Οι εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου στην Τσεχία είχαν έναν βασικό ωφελημένο: το νεοϊδρυθέν κόμμα ANO, που στα τσεχικά σημαίνει «Ναι». Υπό την ηγεσία του δισεκατομμυριούχου Αντρέι Μπάμπις ήρθε δεύτερο σε ψήφους, με πολύ μικρή διαφορά από το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (CSSD). Μετά την πρόσφατη επισημοποίηση της συμφωνίας για τρικομματική κυβέρνηση (Κεντροαριστεράς, Δεξιάς και ΑΝΟ), ο 59χρονος αυτοδημιούργητος μεγιστάνας, ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος στην Τσεχία, προλειαίνεται για υπουργός Οικονομικών –κι ας διακήρυττε προεκλογικά ότι «δεν τον ενδιαφέρει η εξουσία». Η περιουσία του εκτιμάται στο 1,5 δισ. ευρώ και ο όμιλός του διαθέτει περισσότερες από 200 θυγατρικές εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται κυρίως στην Τσεχία, στη Σλοβακία και στη Γερμανία.
Ο ίδιος τρεις μήνες πριν από τη διεξαγωγή των εκλογών φρόντισε να αγοράσει τον εκδοτικό οίκο Mafra, στον οποίο ανήκουν δύο από τις σημαντικότερες εφημερίδες της χώρας. Δεν προκαλεί έκπληξη λοιπόν που πολλά δημοσιεύματα κάνουν λόγο για «σύγκρουση συμφερόντων» βλέποντας στο πρόσωπο του Μπάμπις τον «Μπερλουσκόνι της Τσεχίας» –χαρακτηρισμός που ωστόσο ο ίδιος απορρίπτει μετά βδελυγμίας. «Ο Μπερλουσκόνι διέπραξε φορολογική απάτη, εγώ πληρώνω εκατοντάδες εκατομμύρια. Και δεν επιδίδομαι σε σεξουαλικές περιπέτειες» λέει.
Ο Μπάμπις επένδυσε στη λαϊκή οργή. Βάσισε την προεκλογική εκστρατεία του στη διάχυτη δυσαρέσκεια των πολιτών προς το διεφθαρμένο πολιτικό κατεστημένο. Είναι πράγματι «επικίνδυνος» για το νευραλγικό υπουργείο Οικονομικών; «Οταν το φθινόπωρο του 2011 αποφάσισε να ιδρύσει το ANO, είχε μερικές συναντήσεις και… αυτό ήταν. Αγόρασε δύο μεγάλες καθημερινές εφημερίδες, τη “Lidove Νoviny” και την “MF Dnes”, για να διευρύνει τη μιντιακή αυτοκρατορία του –ήδη ήταν ιδιοκτήτης ενός δικτύου τοπικών εφημερίδων που αποκαλούνταν “5 συν 2” και χρηματοδοτούνταν από τις διαφημίσεις των εταιρειών που ανήκουν στον όμιλο τροφίμων, χημικών και αγροτικών προϊόντων του Μπάμπις Agrofert» εξηγεί στο «Βήμα» ο Βιτ Λούσεκ, καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Masaryk στο Μπρνο της Τσεχίας.
Και προσθέτει: «Λένε ότι θέλει να επεκτείνει την ήδη τεράστια οικονομική του δύναμη εισερχόμενος απευθείας στον χώρο της πολιτικής. Προσωπικά εκτιμώ ότι αυτό είναι ένα μικρό κίνητρο συγκριτικά με την ιδέα που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του: ότι είναι ένας επίδοξος “σωτήρας” και κάποιος που γνωρίζει καλύτερα από τους παραδοσιακούς διεφθαρμένους πολιτικούς πώς να διοικεί ένα κράτος. Η εικόνα του ΑΝΟ είναι αυτή ενός κινήματος που συγκέντρωσε ικανούς τεχνοκράτες χωρίς παρελθόν στην πολιτική που μπορούν να συνθλίψουν την κυριαρχία των παραδοσιακών πολιτικών».
Εξάλλου ο ίδιος ο Μπάμπις υπερτονίζει τον πολιτικό «ερασιτεχνισμό» του και υποστηρίζει ότι θα διοικήσει το κράτος όπως τον εξαιρετικά επιτυχημένο επιχειρηματικό όμιλό του. «Υπάρχουν διαφορές, αλλά πρέπει να καταλάβετε τις διαφορές όταν λέω “κυβερνήστε το κράτος σαν επιχείρηση”. Κυβερνώ μια επιχείρηση προς όφελος της επιχείρησης και των μετόχων της. Οι πολιτικοί κυβερνούν προς ίδιον όφελος» λέει. Ο Μπάμπις γεννήθηκε στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας. Ως γιος διπλωμάτη και μέλους του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τσεχοσλοβακίας, ο Μπάμπις πέρασε μέρος των παιδικών του χρόνων ταξιδεύοντας από τη μία χώρα στην άλλη. Αφού πήρε το πτυχίο του στα Οικονομικά, πήγε στο Μαρόκο ως αντιπρόσωπος της κρατικής εταιρείας διεθνούς εμπορίου Petrimex. Επέστρεψε στη χώρα του μετά τη Βελούδινη Επανάσταση για να τη βρει διασπασμένη σε δύο κράτη. Το 1993 έγινε διευθύνων σύμβουλος της Agrofert, η οποία το 2012 είχε έσοδα 5 δισ. ευρώ.


Εκμυστηρεύσεις


Η αυτοκριτική ενός πρώην κομμουνιστή

Γιος μεγαλοδιπλωμάτη και πρώην μέλος του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας, ο Μπάμπις διαψεύδει τις φήμες ότι ήταν πράκτορας της σοβιετικής μυστικής αστυνομίας. Και αποκηρύσσει το κομμουνιστικό του παρελθόν: «Πράγματι, δεν έχω το καλύτερο προφίλ…» έχει παραδεχθεί δημοσίως.

«Εννέα ετών μάζευα μπαλάκια του τένις»
Ο Μπάμπις λέει ότι άρχισε να βγάζει δικά του χρήματα ήδη από την ηλικία των εννέα ετών, μαζεύοντας μπαλάκια σε ένα τένις κλαμπ στην Μπρατισλάβα. Ο αστικός μύθος τον οποίο καλλιεργεί ο ίδιος λέει ότι μετά τη διάσπαση της Τσεχοσλοβακίας, το 1993, χρησιμοποίησε ένα κεφάλαιο μόλις 4.000 ευρώ για να ιδρύσει την πρώτη μεγάλη εταιρεία του, την Agrofert.
Πες «θα» και κάν’ το όπως ο Ομπάμα
Στην προεκλογική του εκστρατεία παράφρασε το προεκλογικό σύνθημα του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα «Ναι, μπορούμε», υποσχόμενος στους αγανακτισμένους από τη λιτότητα Τσέχους «Ναι, θα είμαστε καλύτερα».
Σον Χάνλεϊ
«Πρόκειται για πολιτικό μάρκετινγκ υψηλού επιπέδου»

«Ο Αντρέι Μπάμπις επένδυσε στη δυσαρέσκεια των τσέχων ψηφοφόρων προς το πολιτικό κατεστημένο της χώρας» λέει στο Βήμα ο Σον Χάνλεϊ, λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης στο University College London της Βρετανίας και ειδικός στην πολιτική της Ανατολικής Ευρώπης και της Τσεχίας.


–Πώς ο δεύτερος πλουσιότερος Τσέχος έγινε ρυθμιστής των πολιτικών εξελίξεων στη χώρα;
Ο τεράστιος πλούτος του Αντρέι Μπάμπις του χάρισε πολλές διασυνδέσεις από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Είχε στενές σχέσεις και με τα δύο μεγάλα κόμματα για να προωθεί τα επιχειρηματικά του συμφέροντα. Παρ’ όλα αυτά δεν ήταν πολύ γνωστός στο ευρύ κοινό. Ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία με μία συνέντευξη στην καθημερινή οικονομική εφημερίδα «Hospodarske Noviny», λέγοντας ότι «η διαφθορά είναι πλέον δυσβάσταχτη» και καλώντας για «διαδηλώσεις στη γραμμή της επανάστασης του 1989». Οταν αυτές δεν έλαβαν χώρα –η Τσεχία δεν διαθέτει μεγάλη παράδοση στις διαδηλώσεις –ίδρυσε το κίνημα ANO. Αν και αρχικά δεν έδειχνε να προχωράει, ο Μπάμπις επένδυσε πολύ χρόνο και χρήμα δημιουργώντας μία επαγγελματική οργάνωση με πολύ υψηλού επιπέδου πολιτικό μάρκετινγκ. Κατάφερε επίσης να «στρατολογήσει» πολύ γνωστές προσωπικότητες από τον επιχειρηματικό, τον ακαδημαϊκό και τον δημοσιογραφικό κόσμο. Και ωφελήθηκε από τη χαμηλή δημοτικότητα των δύο μεγάλων κομμάτων εξαιτίας της λιτότητας και των σκανδάλων διαφθοράς.
–Ποιο είναι το κοινωνικοοικονομικό προφίλ των ψηφοφόρων του Μπάμπις;
Οπως και με προγενέστερα τσεχικά κόμματα διαμαρτυρίας, οι ψηφοφόροι του ANO κατανέμονται ισομερώς σε όλες τις κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες και περιοχές, με δύο εξαιρέσεις: τους συνταξιούχους, που προτιμούν τα αριστερά κόμματα, και τους κατοίκους της Πράγας, που προτιμούν την παραδοσιακή Δεξιά. Τον προτίμησε η ηλικιακή ομάδα 30-59, άνθρωποι με μέσο επίπεδο εκπαίδευσης και κάτοικοι μικρών και μεσαίων πόλεων. Το κόμμα έδειξε να έχει μεγαλύτερη απήχηση στους δεξιούς ψηφοφόρους και παρότι το πρόγραμμά του είναι κάπως ασαφές, θεωρείται φιλικό προς τους επιχειρηματίες. Η μεγάλη απήχηση του κόμματος στις εκλογές αντανακλά ένα μήνυμα ενάντια στο κατεστημένο και στη διαφθορά, που διαπερνά τις κοινωνικές και περιφερειακές διαχωριστικές γραμμές.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ