Βαλέρι Γκέργκιεφ: Ο «τσάρος του πόντιουμ» στην Αθήνα

Είναι γνωστός παγκοσμίως για τους «τρελούς», κυριολεκτικά, ρυθμούς στους οποίους κινείται. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης τον θέλουν στενό φίλο του προέδρου Πούτιν, ωστόσο ο ίδιος δηλώνει πως μεταξύ τους υπάρχει, απλώς, αλληλοεκτίμηση. Απόλυτος κυρίαρχος του ιστορικού θεάτρου Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης, το οποίο διευθύνει με «σιδερένιο χέρι» τα τελευταία 26 χρόνια, διαγράφει παράλληλα μια εντυπωσιακή διαδρομή στη Δύση όπου, όχι σπάνια, το όνομά του βρίσκεται στο επίκεντρο συζητήσεων (και) για λόγους πέραν της μουσικής…

Ο λόγος για τον Βαλέρι Γκέργκιεφ, τον 61χρονο ρώσο «τσάρο του πόντιουμ» ο οποίος εγκαινιάζει την εφετινή σειρά «Μεγάλες Ορχήστρες – Μεγάλοι Μαέστροι» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με την περίφημη Συμφωνική του Λονδίνου, όπου κατέχει τη θέση του βασικού αρχιμουσικού από το 2007. Η πολυαναμενόμενη συναυλία θα δοθεί στις 28 Σεπτεμβρίου (στις 20.30) και περιλαμβάνει την 1η και την 5η Συμφωνία του Προκόφιεφ καθώς και το Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο του Τσαϊκόφσκι με σολίστ τον επίσης διάσημο ρώσο πιανίστα Ντένις Ματσούεφ, τον οποίο το ελληνικό κοινό έχει απολαύσει επανειλημμένως τα τελευταία χρόνια τόσο στο Μέγαρο όσο και στο Ηρώδειο…

Εχουν περάσει αρκετά χρόνια από την τελευταία εμφάνιση του Γκέργκιεφ στην Αθήνα και το επικείμενο νέο του «παρών» δεν μπορεί παρά να αναμένεται με ανυπομονησία από τους φίλους της κλασικής μουσικής στη χώρα μας. Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, ο ρώσος αρχιμουσικός δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, αφού αποτελεί έναν από τους διασημότερους διευθυντές ορχήστρας της γενιάς του.

Γεννημένος στη Μόσχα στις 2 Μαΐου 1953, μεγάλωσε στον Καύκασο ενώ το γεγονός ότι έχασε τον πατέρα του –στρατιωτικό το επάγγελμα –σε ηλικία 14 μόλις ετών τον επηρέασε ιδιαίτερα. Για τη συμβολή του στη μουσική ζωή της χώρας του μέσα από τη δουλειά του στο Μαριίνσκι, το οποίο ανέλαβε σε ηλικία 35 ετών, έχει χυθεί άπειρο μελάνι. Κυρίως για το γεγονός ότι, όχι μόνο κατάφερε να κρατήσει το θέατρο όρθιο στη διάρκεια της ταραγμένης περιόδου που ακολούθησε την πτώση της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, αλλά κατόρθωσε και να διευρύνει τη διεθνή του απήχηση μέσα από αναρίθμητες περιοδείες των συνόλων του (της όπερας, της ορχήστρας και του μπαλέτου) στη Δύση… Το γεγονός ότι τα λαμπερά εγκαίνια της δεύτερης σκηνής του Μαριίνσκι (γνωστής ως Μαριίνσκι ΙΙ) το 2013 –και δη ανήμερα των 60ών γενεθλίων του μαέστρου –απασχόλησαν για μεγάλο διάστημα τα σημαντικότερα μέσα μαζικής ενημέρωσης παγκοσμίως είναι μία μόνο από τις πλέον πρόσφατες ενδείξεις της δυναμικής του Γκέργκιεφ…

Κάτοχος σημαντικών διακρίσεων και βραβείων εντός και εκτός Ρωσίας, ιδρυτής και διευθυντής επιτυχημένων φεστιβάλ, ο Γκέργκιεφ –ο οποίος από την επόμενη χρονιά αναλαμβάνει, παράλληλα πάντα με το Μαριίνσκι, τη θέση του βασικού αρχιμουσικού της Φιλαρμονικής του Μονάχου –απολαμβάνει το στάτους εθνικού ήρωα στη χώρα του. Ωστόσο, οι πολιτικού χαρακτήρα παρεμβάσεις και η στήριξη που παρέχει ανοιχτά στον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν τον έχουν φέρει κατά καιρούς στο επίκεντρο επικρίσεων στη Δύση. Πριν από μερικούς μήνες, για παράδειγμα, συναυλίες του διακόπηκαν σε Νέα Υόρκη και Λονδίνο από μέλη ενώσεων οι οποίες υποστηρίζουν τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τους σχετικούς περιοριστικούς νόμους στη Ρωσία. Oι αντιδράσεις αυτές ανάγκασαν τον μαέστρο να προβεί σε δημόσιες δηλώσεις στις οποίες εξέφραζε την αντίδρασή του σε κάθε είδους διακρίσεις. Τον Μάρτιο του 2014, ωστόσο, η υποστήριξη που εξέφρασε στη ρωσική στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία προκάλεσε νέο γύρο επικρίσεων στο πρόσωπό του.