Σύμφωνα με τα αναγνώσματα λαϊκής ψυχολογίας οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν διαφορετική πλανητική προέλευση. Η βιολογία όμως, ανήμπορη εξ αντικειμένου να αναζητήσει τις διαφορές τους στον Αρη και στην Αφροδίτη, έκανε αυτό που της ήταν δυνατόν: τις αναζήτησε στα χρωματοσώματα και τα αποτελέσματα της αναζήτησης αυτής δημοσιεύονται στο τεύχος της 29ης Οκτωβρίου της επιστημονικής επιθεώρησης «Science».
Οχι πως δεν ήταν γνωστό ότι η ειδοποιός διαφορά ανδρών και γυναικών, τουλάχιστον σε χρωματοσωμικό επίπεδο, ήταν το χρωματόσωμα Υ. Αυτό που το έχουν μόνον οι άνδρες και το οποίο είναι ζευγάρι με το Χ (γιατί όλα τα χρωματοσώματα των διπλοειδών οργανισμών έρχονται σε ζευγάρια). Αντίστοιχα, οι γυναίκες έχουν ένα ζευγάρι δύο ομοίων Χ χρωματοσωμάτων.
Το καινούργιο στοιχείο το οποίο προσέθεσε η έρευνα του Ντέιβιντ Πέιτζ και των συνεργατών του στο Ιατρικό Ινστιτούτο Howard Hughes είναι η ιστορική εξέλιξη των δύο χρωματοσωμάτων. Σύμφωνα με τους αμερικανούς ερευνητές, το Υ χρωματόσωμα εξελίχθηκε από το Χ. Με άλλα λόγια, οι πρόγονοί μας είχαν όλοι, αρσενικοί και θηλυκοί, δύο Χ χρωματοσώματα, τα οποία δεν σχετίζονταν με τον καθορισμό του φύλου αλλά σαν και τα υπόλοιπα ζεύγη χρωματοσωμάτων μετέφεραν γονίδια κοινά και για τα δύο φύλα. Η χρήση των λέξεων «αρσενικοί» και «θηλυκοί» αντί των «άνδρες» και «γυναίκες» δεν είναι τυχαία. Αναφερόμαστε στους πολύ μακρινούς προγόνους μας, αφού η αρχή της διαφοροποίησης των δύο χρωματοσωμάτων τοποθετείται από τους αμερικανούς ερευνητές πριν από 240-320 εκατομμύρια χρόνια. Πρόκειται για την περίοδο κατά την οποία διαχωρίστηκαν οι εξελικτικές σειρές οι οποίες οδήγησαν στη δημιουργία των πτηνών και των θηλαστικών.
* Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι εκείνη την περίοδο το φύλο καθοριζόταν από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η θερμοκρασία ή το νερό, μέσα στο οποίο επωάζονταν τα αβγά των ζώων. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποια ζώα, όπως οι κροκόδειλοι και οι θαλάσσιες χελώνες, εξαρτώνται ακόμη από αυτούς τους περιβαλλοντικούς παράγοντες για τον καθορισμό του φύλου των νεογνών.
Στη διάρκεια όμως των εκατομμυρίων ετών τα οποία πέρασαν από τότε πολλά ζώα έγιναν «θερμόαιμα» και κάποια από αυτά έπαψαν να γεννούν αβγά και άρχισαν να κυοφορούν τα μωρά τους. Παράλληλα «εφευρέθηκε» ένας άλλος τρόπος για τον καθορισμό του φύλου, τα στάδια της εξέλιξης του οποίου παρουσίασαν οι αμερικανοί ερευνητές.
Σύμφωνα με το άρθρο, η εξέλιξη του Υ χρωματοσώματος από το Χ έγινε σε στάδια, τα οποία έλαβαν χώρα σε τέσσερις διαφορετικές χρονικές περιόδους. Κάθε στάδιο άφησε τα σημάδια του πάνω στο χρωματόσωμα και οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν αυτά τα σημάδια με τον τρόπο που χρησιμοποιούν οι γεωλόγοι τα απολιθώματα προκειμένου να υπολογίσουν τις χρονικές περιόδους στις οποίες κάθε στάδιο έλαβε χώρα. Οπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Ντέιβιντ Πέιτζ, «αρχικά τα χρωματοσώματα Χ και Υ ήταν σαν το νερό σε μια δεξαμενή. Τέσσερις όμως φορές στην ιστορία τους, η πόρτα της δεξαμενής άνοιξε και κάποια γονίδια κύλησαν στο αυλάκι. Ανάλογα με τον χρόνο που άνοιξε η πόρτα, τα γονίδια μπόρεσαν να διανύσουν μεγαλύτερη απόσταση στο αυλάκι της εξέλιξης».
* Ο δρόμος χωρίς γυρισμό
Η απόσταση των γονιδίων στο αυλάκι της εξέλιξης μετράται με τις αλλαγές (μεταλλάξεις, στη γλώσσα των βιολόγων) τις οποίες αυτά έχουν υποστεί. Το καθοριστικό γεγονός για τη δημιουργία του Υ χρωματοσώματος ήταν η μετάλλαξη η οποία δημιούργησε το SRY γονίδιο. Το γονίδιο αυτό αποτελεί το κλειδί για τη δημιουργία των χαρακτηριστικών του ανδρικού φύλου. «Πρόκειται για το εξελικτικό ισοδύναμο μιας αεροπειρατείας» λέει ο Πέιτζ, και συνεχίζει: «Ενα ζευγάρι χρωματοσωμάτων, τα οποία δεν είχαν ούτε αρσενική ούτε θηλυκή κλίση, παίρνει έναν δρόμο χωρίς γυρισμό: αυτόν που τα καθιστά χρωματοσώματα του καθορισμού του φύλου».
Αποτέλεσμα της εξελικτικής αεροπειρατείας που περιγράφει ο αμερικανός επιστήμονας είναι να δημιουργηθούν δύο Χ χρωματοσώματα τα οποία διαφέρουν κατά ένα γονίδιο, το SRY, το οποίο τυγχάνει εξαιρετικά σημαντικό, δεδομένου ότι από την παρουσία του εξαρτάται αν ένα είδος θα μπορεί να έχει αρσενικά άτομα. Ενα τέτοιο γονίδιο οφείλει να διατηρηθεί και να προστατευτεί.
* Το παιχνίδι των χρωματοσωμάτων
Το επόμενο εξελικτικό στάδιο δημιουργίας του Υ χρωματοσώματος προσέφερε αυτή ακριβώς την προστασία. Ολα τα ζεύγη χρωματοσωμάτων ανταλλάσσουν μεταξύ τους γενετικό υλικό. Πρόκειται για μια πολύ χρήσιμη πρακτική. Ωστόσο, όχι όταν θέλει κανείς να διατηρήσει ένα γονίδιο άθικτο. Ετσι το χρωματόσωμα στο οποίο εντοπίζεται το SRY γονίδιο κονταίνει, χάνει ένα κομμάτι του και, για πρακτικούς πια λόγους, αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία ανταλλαγής γενετικού υλικού. Αμεσο αποτέλεσμα αυτής της αδυναμίας είναι ότι το SRY γονίδιο θα μένει για πάντα στο Υ χρωματόσωμα και θα μπορεί να κάνει αυτό που πρέπει: να καθοδηγεί τη δημιουργία αγοριών.
Στα επόμενα στάδια εξέλιξης όλο και περισσότερα «ανδρικά» γονίδια άρχισαν να συγκεντρώνονται, μέσω της ανταλλαγής γενετικού υλικού, στην περιοχή του Υ χρωματοσώματος όπου εντοπίζεται το SRY γονίδιο. Μια ομάδα 19 γονιδίων βρήκε τον δρόμο για την περιοχή αυτή. Τα 19 αυτά γονίδια αποτέλεσαν τα «απολιθώματα» που χρησιμοποίησε ο Πέιτζ και οι συνεργάτες του για να ξαναγράψει την εξελικτική ιστορία των φυλετικών χρωματοσωμάτων. Η οποία συνεχίζεται και θα συνεχιστεί και στο μέλλον, αφού όπως λέει ο αμερικανός ερευνητής «τα αποτελέσματα της αεροπειρατείας συνεχίζουν να εμφανίζονται».
