Ο Πούτιν κάνει παρέλαση

Το Βήμα, The Project Syndicate

Αντίθετα, οι υψηλοί προσκεκλημένοι του Πούτιν θα περιλαμβάνουν ηγέτες από την Κίνα, την Ινδία και τη Βόρειο Κορέα, υπογραμμίζοντας πόσο λίγους φίλους έχει η Ρωσία σήμερα. Η σουρεαλιστική φύση αυτής της συγκέντρωσης αντανακλά την αλλόκοτη φύση του καθεστώτος του Πούτιν. Το Κρεμλίνο σήμερα γυρίζει πίσω στο σοβιετικό παρελθόν της Ρωσίας σε μία, όπως το ίδιο κρίνει, προσπάθεια για την επιβίωση της χώρας. Κρίσιμης σημασίας σε αυτή τη στρατηγική είναι η προπαγάνδα που συγκρίνει τη Δύση σήμερα με τους Γερμανούς που εισέβαλαν στη Ρωσία το 1941, ενώ χαρακτηρίζει την ουκρανική κυβέρνηση και τους αξιωματούχους ως «φασίστες» και «νεοναζί».

Το Κρεμλίνο βασίζεται σε τέτοιες απόψεις σε συνδυασμό με το υποτιθέμενο δικαίωμά της να υπερασπίζεται τους Ρώσους στο εξωτερικό, προκειμένου να δικαιολογήσει την επιθετικότητά της ενάντια στην Ουκρανία. Στην ομιλία του Πούτιν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, ο ίδιος υποστήριξε ότι η άρνηση της Δύσης να συνομιλήσει με τη Ρωσία «δεν του άφησε επιλογή». Έναν μήνα αργότερα, ο Πούτιν ενίσχυσε την εικόνα των Ρώσων ως των ηθικά ανώτερων θυμάτων μίας σκληρής και μή διαλλακτικής Δύσης. «Είμαστε λιγότερο πραγματιστές από άλλους λαούς, λιγότερο υπολογιστές»υποστήριξε πριν προσθέσει ότι το «μεγαλείο» της Ρωσίας και το «τεράστιο μέγεθός της» σημαίνει «ότι έχουμε μία πιο γενναιόδωρη καρδιά».

Δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς τους παραλληλισμούς μεταξύ της προσέγγισης του Πούτιν και εκείνης του Ιωσήφ Στάλιν, ο οποίος στην αρχή του Β’ ΠΠ διακήρυξε ότι ο «εχθρός» έχει στόχο να «καταστρέψει» την «εθνική κουλτούρα» της Ρωσίας, να «γερμανοποιήσει» τον λαό της και «να τον μετατρέψει σε σκλάβο». Η διαφορά φυσικά, είναι ότι η ναζιστική Γερμανία στην πραγματικότητα εισέβαλε στη Ρωσία, ενώ η Ουκρανία ήθελε μόνο να αποφασίσει για το μέλλον της. Χωρίς να υπερασπίζομαι τον Στάλιν, πρέπει να αναγνωριστεί η τεράστια συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης – μαζί με τις ζωές των 26 εκατομμυρίων πολιτών της – στη νίκη των Συμμάχων στον Β’ ΠΠ. Η σοβιετική ηγεσία δεν υπολόγιζε το κόστος στις στρατιωτικές της επιδείξεις, οι οποίες χωρίς κάποια εξωτερική στρατιωτική απειλή, έγιναν ένα σημαντικό όχημα για την συσπείρωση της εθνικής ενότητας.

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία που δεν ήταν πια υπερδύναμη έβαλε τα στρατιωτικά της θεάματα στον πάγο. Αλλά το 2005, στα 60 χρόνια από το τέλος του Β’ ΠΠ, ο Πούτιν διοργάνωσε μία μεγάλη παρέλαση – στην οποία οι Ευρωπαίοι ηγέτες, όταν πίστευαν ακόμη ότι η Ρωσία είχε ευρωπαϊκό μέλλον, πήγαν. Ο Πούτιν θεωρεί τον εαυτό του ως έναν νέο τσάρο. Το παρελθόν του στη KGB είναι χαρακτηριστικό της ηγεσίας του, που σημαίνει την κατάργηση των δίκαιων και ελεύθερων εκλογών, τη δίωξη των αντιπάλων και την προώθηση συντηρητικών αξιών τις οποίες προτάσσει απέναντι στην «ανήθικη» και «παρηκμασμένη» Δύση. Ο Πούτιν έκανε συμμαχίες με τον Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας και τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι της Αιγύπτου.

Η Κίνα, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, είναι μία χρήσιμη προσθήκη σε αυτά τα φιλικά αντι – δημοκρατικά κράτη, καθώς έχει τις δικές της στρατηγικές διαφορές με τη Δύση. Αντίθετα με την Κίνα, η Ρωσία δεν είναι μία υπερδύναμη σε άνοδο. Ο Πούτιν μπορεί να προσπαθήσει να παρουσιάσει τις ενέργειές του στην Ουκρανία ως μία μάχη κατά του φασισμού. Αλλά στην πραγματικότητα είναι μία μάχη για να αποκτήσει αξία – μία μάχη που δεν θα κερδίσει. Δεν έχει σημασία πόσο μεγάλη θα είναι η παρέλαση, δεν μπορεί να κρύψει την αλήθεια: ο πατριωτισμός του είναι αυτός των ηττημένων.