Οι καλοί οιωνοί και τα σύννεφα για την ελληνική προεδρία της Ενωσης

Στην αίθουσα «Ευρώπη» του Ζαππείου Μεγάρου το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης ο κ. Αντ. Σαμαράς αναφέρθηκε στον συμβολισμό της ηλιόλουστης Αθήνας ως «καλό οιωνό» για την ελληνική προεδρία και τις κρίσιμες εξελίξεις που αναμένονται εντός του πρώτου εξαμήνου του 2014. Δίπλα του, ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο διέκρινε ορισμένα «σύννεφα στον ορίζοντα». Ο πρόεδρος της Επιτροπής όμως διαβεβαίωσε ότι η Κομισιόν είναι ο στενότερος σύμμαχος της Αθήνας.

Η καλή επικοινωνία Βρυξελλών – Αθήνας όμως δεν θα είναι από μόνη της επαρκής, ώστε το τρέχον εξάμηνο να φέρει καλές ειδήσεις. Το κλειδί για να συμβεί κάτι τέτοιο εξακολουθεί να βρίσκεται, καλά σφραγισμένο, στο γραφείο της Ανγκελα Μέρκελ στη γερμανική καγκελαρία. Και τούτο για λόγους πολλούς. Είναι ξεκάθαρο, επεσήμαιναν στο «Βήμα» κοινοτικές πηγές τις τελευταίες ημέρες, ότι το Βερολίνο δεν θέλει αναταράξεις ως τις ευρωεκλογές που να προέρχονται από το «ελληνικό ζήτημα».

Παράλληλα, η νέα γερμανική κυβέρνηση επιθυμεί από την Αθήνα να προωθήσει το ταχύτερο –και χωρίς υπερβολικές παρεκκλίσεις από την αρχική συμφωνία που επετεύχθη τον Δεκέμβριο –τον Ενιαίο Μηχανισμό για την Εκκαθάριση των τραπεζών (Single Resolution Mechanism –SRM). Πρόκειται για μια συμφωνία που φέρει καθαρά τη γερμανική σφραγίδα…

Η «χημεία» Ελλάδας – Γερμανίας έχει βελτιωθεί αρκετά τους τελευταίους μήνες. «Επειτα από την επίσκεψη Σαμαρά στο Βερολίνο τον Δεκέμβριο, αναγνωρίζεται η πρόοδος που έχει σημειωθεί στο δημοσιονομικό πεδίο, αλλά η επωδός ότι μένουν πολλά ακόμη να γίνουν στις διαρθρωτικές αλλαγές είναι μόνιμη» τόνιζε μιλώντας στο «Βήμα» γερμανός αξιωματούχος στο περιθώριο της επίσκεψης του Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ στην Αθήνα την Πέμπτη το απόγευμα.

Δεν είναι τυχαίο πάντως που τρεις Γερμανοί ήλθαν τις τελευταίες 15 ημέρες στην Αθήνα για να συναντηθούν με την ελληνική κυβέρνηση. Και αν ο Μίχαελ Ροτ, υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, εστίασε κατά τη συνάντησή του με τον κ. Δ. Κούρκουλα κυρίως στην ατζέντα της ελληνικής προεδρίας της ΕΕ (όπου κυριαρχεί η τραπεζική ένωση), τόσο ο κ. Σταϊνμάγερ όσο και ο Ελμαρ Μπροκ (κορυφαίο στέλεχος της Ευρωβουλής και στενός συνομιλητής της καγκελαρίου Μέρκελ) είχαν να μεταφέρουν τα δικά τους μηνύματα και συμβουλές.

Ωστόσο ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος δεν πρέπει να λησμονείται ότι είναι κορυφαίο στέλεχος των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), εμφανίστηκε, απαντώντας σε ερώτηση του «Βήματος», αναφανδόν αντίθετος στη σκέψη για κατάργηση της τρόικας, αλλά και αποχώρησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Μπορεί ο κ. Μπαρόζο, εκφράζοντας την αμέριστη στήριξη της Κομισιόν στην Ελλάδα, να έστειλε και ένα μήνυμα πέραν του Ατλαντικού, αλλά η αλλαγή του ελεγκτικού μηχανισμού δεν θα συμβεί εν μιά νυκτί, ούτε θα αλλοιώσει την ουσία της εποπτείας.

Επίσης ο κ. Σταϊνμάγερ ξεκαθάρισε ότι δεν τίθεται θέμα νομιμοποίησής της, από τη στιγμή που οι οριστικές αποφάσεις επί των προγραμμάτων προσαρμογής λαμβάνονται από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης στο πλαίσιο του Eurogroup. Υπό αυτή την έννοια, ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορεί να είναι απλώς συμπληρωματικός.

Γερμανικές δημοσιογραφικές πηγές έλεγαν ότι οι δηλώσεις του κ. Βενιζέλου στην κυριακάτικη έκδοση της «Frankfurter Allgemeine» την προηγούμενη εβδομάδα προκάλεσαν αρκετή ενόχληση σε κυβερνητικούς κύκλους στο Βερολίνο. Και αυτό ανεξάρτητα από την παραδοσιακά αρνητική στάση έναντι της χώρας μας που τηρεί η συγκεκριμένη εφημερίδα –εκφραστής παραδοσιακά του συντηρητικού γερμανικού κατεστημένου.

Οι Γερμανοί θέλουν όσο το δυνατόν λιγότερες αναταράξεις πριν από τις ευρωεκλογές και για τον λόγο αυτόν το ενδεχόμενο να κυριαρχήσει ξανά στον Τύπο η Ελλάδα –αυτή τη φορά με τη διαπραγμάτευση για τη βιωσιμότητα του χρέους ή με τη συζήτηση για ένα τρίτο πακέτο στήριξης –είναι «το τελευταίο πράγμα που θέλουν».

Αντίθετα, η γερμανική πλευρά θέλει να είναι καταφανές πως η Ελλάδα συνεχίζει την εφαρμογή του προγράμματος και ταυτόχρονα δεν θα εμπλακεί στη διαδικασία των πρόωρων εκλογών που θα μπορούσαν να ανατρέψουν τα πάντα. Η «εθνικοποίηση» του εξαμήνου της προεδρίας ίσως να μοιάζει αναπόφευκτη, αλλά δεν αποκλείεται να προκαλέσει τριβές. Για τον σκοπό αυτόν, θα καταβληθούν προσπάθειες αμοιβαίου περιορισμού των εντάσεων.

Στην πρώτη γραμμή η τραπεζική ένωση

Την ίδια στιγμή μπορεί η ελληνική προεδρία να έχει θέσεις τις δικές της προτεραιότητες για α) την ανάπτυξη και απασχόληση, β) τη μετανάστευση και την κινητικότητα, γ) την εμβάθυνση της αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης και δ) την ενιαία θαλάσσια πολιτική, το μείζον θέμα όμως τουλάχιστον κατά το πρώτο «ενεργό» τρίμηνο του 2014 θα είναι η τραπεζική ένωση.

Ο διαμεσολαβητικός ρόλος της Αθήνας μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορεί να αποδειχθεί κρισιμότατος στην εξεύρεση της «χρυσής τομής» στο ζήτημα της εξυγίανσης και εκκαθάρισης των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ενδεικτικό του πόση έμφαση δίδεται στην ολοκλήρωση το ταχύτερο δυνατόν των διαβουλεύσεων επί του Ενιαίου Μηχανισμού Εκκαθάρισης (Single Resolution Mechanism – SRM) είναι ότι ένα από τα πρώτα θέματα που ανοίγουν είναι ο «τρίλογος» Συμβουλίου, Κομισιόν και Ευρωβουλής για τον SRM.

Ο «φάκελος SRM» είναι ο πλέον «καυτός» από αυτούς που πρέπει να διαχειριστεί η ελληνική κυβέρνηση και αναμφίβολα θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το ήδη σφιχτό πρόγραμμα του υπουργού Οικονομικών κ. Ι. Στουρνάρα. Και τούτο καθώς εκ πρώτης όψεως ο συμβιβασμός που επετεύχθη στις μαραθώνιες συνεδριάσεις του Eco/Fin τον περασμένο Δεκέμβριο και κινείται πολύ κοντά στις επιθυμίες του Βερολίνου συναντά αντιρρήσεις σε μεγάλη μερίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Δύο είναι τα σημεία τριβής. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, το πρώτο σχετίζεται με την απόφαση των ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών να υπογραφεί μια Διακυβερνητική Συνθήκη που θα καθορίζει πως τα κράτη-μέλη θα συνεισφέρουν στο Ενιαίο Ταμείο Εκκαθάρισης των τραπεζών. Η Ευρωβουλή παθαίνει «αλλεργία» με διακυβερνητικές επιλογές και αναμένεται να στυλώσει τα πόδια. Δεύτερον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέλει περισσότερη κοινοτικοποίηση του κινδύνου, κάτι που πρακτικά σημαίνει να βάλει πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη η Γερμανία –πράγμα δύσκολο. Η Αθήνα θα βρεθεί στη μέση των πυρών, και μάλιστα σε προεκλογική περίοδο, κάτι που σημαίνει ότι και πολλοί ευρωβουλευτές ίσως εμφανιστούν σκληρότεροι του αναμενομένου.