Ο Κάρολος Δαρβίνος ήταν σαφής στην επιστολή του προς τον μαθηματικό Τσαρλς Μπάμπατζ. «Νιώθω ιδιαίτερα υποχρεωμένος απέναντί σου για τις προσκλήσεις που μου στέλνεις ώστε να παραβρεθώ στα πάρτι σου, αλλά φοβάμαι ότι αν τις δεχτώ, θα πρέπει να συναντηθώ με ανθρώπους στους οποίους έχω ορκιστεί ενώπιον όλων των αγίων ότι ποτέ δεν βγαίνω έξω από το σπίτι». Ο πατέρας της θεωρίας της εξέλιξης μάλλον αισθανόταν πιο άνετα με τις χελώνες των νησιών Γκαλάπαγκος παρά με τους φλύαρους τζέντλεμεν της αγγλικής αριστοκρατίας – και δεν ήταν ο μόνος. Ο Γκάντι ως παιδί έτρεχε από το σχολείο μόλις τελείωνε το μάθημα από φόβο μήπως χρειαστεί να μιλήσει σε κάποιον, ο Στιβ Βόζνιακ επινόησε τον πρώτο υπολογιστή της Apple ενώ καθόταν απομονωμένος στο κουβούκλιό του στη Hewlett – Packard και ο Αλμπερτ Αϊνστάιν διακήρυττε «είμαι άλογο που το ζεύεις μόνο του, δεν κάνω για δύο σέλες ή για ομαδική δουλειά».
Το χαρακτηριστικό όλων αυτών των ανθρώπων; Ηταν εσωστρεφείς, δηλαδή τύποι που μάλλον προτιμούν να ακούνε παρά να μιλάνε, άνθρωποι που αποδίδουν καλύτερα όταν σκέφτονται μόνοι τους παρά σε ομάδες. Οπως επισημαίνει και η Σούζαν Κέιν, συγγραφέας του βιβλίου «Η δύναμη των εσωστρεφών. Σ’ έναν κόσμο που δεν σταματάει να μιλάει» (εκδ. Key Books), ο εσωστρεφής δεν πρέπει να συγχέεται με τον ντροπαλό, γιατί η ντροπή έχει να κάνει με τον φόβο της κοινωνικής κρίσης, ενώ η εσωστρέφεια σχετίζεται με τον τρόπο που αντιδράμε σε ερεθίσματα συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών. Ετσι, οι εσωστρεφείς αισθάνονται πιο ζωντανοί και σε εγρήγορση όταν βρίσκονται σε πιο ήσυχα, πιο ήρεμα περιβάλλοντα.
Βεβαίως, η σύγχρονη κοινωνία έχει αναγάγει την εξωστρέφεια σε υπέρτατη αρετή: οι ομιλητικοί αξιολογούνται ως εξυπνότεροι και οδηγοί αυτοβελτίωσης εκδίδονται κάθε χρόνο κατά ντουζίνες για να μας μάθουν πώς θα γίνουμε το επίκεντρο των πάρτι ή πώς θα αποκτήσουμε περισσότερους φίλους στη δουλειά.
Ας σιωπήσουμε όμως για ένα λεπτό και ας αφουγκραστούμε τον κόσμο των εσωστρεφών, γιατί χωρίς αυτούς δεν θα υπήρχαν η θεωρία της βαρύτητας, η θεωρία της σχετικότητας, τα ηλιοτρόπια του Βαν Γκογκ – ακόμη και ο Πίτερ Παν. Η Κέιν επισημαίνει ότι στις ημέρες μας το αρχέτυπο του εξωστρεφούς ηγέτη αρχίζει να παρουσιάζει ρωγμές. Ερευνες έδειξαν ότι οι εσωστρεφείς ηγέτες συχνά παρουσιάζουν καλύτερα αποτελέσματα από τους εξωστρεφείς, επειδή όταν διαχειρίζονται δυναμικούς εργαζομένους είναι πολύ πιο πιθανό να τους αφήσουν χώρο να αναπτύξουν τις ιδέες τους παρά να προσπαθήσουν να βάλουν την προσωπική τους σφραγίδα έστω και ακούσια.
Τουλάχιστον ένας στους τρεις ανθρώπους είναι εσωστρεφής. Αν ανήκετε σε αυτήν την κατηγορία, μην αισθάνεστε καθόλου άσχημα την επόμενη φορά που δεν θα έχετε να απαντήσετε τίποτα στον διπλανό σας στο λεωφορείο. Οπως έλεγε και ο Γκάντι: «Βλέπουμε πάρα πολλούς που αδημονούν να μιλήσουν. Και δύσκολα θα πει κανείς ότι όλες αυτές οι κουβέντες έχουν την όποια ωφέλεια για τον κόσμο. Είναι μάλλον χάσιμο χρόνου».
*Δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜΑmen Δεκεμβρίου 2014
