Εξι ορόσημα του Ψυχρού Πολέμου όπως τα ξεχώρισε το BBC

Η αντιπαράθεση ανάμεσα στη Δύση και στη Ρωσία για την Ουκρανία έχει ξυπνήσει μνήμες του Ψυχρού Πολέμου. Αλλά για πολλούς ανθρώπους, ηλικίας κάτω των 40 ετών, τα γεγονότα εκείνης της σύγκρουσης ανάμεσα στις δύο μεταπολεμικές υπερδυνάμεις φαίνονται τώρα πολύ μακρινά.

Οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία ήταν σύμμαχοι με την κομμουνιστική Σοβιετική Ενωση στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά καθώς πλησίαζε η νίκη επί του Χίτλερ άρχισαν να χαράζονται νέες διαχωριστικές γραμμές.

Αυτό που ακολούθησε ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος, 45 χρόνια έντασης, που χαρακτηρίστηκαν από κατασκοπεία και πολέμους σε χώρες-δορυφόρους, καθώς όλοι γνώριζαν ότι ένας πραγματικός, θερμός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ θα οδηγούσε στην πυρηνική καταστροφή.

Επιστρατεύοντας τη βοήθεια του Σκοτ Λούκας, ειδικού σε θέματα Ψυχρού Πολέμου στο πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, το BBC ξεχωρίζει τις έξι πιο κρίσιμες στιγμές εκείνης της σύγκρουσης και εξηγεί τη σημασία τους.

1948: Αερογέφυρα του Βερολίνου

Η ηττημένη Γερμανία ήταν το σύνορο της σύγκρουσης στην Ευρώπη. Οταν ΗΠΑ και ΕΣΣΔ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε μια ενιαία Γερμανία που θα ήταν αποδεκτή και από τις δύο πλευρές, η χώρα κόπηκε στα δύο, με το Δυτικό Βερολίνο να περιβάλλεται από την κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία. Ο αποκλεισμός που του επέβαλε ο Στάλιν διήρκεσε 11 μήνες, αλλά το Δυτικό Βερολίνο άντεξε χάρη στην αερογέφυρα –τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική επιχείρηση όλων των εποχών. Με αδιάκοπες πτήσεις αμερικανικών μεταγωγικών αεροσκαφών «Ντακότα» C-47, η πόλη κατάφερε να ανεφοδιασθεί σε τρόφιμα και άλλες προμήθειες. Η κρίση επιτάχυνε τη δημιουργία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και του ΝΑΤΟ, το 1949.

1950-1953: Πόλεμος της Κορέας

Η Κορέα σηματοδότησε μια στροφή στον Ψυχρό Πόλεμο. Οι κομμουνιστές πήραν την εξουσία στην Κίνα το 1949, οι Σοβιετικοί πυροδότησαν την ατομική βόμβα τους και μετά ακολούθησε η σύγκρουση μεταξύ του Βορρά και του Νότου στην Κορέα. Ο Κιμ Ιλ Σουνγκ προκάλεσε εμφύλιο το 1950 στον Βορρά. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επενέβησαν στρατιωτικά. Ο πόλεμος μετέφερε τον Ψυχρό Πόλεμο εκτός Ευρώπης.

1956: Σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία

«Η Ουγγαρία σηματοδότησε την αποτυχία των ΗΠΑ να απελευθερώσουν την Ανατολική Ευρώπη, ενθαρρύνοντας την ανατροπή των κομμουνιστικών κυβερνήσεων. Αλλά η χρήση βίας από τους Σοβιετικούς διέβρωσε το κύρος τους και ήγειρε ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα της οικονομικής και στρατιωτικής επιρροής τους στις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας» λέει ο Λούκας.

1962: Κρίση με τους πυραύλους στην Κούβα

Ο Ψυχρός Πόλεμος είχε πλέον εξαπλωθεί στην πίσω αυλή της Αμερικής. Η κλιμάκωση της προσπάθειας των ΗΠΑ να ελέγξουν το κομμουνιστικό καθεστώς της Κούβας, με την αποτυχία της εισβολής στον Κόλπο των Χοίρων το 1961, οδήγησε σε περαιτέρω επιτάχυνση των εντάσεων. Η ιστορική σημασία της κρίσης αυτής έγκειται στο γεγονός ότι έφερε τις δύο υπερδυνάμεις πολύ κοντά σε έναν πυρηνικό πόλεμο. Αιτία ήταν η εγκατάσταση σοβιετικών πυραύλων με πυρηνικές κεφαλές στο έδαφος της Κούβας. Τελικά και οι δύο πλευρές έκαναν πίσω: η Μόσχα ανακοίνωσε ότι η εγκατάσταση των πυραύλων στην Κούβα θα σταματούσε. Σε αντάλλαγμα, ο Κένεντι δεσμεύτηκε ότι οι ΗΠΑ δεν θα εισέβαλλαν στην Κούβα. Και αποδέχθηκε, μυστικά, την απομάκρυνση αμερικανικών πυραύλων που βρίσκονταν σε τουρκικό έδαφος.

1955-1972: H κούρσα του Διαστήματος

Το 1957, οι ΗΠΑ κλονίστηκαν όταν οι Σοβιετικοί έθεσαν τον Σπούτνικ σε τροχιά. Αυτή η επιτυχία του αντιπάλου συνδέθηκε με τον στρατιωτικό φόβο των διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων. Οι Σοβιετικοί κέρδισαν επιπλέον πλεονέκτημα στέλνοντας τον πρώτο άνθρωπο στο Διάστημα το 1961. Ο Κένεντι κήρυξε Νέο Σύνορο την αποστολή ανθρώπου στη Σελήνη. Οι ΗΠΑ τα κατάφεραν και μετά ανέπτυξαν το πρώτο διαστημικό λεωφορείο, ενώ οι Σοβιετικοί δημιούργησαν τον πρώτο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

1989: Πτώση του Τείχους του Βερολίνου

«Οι Σοβιετικοί δεν μπορούσαν να επιβιώσουν οικονομικά. Μετά από τέσσερις δεκαετίες, ο Ψυχρός Πόλεμος δεν χάθηκε σε μια στρατιωτική αναμέτρηση, αλλά από την αδυναμία της Σοβιετικής Ενωσης και των συμμάχων της να καλύψουν βασικές ανάγκες των πολιτών τους» λέει ο Λούκας. Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 σήμανε, και σε επίπεδο συμβόλων, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.