Πριν από 15 μήνες ανακάλυψε ότι πάσχει από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Υποβάλλεται σε αιμοκάθαρση τρεις φορές την εβδομάδα σε νοσοκομείο της Αθήνας και από τον περασμένο Μάρτιο είναι εγγεγραμμένη στη λίστα περιμένοντας το σωτήριο μόσχευμα. Ακόμη δεν την έχουν ειδοποιήσει. «Ποιος να πρωτοπάρει σειρά;» λέει με πίκρα.


Η ξαφνική εμφάνιση της πάθησης αναστάτωσε τη ζωή της. Η κυρία Ελευθερία Κ. νιώθει πλέον «φυλακισμένη» στην πρωτεύουσα. «Δεν μπορούμε πλέον να πάμε πουθενά με τον σύζυγό μου. Ούτε διακοπές μπορούμε να προγραμματίσουμε. Για να καταλάβετε, το περασμένο καλοκαίρι που πήραμε την απόφαση να πάμε στο σπίτι μας στην Καλαμάτα, ξυπνούσαμε τρεις φορές την εβδομάδα από τα άγρια χαράματα για να βρίσκομαι στις 7 το πρωί στο «Ερυθρό». Η αιμοκάθαρση διαρκεί τέσσερις ώρες. Οταν τελείωνα, επιστρέφαμε στην Καλαμάτα. Ολα αυτά για να μπορέσουμε κι εμείς να περάσουμε δέκα μέρες στην εξοχή».


Την προηγούμενη χρονική περίοδο βίωνε νέα αγωνία. Ερχονταν τα Χριστούγεννα και δεν γνώριζε μέχρι την τελευταία στιγμή αν θα τα περνούσε με τους δικούς της, παρ’ ότι είχε υποβάλει αίτηση σε νοσοκομείο της περιοχής από τις 20 Ιουλίου. Οσο πλησίαζαν οι ημέρες η επιθυμία της να επισκεφθεί το χωριό της μεγάλωνε. Δεν έβλεπε όμως φως… Αναγκάστηκε να μιλήσει σε φίλους και γνωστούς οι οποίοι γνώριζαν ανθρώπους-«κλειδιά» σε νοσοκομεία της περιοχής. Και τότε, άνοιξαν οι… πόρτες της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού ενός νοσοκομείου της ευρύτερης περιοχής.


* Είδος πολυτελείας οι μονάδες


Σαν την περίπτωση της κυρίας Ελευθερίας υπάρχουν εκατοντάδες. Υπάρχουν και αυτοί που αναγκάστηκαν να ξεπουληθούν, να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, τη δουλειά τους, τη ζωή τους ολόκληρη σε κάποιο νησί ή σε απομακρυσμένο μέρος της χώρας και να μετακομίσουν στην Αθήνα. Σε πολλές περιοχές της χώρας, η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού αποτελεί ακόμη και σήμερα πολυτέλεια…


Σύμφωνα με τον αντινομάρχη της Υπερνομαρχίας Αθηνών – Πειραιώς και πρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Νεφροπαθών κ. Γ. Καστρινάκη, παρ’ ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των Μονάδων Τεχνητού Νεφρού, εν τούτοις υπάρχουν πολλές ελλείψεις. Μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζουν τα μικρά νησιά. Πολλοί από τους κατοίκους τους αναγκάζονται να μετακομίσουν στην Αθήνα ή στον Πειραιά. Οσοι δεν επιθυμούν να αφήσουν τον τόπο τους, ταξιδεύουν τρεις φορές την εβδομάδα προς την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Σύρο, την Κέρκυρα ή σε άλλο μεγάλο νησί που διαθέτει Μονάδα Τεχνητού Νεφρού και το απόγευμα της ίδιας ημέρας επιστρέφουν στο σπίτι τους. «Ακόμη όμως και αυτά τα μεγάλα νησιά που έχουν Μονάδα Τεχνητού Νεφρού δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τους τουρίστες. Εξαίρεση αποτελεί μόνο η Κρήτη» διευκρινίζει ο κ. Καστρινάκης. Οπως αναφέρει, πρόβλημα παρατηρείται επίσης στη Φλώρινα, στην Καστοριά, στη Δράμα, στις Σέρρες, στη Μεσσηνία, στην Ηλεία και στη Λακωνία.


«Η έλλειψη Μονάδας Τεχνητού Νεφρού από ορισμένες περιοχές δεν είναι το μόνο πρόβλημα» προσθέτει η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νεφροπαθών κυρία Παρασκευή Χρυσικοπούλου. «Υπάρχει σημαντική έλλειψη προσωπικού στις υπάρχουσες μονάδες με αποτέλεσμα αρκετές απ’ αυτές να μην καλύπτουν την αυξημένη ζήτηση. Για παράδειγμα, να αναφέρω τη Μονάδα του Διδυμοτείχου η οποία άρχισε να λειτουργεί πριν από περίπου δύο χρόνια για να καλύψει τις ανάγκες της περιοχής του Εβρου. Επειδή όμως δουλεύει μόνο μία βάρδια αρκετοί νεφροπαθείς που κατοικούν στην περιοχή συνεχίζουν να πηγαίνουν στην Αλεξανδρούπολη ακόμη κι όταν επικρατεί κακοκαιρία. Η ταλαιπωρία τους είναι μεγάλη».


* Κάθε χρόνο 500 νέοι νεφροπαθείς


Σήμερα στην Ελλάδα, περίπου 9.000 νεφροπαθείς έχουν εισέλθει σε τελικό στάδιο χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. Από αυτούς το 93% υποβάλλεται σε αιμοκάθαρση με τεχνητό νεφρό τρεις φορές την εβδομάδα σε τετράωρες συνεδρίες. Οι υπόλοιποι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με κατ’ οίκον περιτοναϊκή κάθαρση.


«Κάθε χρόνο, σε αυτόν τον αριθμό προστίθενται περίπου 400-500 νέοι νεφροπαθείς. Η αύξηση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα την επίταση του ήδη υπάρχοντος τεράστιου ιατρικού, ανθρώπινου, κοινωνικού, αλλά και οικονομικού για τη χώρα προβλήματος» τονίζει ο διευθυντής της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» κ. Λαγγουράνης.


Οι αιτίες της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η χρόνια σπειραματονεφρίτιδα, η χρόνια πυελονεφρίτιδα, νοσήματα του κολλαγόνου και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, αγγειίτιδες, κοκκιωμάτωση Wegener), η νεφρολιθίαση, η κατάχρηση φαρμάκων, διάφορες κληρονομικές παθολογικές καταστάσεις κτλ. «Οι περισσότερες από αυτές αν αντιμετωπιστούν έγκαιρα δεν θα οδηγήσουν σε τελικό στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας. Μόνο η πρόληψη ή η θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη και της υπέρτασης θα μείωναν κατά 28%-35% και 15%-20% αντίστοιχα, την εμφάνιση ή την εξέλιξη της νεφροπάθειας προς το τελικό στάδιο» σημειώνει.


Πάντως επισημαίνει ότι η ποιότητα της ζωής των νεφροπαθών έχει βελτιωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και αυτό οφείλεται στις αλματώδεις εξελίξεις της ιατρικής τεχνολογίας (παραγωγή αποτελεσματικότερων μηχανημάτων και φίλτρων αιμοκάθαρσης και νέων φαρμακευτικών ουσιών). Ως παράδειγμα ο κ. Λαγγουράνης αναφέρει ότι τα τελευταία χρόνια επιλύθηκε το πρόβλημα των μεταγγίσεων αίματος που απασχολούσε τους αιμοκαθαιρόμενους νεφροπαθείς. «Αυτό κατέστη δυνατόν» προσθέτει «με την παρασκευή στο εργαστήριο της ερυθροποιητίνης, μιας ορμόνης που παράγουν οι νεφροί και ρυθμίζει την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Οταν οι νεφροί παθαίνουν βλάβη δεν παράγουν αυτή την απαραίτητη για τον οργανισμό ουσία». Παλαιότερα οι αιμοκαθαιρόμενοι ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν μεταγγίσεις αίματος προκειμένου να μην παρουσιάσουν νεφρική αναιμία.


Μακρά η λίστα για το σωτήριο μόσχευμα


Περισσότεροι από 800 νεφροπαθείς περιμένουν στη λίστα αναμονής για να υποβληθούν σε μεταμόσχευση. Δυστυχώς στην Ελλάδα η δωρεά οργάνων για τον σκοπό αυτόν δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη. Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, από τις αρχές του χρόνου ως και τις 14 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκαν συνολικά 168 μεταμοσχεύσεις νεφρού (οι 99 από πτωματικούς δότες). Σημειώνεται ότι σήμερα περίπου 2.500 άνθρωποι ζουν στην Ελλάδα με νεφρικό μόσχευμα.


 Το 70% των αναγκών καλύπτουν οι ιδιώτες


Μολονότι οι κρατικές Μονάδες Τεχνητού Νεφρού είναι περισσότερες, το 70% των αναγκών για αιμοκάθαρση καλύπτουν οι ιδιωτικές μονάδες, κυρίως διότι διαθέτουν μεγαλύτερο αριθμό νοσηλευτών.


«Τα τελευταία χρόνια, πολλά κοινωνικά, ιατρικά, ασφαλιστικά και άλλα προβλήματα των νεφροπαθών έχουν επιλυθεί. Υπάρχουν όμως άλλα τα οποία απαιτούν άμεση αντιμετώπιση. Ορισμένοι νομοί της χώρας δεν διαθέτουν Μονάδα Τεχνητού Νεφρού και πολλοί από αυτούς που διαθέτουν δεν επαρκούν για να καλύψουν όλους τους νεφροπαθείς της περιοχής τους λόγω έλλειψης υποδομής και εξειδικευμένου ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Το αποτέλεσμα για τους ασθενείς είναι να υφίστανται μεγάλη ταλαιπωρία διότι αναγκάζονται να μετακινούνται αυθημερόν τρεις φορές την εβδομάδα προς τα αστικά κέντρα, με ταξί ή με άλλα μεταφορικά μέσα, για να υποβληθούν σε αιμοκάθαρση» σχολιάζει ο κ. Α. Λαγγουράνης. «Η κατάσταση» συνεχίζει «επιδεινώνεται σε περίπτωση έντονης κακοκαιρίας κατά την οποία η μετάβαση προς την πλησιέστερη μονάδα καθίσταται δύσκολη ή και αδύνατη, γεγονός που τους δημιουργεί μεγάλη ανασφάλεια διότι μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή τους. Λαμβανομένης υπόψη της ετήσιας αύξησης του αριθμού των νεφροπαθών, το ήδη υπάρχον τεράστιο πρόβλημα θα επιταθεί αν δεν αυξηθεί ο αριθμός των Μονάδων Τεχνητού Νεφρού στην περιφέρεια».