Το Πανεπιστήμιο Αθηνών βρίσκεται σε κατάσταση «συναγερμού» από πέρυσι τον Σεπτέμβριο. Ενας χρόνος κινητοποιήσεων, διάλυσης και νωθρότητας είναι τεράστιο χρονικό διάστημα για ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα που αποτελεί την ακαδημαϊκή «βιτρίνα» της χώρας, τον πνευματικό της φάρο σε περιόδους κρίσεων.
Η διάλυση του πανεπιστημίου οδηγεί στη διάλυση της κοινωνίας. Κάτι που κινητοποιεί τον νέο του πρύτανη κ. Θεόδωρο Φορτσάκη, στην κουβέντα που κάνουμε για την «επόμενη ημέρα» του Ιδρύματος, ως διαπίστωση τον ταράζει και τον κάνει να επιταχύνει τη σκέψη του. «Να αφήσουμε την κριτική και την γκρίνια πίσω μας και να εργαστούμε παραγωγικά για το αύριο των παιδιών μας. Το πανεπιστήμιο αποτελεί ειρηνικό χώρο μετάδοσης γνώσης και ελεύθερης διακίνησης ιδεών. Να είστε βεβαία ότι δεν θα αφήσουμε το πανεπιστήμιό μας ούτε βρώμικο ούτε αφύλακτο» δηλώνει χαρακτηριστικά στη συνέντευξή του στο «Βήμα». Χωρίς να προχωρεί σε λεπτομέρειες, καθώς αλλάζει αμέσως κουβέντα, ξεκαθαρίζει ότι σε περιπτώσεις βίας και καταλήψεων ο νόμος θα εφαρμοστεί χωρίς δεύτερη σκέψη. Παράλληλα καλεί όλους τους «αιώνιους» φοιτητές του να ενεργοποιηθούν για να μη διαγραφούν. Και παράλληλα καλεί τα μέλη του Συμβουλίου Ιδρύματος να κινητοποιηθούν για να βρουν χρήματα, πλέον του «πετσοκομμένου» κρατικού προϋπολογισμού του Ιδρύματος, αναζητώντας χρηματοδότες για τη δημιουργία επώνυμων εδρών.
Κύριε Πρύτανη, λάβατε μια πρώτη γεύση των «σκληροπυρηνικών» φοιτητών που επί σειρά ετών δημιουργούν προβλήματα με καταλήψεις και επεισόδια κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας σας, όπου ομάδες νέων δεν σταμάτησαν να φωνάζουν συνθήματα. Πώς θα αντιμετωπίσετε το φαινόμενο αυτό;
«Πιστεύω ότι το Πανεπιστήμιο αποτελεί τον κατ’εξοχήν ειρηνικό χώρο μετάδοσης γνώσης και ελεύθερης διακίνησης ιδεών. Αυτή την ελευθερία εγγυάται το “πανεπιστημιακό άσυλο”. Το “άσυλο” παραβιάζει ευθέως η βίαιη επιβολή των μειοψηφιών. Για χρόνια η Σύγκλητος διακόπτεται από παράνομους εισβολείς, ενώ συχνά και η διδασκαλία εμποδίζεται με τη βία. Ολες οι απόψεις είναι σεβαστές, ακόμη και οι πιο ακραίες. Υπό τον αυστηρό όμως όρο ότι θα εκφράζονται ειρηνικά, στο πλαίσιο του δημοκρατικού διαλόγου. Δεν εμποδίζουμε τις ιδέες, απορρίπτουμε τη βίαιη συμπεριφορά. Θα ενεργοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες που μας δίδει η νομοθεσία για να διασφαλίσουμε την εύρυθμη λειτουργία του δημόσιου πανεπιστημίου, με πλήρη εφαρμογή του νόμου».
Δηλαδή;
«Δεν θέλω να πω περισσότερα επ’ αυτού. Ημουν νομίζω σαφής».
Ξεκινάτε τη θητεία σας με δυο δύσκολα θέματα. Καθαριότητα και φύλαξη ανύπαρκτες…
«Δυστυχώς το Πανεπιστήμιο Αθηνών με τη διαθεσιμότητα έχασε και όλους τους υπαλλήλους-φύλακές του. Η καθαριότητα και η φύλαξη εκ του νόμου ανατίθενται πλέον σε εξωτερικό πάροχο με διαγωνισμό ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Στο σημείο αυτό υπήρξαν σημαντικές καθυστερήσεις. Ηδη επελέγη και ανέλαβε ο πάροχος της υπηρεσίας φύλαξης. Ομως η φύλαξη αυτή δεν είναι αρκετή και πρέπει να ενισχυθεί. Εντός διμήνου θα επιλεγεί και ο πάροχος της υπηρεσίας καθαριότητας. Βρήκαμε και λύση για το μεσοδιάστημα. Δώσαμε εντολή να συντονιστούν και να επιταχυνθούν κατά το δυνατόν οι χρονοβόρες διαδικασίες. Να είστε βεβαία ότι δεν θα αφήσουμε το πανεπιστήμιό μας ούτε βρώμικο ούτε αφύλακτο!»
Δεν έχετε όμως ούτε χρήματα. Τα πανεπιστήμια βρίσκονται σε παρατεταμένη περίοδο υποχρηματοδότησης. Ωστόσο ο νόμος επιτρέπει την αναζήτηση πόρων εκτός κρατικού προϋπολογισμού, με επώνυμες έδρες και ιδιωτικές χορηγίες. Πώς θα τους αναζητήσετε;
«Η υποχρηματοδότηση είναι το πιο σημαντικό πρόβλημά μας. Ο προϋπολογισμός του Πανεπιστημίου Αθηνών από 40 περίπου εκατομμύρια ευρώ πριν από τέσσερα χρόνια μειώθηκε στα 11 για το 2015. Δεν μπορούμε να πληρώσουμε ούτε τις ασυμπίεστες δαπάνες μας, δηλαδή το ηλεκτρικό, το φυσικό αέριο, το νερό. Το κράτος εγκατέλειψε το δημόσιο πανεπιστήμιο αδιαφορώντας για την τύχη του. Δεν προετοίμασε το έδαφος ώστε το πανεπιστήμιο να είναι σε πραγματική θέση να ανεύρει πόρους μόνο του. Δεν αρκεί η γενική νομοθετική πρόβλεψη της δυνατότητας αναζήτησης χορηγιών, δωρεών, επώνυμων εδρών κ.λπ. Χρειάζονται στοχευμένα μέτρα, όπως για παράδειγμα η χορήγηση κινήτρων στους καθηγητές που φέρνουν προγράμματα στο πανεπιστήμιο με απελευθέρωση του πλαφόν των αμοιβών τους ή η δυνατότητα συνεργασίας και απονομής πτυχίων με ιδιωτικούς φορείς. Χρειάζεται βέβαια καλύτερη σύνδεση με την αγορά. Βρισκόμαστε σήμερα μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης, όπου “Σκύλλα” είναι η υποχρηματοδότησή μας από το κράτος και “Χάρυβδη” το δυσλειτουργικό θεσμικό πλαίσιο αναζήτησης ιδιωτικής χρηματοδότησης που μας επιβάλλει το κράτος. Το πλαίσιο αυτό πρέπει να απλοποιηθεί».
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών κατά πολλούς μπορεί να «βουλιάξει» εφέτος από τον μεγάλο αριθμό φοιτητών. Πρέπει τα πανεπιστήμια να ορίζουν τον αριθμό των εισακτέων τους χωρίς παρέμβαση της πολιτείας;
«Είναι προφανές ότι τα πανεπιστήμια γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα την ακαδημαϊκή υποδομή τους, συνεπώς πόσους φοιτητές είναι σε θέση να διδάξουν σωστά. Αν υπερβούμε σημαντικά τη φέρουσα αυτή ικανότητα, τότε η διδασκαλία αποβαίνει ατελέσφορη. Γι’αυτό πρέπει το κράτος να σέβεται τους αριθμούς των εισακτέων που ορίζουν τα πανεπιστήμια, όπως εξάλλου επιβάλλεται και από το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητό τους. Είμαστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις σημερινές δυσκολίες της ελληνικής οικογένειας, που δεν μπορεί να συντηρεί πολλά σπίτια. Πρέπει να τους χορηγηθεί βοήθεια, χωρίς όμως αυτό να οδηγήσει σε αδυναμία λειτουργίας των πανεπιστημίων. Πρέπει να μελετηθεί η αναθεώρηση του συστήματος εισαγωγής ώστε το ζήτημα αυτό να αντιμετωπιστεί ριζικότερα εξαρχής, κατά το πρότυπο των άλλων ευρωπαϊκών χωρών».
Πώς όμως το πανεπιστήμιο θα συνδεθεί ουσιαστικά με ιδρύματα άλλων χωρών;
«Αυτό θα είναι μια βασική επιδίωξη της Πρυτανείας μας. Πρέπει πρώτα-πρώτα να ενταχθούμε καλύτερα στα διάφορα ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα πανεπιστημίων, σημείο στο οποίο υστερούμε. Πολλοί καθηγητές μας διδάσκουν και σε σημαντικά πανεπιστήμια του εξωτερικού, διαθέτουν μεγάλο δίκτυο ακαδημαϊκών σχέσεων, ενώ προσκαλούν και πολλούς ξένους καθηγητές εδώ. Πρέπει όμως αυτά να τα ενσωματώσουμε καλύτερα θεσμικά στο πανεπιστήμιό μας. Πρέπει ακόμη να οργανώσουμε προγράμματα ξενόγλωσσα, κυρίως αγγλόφωνα, μεταπτυχιακά και αργότερα προπτυχιακά. Ομως η προσπάθεια αυτή απαιτεί και τη δημιουργία κατάλληλης υποδομής».
Ποια είναι η άποψή σας για τη λειτουργία μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων;
«Το ζήτημα αυτό πρέπει να το δούμε χωρίς ιδεοληπτικές προλήψεις. Με σωστή προσέγγιση θα μπορούσε να έχει επιλυθεί ακόμη και στο πλαίσιο του σημερινού άρθρου 16 του Συντάγματος. Το καλύτερο θα ήταν να προβλέψει ο νόμος ποιες είναι οι προϋποθέσεις δημιουργίας ενός πανεπιστημίου και όποιος τις πληροί, Δημόσιο ή ιδιώτης, ας προχωρήσει. Σημειώνω ότι στην ποιότητα δεν υπάρχει ανταγωνισμός, αλλά συναγωνισμός. Αυτός θα ωφελήσει και τα δημόσια πανεπιστήμια. Βέβαια η ανώτατη παιδεία πρέπει πάντοτε να τελεί υπό τον τελικό κρατικό έλεγχο του περιεχομένου και της ποιότητας των σπουδών. Σήμερα στον χώρο της ανώτατης παιδείας επικρατεί πλήρης παρανομία, δυστυχώς με την κρατική ανοχή. Είναι επείγον η κατάσταση αυτή να διορθωθεί».
Τι θα κάνετε με τους «αιώνιους» φοιτητές;
«Το ζήτημα αυτό έχει πλέον λύσει ο νόμος. Θα προσπαθήσουμε, πάντοτε μέσα στο πλαίσιο όσων προβλέπει, να διευκολύνουμε αυτούς που προσπαθούν να τελειώσουν. Με τον Οργανισμό θα λάβουμε ειδικότερα μέτρα και για τους εργαζομένους, καθώς και για τους ασθενείς».
Στη δύσκολη περίοδο που διανύει η χώρα, ο ρόλος των πανεπιστημίων είναι σημαντικός. Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η τεχνογνωσία του;
«Το Πανεπιστήμιο Αθηνών αποτελεί όχι μόνο σημαντικό ακαδημαϊκό πυλώνα, αλλά και σπουδαίο πολιτειακό θεσμό, που στηρίζει το κράτος και την κοινωνία μας. Οφείλει σήμερα να ανασυγκροτηθεί το ίδιο, δίδοντας το παράδειγμα, αλλά και να συμβάλει στην ανόρθωση της χώρας. Διαθέτουμε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών σημαντικές δυνάμεις και είμαστε σε θέση να το μετατρέψουμε σε κυψέλη πολιτισμού και κοινωνικής αλληλεγγύης. Είμαστε έτοιμοι να μεταφέρουμε την πλούσια τεχνογνωσία μας σε σειρά ζητημάτων, όπως εκπαιδευτικών, ιατρικών, νομικών, πολιτιστικών. Επιθυμούμε να ωφεληθεί από αυτήν, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, ολόκληρη η ελληνική κοινωνία. Στην προσπάθεια αυτή θα αξιοποιήσουμε και τους φοιτητές μας».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
