κόσμο, και δεν θα έπρεπε να αποσπά την προσοχή μας από άλλα ζητήματα. Λυπάμαι συντηρητικοί: όταν ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα περιγράφει την κλιματική αλλαγή ως τη μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζουμε, έχει απόλυτο δίκαιο. Η τρομοκρατία δεν μπορεί και δεν θα καταστρέψει τον πολιτισμό μας, αλλά η υπερθέρμανση του πλανήτη μπορεί.
Ποιά μπορεί να είναι η απάντηση στην τρομοκρατία ; Πριν από την κτηνωδία στο Παρίσι, η αντίδραση της Δύσης ήταν ένας συνδυασμός αστυνόμευσης, μέτρων ασφαλείας και στρατιωτικής δράσης. Όλα εμπεριείχαν δύσκολους συμβιβασμούς: η παρακολούθηση έναντι της ιδιωτικότητας, η προστασία έναντι της ελευθερίας της κίνησης, η καταστροφή των καταφυγίων των τρομοκρατών έναντι των κινδύνων εξαπόλυσης ενός πολέμου στο εξωτερικό. Και πάντα ήταν εμφανές ότι μία τρομοκρατική επίθεση μπορούσε απλά να συμβεί.
Το Παρίσι μπορεί να άλλαξε λίγο τις ισορροπίες, ειδικά σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των προσφύγων της Ευρώπης, ένα βασανιστικό θέμα που τώρα έγινε ακόμη πιο επικίνδυνο. Και πρέπει η νεκροψία να αποφανθεί γιατί ένα τόσο καλοσχεδιασμένο σχέδιο δεν έγινε αντιληπτό. Αλλά θυμάστε τις διακηρύξεις ότι η 11η Σεπτεμβρίου θα άλλαζε τα πάντα; Λοιπόν, δεν το έκανε – και ούτε και αυτή η κτηνωδία θα το κάνει. Και πάλι, ο στόχος των τρομοκρατών είναι να σπείρουν τον τρόμο, γιατί μόνο αυτό είναι ικανοί να κάνουν. Και το πιο σημαντικό που μπορούν να κάνουν οι κοινωνίες μας είναι να μην ενδώσουν στον φόβο.
