Ενα ξενοδοχείο που θα το λένε «Γκράμσι»

Μπορεί ένα «αστικό» κατασκεύασμα όπως ένα τετράστερο ξενοδοχείο να πάρει το όνομα ενός ορκισμένου μαρξιστή και σφοδρού πολέμιου της μπουρζουαζίας; Αυτό ακριβώς το ερώτημα διχάζει εδώ και μερικές ημέρες ένα τμήμα της κοινής γνώμης στην Ιταλία, όταν διέρρευσε η είδηση πως η αλυσίδα ξενοδοχείων NH Hotels χτίζει ένα πολυτελές συγκρότημα στο κέντρο του Τουρίνου και σκέφτεται –στα σοβαρά –να του δώσει το όνομα του Αντόνιο Γκράμσι, του ιταλού θεωρητικού και συνιδρυτή του Κομμουνιστικού Κόμματος της χώρας το 1921.

Ακαδημαϊκοί, καθηγητές, ιστορικοί, αρχιτέκτονες και αρκετοί ακόμη ιταλοί διανοούμενοι υπέγραψαν μια ανοικτή επιστολή την οποία επέδωσαν στον κεντροαριστερό δήμαρχο του Τουρίνου Πιέρο Φασίνο. Διαμαρτύρονται όχι τόσο επειδή η αλυσίδα NH Hotels σκοπεύει να προβεί σε αυτή την ενέργεια αλλά επειδή το ξενοδοχείο θα βρίσκεται –με εργασίες ανακαίνισης και σύγχρονες προσθήκες –στο ίδιο κτίριο όπου κάποτε διέμενε ο Γκράμσι μεταξύ 1919 και 1921. «Είναι άσχημο ένα μέρος όπου έχει γραφτεί η ιστορία του τόπου μας να μετατραπεί σε κάτι άλλο εντελώς ασήμαντο, εντελώς αντίθετο απ’ αυτό που του αρμόζει βάσει της ιστορικής αξίας του» αναγράφει η επιστολή που έχει ως στόχο, όπως ευαγγελίζεται, «τη διαφύλαξη του ονόματος και της κληρονομιάς ενός από τους οιονεί πατέρες του έθνους μας, ενός ανθρώπου που έγραψε σελίδες επί σελίδων οι οποίες μιλάνε ως και σήμερα στην καρδιά μας, ενός ανθρώπου που πλήρωσε το τίμημα για τις ιδέες του αυτές με τη στέρηση της ελευθερίας του και με την ίδια τη ζωή του».

Βιβλιοθήκη με τα έργα του

Στην επιστολή ήρθε άμεση η απάντηση της διεύθυνσης του ξενοδοχείου, η οποία δεν επιβεβαιώνει αλλά ούτε και διαψεύδει το ότι σκέφτεται να δώσει το όνομα του Γκράμσι στο ξενοδοχείο. «Ακόμη δεν έχουμε αποφασίσει για το όνομα του ξενοδοχείου και προσπαθούμε ακόμη να βρούμε ένα όνομα που να είναι ταιριαστό τόσο με εμπορικούς όσο και με ιστορικούς όρους» ήταν η λιτή ανακοίνωση της NH Hotels. Το ξενοδοχείο, όμως, που θα διαθέτει 155 πολυτελή δωμάτια, πισίνα και σπα, θα ανοίξει τις πόρτες του σε δύο μήνες και σύντομα πρέπει να ληφθεί η τελική απόφαση, έστω κι αν στεναχωρήσει κάποιους. «Το ξενοδοχείο αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να γίνουν ακόμη πιο γνωστά το όνομα και το έργο του Γκράμσι σε όλον το κόσμο. Το ξενοδοχείο πρόκειται να στεγάσει μια μεγάλη βιβλιοθήκη όπου θα βρίσκονται όλα τα βιβλία του, ενώ και το ίδιο το κτίριο θα αποτελεί την ιδανική ευκαιρία να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας στο Τουρίνο, γεγονός που πιστεύουμε ότι θα ευχαριστούσε τον Γκράμσι αν ζούσε» αντιτείνει ο Σέρτζιο Σκαμούτσι, διευθυντής του Ινστιτούτου Αντόνιο Γκράμσι.

«Μισώ τους αδιάφορους!»

Ο Γκράμσι γεννήθηκε στη Σαρδηνία το 1891, όπου έζησε ως τα 20 του χρόνια. Ηταν ο τέταρτος γιος σε μια οικογένεια με επτά αγόρια, με πατέρα τον αλβανικής καταγωγής Φραντσέσκο Γκράμσι (η οικογένεια του οποίου μετανάστευσε γύρω στα 1700 στη Νότια Ιταλία), χαμηλόβαθμο δημόσιο υπάλληλο, και μητέρα την Πεπίνα Γκράμσι, κόρη εφοριακού υπαλλήλου. Από τα παιδικά του χρόνια ο Γκράμσι αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα υγείας που τον βασάνισαν σε όλη του τη ζωή: η σπονδυλική στήλη του ήταν παραμορφωμένη, ενώ υπέφερε από φυματίωση, υπέρταση, πονοκεφάλους και ζαλάδες που δεν τον εγκατέλειψαν σχεδόν ποτέ.

Σπούδασε με υποτροφία που κέρδισε στο Πανεπιστήμιο του Τουρίνου, όπου μυήθηκε στις ιδέες του σοσιαλισμού, και το 1913 έγινε μέλος του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Σύντομα αναδείχθηκε ηγετικό στέλεχός του. Από το 1914, οπότε και πήρε το πτυχίο του, άρχισε να εργάζεται ως συντάκτης σε αριστερές εφημερίδες, όπως η σοσιαλιστική εφημερίδα του Τουρίνου «Η Κραυγή του Λαού», και λίγο αργότερα στη σύνταξη του κεντρικού οργάνου του Σοσιαλιστικού Κόμματος «Εμπρός» (Avanti) και της «Νέας Τάξης» (Ordine Nuovo), μέχρι που το 1921 ίδρυσε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ιταλίας.

Στα χρόνια που ακολούθησαν και με την άνοδο στην εξουσία του δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι η παράταξη τέθηκε εκτός νόμου και ο ίδιος συνελήφθη το 1926 από τους φασίστες. Καταδικάστηκε σε εικοσαετή φυλάκιση.

Πέθανε σε νοσοκομείο της Ρώμης στις 27 Απριλίου 1937, λίγο καιρό μετά την αποφυλάκισή του για λόγους υγείας.

Φλογερός και στρατευμένος αρθρογράφος, έγραφε χαρακτηριστικά στις 11 Φεβρουαρίου 1917: «Μισώ τους αδιάφορους! Πιστεύω ότι το να ζεις σημαίνει να εντάσσεσαι κάπου. Οποιος ζει πραγματικά δεν μπορεί να μην είναι πολίτης και ενταγμένος. Η αδιαφορία είναι αβουλία, είναι παρασιτισμός, είναι δειλία, δεν είναι ζωή. Γι’ αυτό μισώ τους αδιάφορους. Η αδιαφορία είναι το νεκρό βάρος της Ιστορίας. Η αδιαφορία δρα δυνατά πάνω στην Ιστορία. Δρα παθητικά, αλλά δρα».