Αριες στον αέρα

«Για τη δική σας ασφάλεια, παρακαλούμε μείνετε δεμένοι στις θέσεις σας». Εκεί ψηλά, στις τόσες χιλιάδες πόδια και στις άλλες τόσες αναταράξεις πάνω από τον Παγασητικό, προσπαθείς να πείσεις τον εαυτό σου ότι πράγματι το αεροπλάνο είναι το ασφαλέστερο μέσο μεταφοράς και ότι καλώς το προτίμησες αντί του τρένου για να πας στη Θεσσαλονίκη. Τότε σκάει μύτη η «Τραβιάτα», λίγο πιωμένη, λίγο ζαλισμένη από την πτήση, από τον πυρετό της φθίσεώς της ή από τον έρωτα: «Libiamo ne’ lieti calici» άδει και σε προτρέπει να τη συνοδεύσεις. «Libiamo» μόνη σου, αγαπητή μου, εγώ τώρα έχω άλλες, σοβαρότερες ασχολίες. Δεν σε ακούει. Επιμένει να σε παρασύρει στο γλέντι, σε μια νέα δράση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής: γνωστοί καλλιτέχνες τραγουδούν Βέρντι στην πτήση Αθήνα – Θεσσαλονίκη για να προωθήσουν την όπερα και την αεροπορική εταιρεία που φιλοξένησε το χάπενινγκ.

Επιμένοντας στην «προχώ» επικοινωνιακή πολιτική της, για τις ανάγκες της οποίας έχει βγάλει πολλάκις τους σολίστες της στους δρόμους, τους έχει ανεβάσει σε σκάλες και μπαλκόνια και τους έχει βολτάρει με ανοιχτό διώροφο λεωφορείο, η διεύθυνση της ΕΛΣ αυτή τη φορά… απογειώνει τη διαφήμιση. Τι άλλο θα δούμε αν συνεχίσει; Μια λυρική τραγουδίστρια σε ελεύθερη τροχιά γύρω από τη Γη, όπως η Σάντρα Μπούλοκ στο «Gravity», να τραγουδάει την άρια προς το φεγγάρι από τη «Ρουσάλκα» του Ντβόρζακ. Πιθανώς μια πριμαντόνα-αστροναύτης να έφερνε ακόμη περισσότερο κόσμο στο «Ολύμπια», θεατές περίεργους να δουν και από κοντά το περίεργο πλάσμα που «χορεύει» σαν τον Γκαγκάριν και άδει σαν την Κάλλας. Φοβάμαι, όμως, ότι με αυτά τα κολπάκια, όσο και αν η πρόθεση είναι καλή (η μύηση του αμύητου κοινού στον κόσμο του μελοδράματος), το αποτέλεσμα είναι τελικά εις βάρος του μελοδράματος. Γιατί η όπερα είναι τέχνη που χρειάζεται το κατάλληλο περιβάλλον για να λειτουργήσει σωστά, και αυτό το περιβάλλον δεν είναι οι δρόμοι της πόλης, οι εκτεθειμένοι στα καιρικά φαινόμενα, στη μόλυνση και στους θορύβους ή η επίσης θορυβώδης καμπίνα ενός αεροπλάνου. Είναι η προστατευμένη σκηνή του θεάτρου, με την πλήρη, καλοκουρδισμένη ορχήστρα και τον μαέστρο της, με τη σωστή ακουστική, με το τεχνικό προσωπικό που θα φροντίσει ώστε όλα να λειτουργήσουν όπως πρέπει.

Αυτοί είναι παράγοντες που θα επιτρέψουν στον τραγουδιστή να συγκεντρωθεί, να προγυμναστεί και να αποδώσει σωστά. Τα υπόλοιπα, ένα κακοστημένο σόου που στην πραγματικότητα παραπλανεί το κοινό: γιατί αυτό που του συστήνει ως όπερα δεν έχει σχέση με την όπερα. Είναι μια άκρως ευτελισμένη εκδοχή του είδους, χειρότερη και από αυτήν που πρωτοπαρουσίασαν στο διεθνές κοινό οι τρεις τενόροι (Ντομίνγκο, Παβαρότι, Καρέρας) όταν απαρνήθηκαν την πνευματικότητα της τέχνης τους για να ενισχύσουν τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. Είναι ένα πανηγυράκι, με τους τραγουδιστές να ερμηνεύουν διεκπεραιωτικά, στην καλύτερη των περιπτώσεων, ή να υποφέρουν αγχωμένοι και αμήχανοι, στη χειρότερη. Και με τα μεγάλα έργα να πλασάρονται ως ένα light ποτ πουρί που μπορείς να ακούς στέλνοντας μηνύματα με το κινητό σου, τρώγοντας hot dog με μπόλικη κέτσαπ, μιλώντας με τους διπλανούς σου.

Ας μη γελιόμαστε, η «Τραβιάτα» δεν είναι ένα διεκπεραιωτικό «Libiamo» στην πτήση Αθήνα – Θεσσαλονίκη, με τον κόσμο να βαράει παλαμάκια και να φωτογραφίζει με τα κινητά τηλέφωνά του τους θεατρίνους-έκπληξη. Ούτε είναι δίκαιο μια τραγουδίστρια με διεθνή σταδιοδρομία, όπως η Ελενα Κελεσίδη, να εκτίθεται με τον τρόπο που την εξέθεσε η Λυρική όταν την έβαλε να κάνει τη διασκεδάστρια των επιβατών, σχεδόν «παρωδώντας» έναν ρόλο που έχει ερμηνεύσει με μεγάλη επιτυχία ακόμη και στη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου. Χωρίς να αμφισβητώ τις καλές προθέσεις της διοίκησης της ΕΛΣ, νομίζω ότι η διαρκής προσπάθειά της να πρωτοτυπήσει (και να προσελκύσει νέους θεατές) την οδηγεί σε υπερβολές, αμετροέπειες και κακογουστιές. Ομως το μέλλον της όπερας δεν βρίσκεται στις μεταμοντέρνες επικοινωνιακές κορόνες, στα κόλπα των διαφημιστών και στον εύκολο εντυπωσιασμό. Βρίσκεται σε αξιόλογες παραστάσεις όπως η «Σταχτοπούτα» του Ροσίνι και ο «Βέρθερος» του Μασνέ που είδαμε προσφάτως στο «Ολύμπια». Οσο περισσότερες τέτοιες παραγωγές θα μας παρουσιάζει η Λυρική, τόσο θα κερδίζει έδαφος.