Οι κομπίνες των τηλεδημοπρασιών

ΤΑ ΚΟΝΤΕΪΝΕΡ με τα έπιπλα περίμεναν μέρες στο τελωνείο. Την εισαγωγή τους την είχε κάνει γνωστός αθηναίος αντικέρ και, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, επρόκειτο για μεγάλης καλλιτεχνικής και χρηματικής αξίας αντίκες. Για να καθοριστεί όμως… πόσο αντίκες και ποιας αξίας ήταν εκλήθησαν εσπευσμένα οι εμπειρογνώμονες του Σωματείου Αρχαιοπωλών και Εμπόρων Εργων Τέχνης· από τη δική τους απόφαση θα κρινόταν τι δασμούς θα πλήρωνε ο εισαγωγέας. Μόνο που όταν οι εμπειρογνώμονες μπήκαν στον χώρο όπου φυλάσσονταν τα έπιπλα, μύριζε ακόμη… βερνίκι! Οι «αντίκες» ήταν ηλικίας μερικών ημερών! Τι να έλεγαν οι άνθρωποι; Αν έκαναν το χατίρι του εισαγωγέα και εκ των υστέρων αποδεικνύονταν αναξιόπιστοι, θα ήταν εκείνοι που θα έπρεπε να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη. Δαγκώθηκαν, το σκέφθηκαν και τελικώς είπαν: «Τα αντικείμενα αυτά είναι έξω από τις αρμοδιότητές μας…». Και εκείνοι μεν αποχώρησαν άπρακτοι, αλλά οι… άρτι κατασκευασθείσες αντίκες πέρασαν από το τελωνείο ως κομμάτια παλαιά, μεγάλης αξίας! Ποιος έδωσε το «οκέι» μην το ψάχνετε. Και όσο για το πόσο «αρχαία» ήταν τα εν λόγω αντικείμενα… κάντε κάποιο βράδυ ζάπινγκ στις τηλεδημοπρασίες και ίσως πετύχετε κάποιο εξ αυτών να διαφημίζεται ως «μοναδική και σπάνια αντίκα, που εμείς όμως σας προσφέρουμε στην προνομιακή τιμή των…».

Η περίπτωση δεν είναι η εξαίρεση αλλά ο κανόνας. Η ασυδοσία σε ό,τι έχει σχέση με τις τηλεδημοπρασίες έργων τέχνης ­ από την εισαγωγή αμφισβητούμενης προέλευσης αντικειμένων ως και την πώλησή τους ­ έχει ξεπεράσει κάθε όριο. Προ μηνός το Εθνικό Συμβούλιο Καταναλωτών, που υπάγεται στο υπουργείο Ανάπτυξης και είναι συμβουλευτικό όργανο της κυβέρνησης, εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο επισημαίνει το πρόβλημα και μιλάει για «προϊόντα αμφίβολης ποιότητας», «προβληματική εξυπηρέτηση μετά την πώληση», «άγνωστο προμηθευτή του προϊόντος» και «παραπλανητική διαφήμιση με τη δημιουργία εντύπωσης ιδιαίτερα ευνοϊκής προσφοράς ως προς την τιμή του προϊόντος και τη διαθεσιμότητά του». Ουσιαστικά, στην περίπτωση των τηλεαγορών υπάρχει κενό νόμου καθώς οι πωλήσεις αυτές χαρακτηρίζονται, σύμφωνα με το άρθρο 4 του νόμου 2251/94, «πωλήσεις από απόσταση» και είναι άκυρες υπέρ του καταναλωτή αν αυτός δεν έχει ενημερωθεί μεταξύ άλλων για την ταυτότητα του προμηθευτή, τη διάρκεια ισχύος της πρότασης για τη σύναψη της σύμβασης και το δικαίωμα υπαναχώρησης και επιστροφής του προϊόντος εντός 10 ημερών. Ουδέν εξ αυτών ισχύει στις τηλεαγορές ­ στην περίπτωσή τους ο νόμος μένει γράμμα κενό.

Προς το παρόν το αρμόδιο υπουργείο δεν έχει πάρει θέση επί του θέματος, παρ’ ότι οι καταγγελίες πέφτουν βροχή. Στη Θεσσαλονίκη, η Συντεχνία Χρυσοχόων – Αργυροχόων και ο Σύλλογος Καταστηματαρχών – Χρυσοχόων – Ωρολογοπωλών έχουν υποβάλει μηνυτήριο αναφορά εναντίον των καναλιών Time, Best, Astra και Αργώ TV για παραπληροφόρηση, αθέμιτο ανταγωνισμό (πωλήσεις εκτός ωραρίου καταστημάτων) και συκοφαντική δυσφήμιση.

«Δεν φθάνει που βγαίνουν στον αέρα και λένε πως πουλούν μαργαριτάρι από… νεφρό στρειδιού και βαφτίζουν τα ζιργκόν και τις ψεύτικες πέτρες «διαμάντια» και «σμαράγδια»», λέει ο πρόεδρος των αργυροχρυσοχόων Στ. Ζαχαρέλης, «αλλά όταν πάνε οι πελάτες και διαμαρτύρονται πως πήγαν σε κάποιο χρυσοχόο και τους είπε πως είναι πλαστά, οι δημοπράτες βγαίνουν στο κανάλι τους και εξανίστανται. Το κάνει από αντιζηλία, λένε, και ψεύδεται ασυστόλως!». Και ενώ η απόφαση του δικαστηρίου εκκρεμεί, ο κ. Ζαχαρέλης ετοιμάζει επίθεση και σε άλλο μέτωπο. «Θα καταθέσουμε ασφαλιστικά μέτρα εναντίον των καναλιών», λέει.

Το παράδειγμα των αργυροχρυσοχόων ακολούθησαν προ μηνός και οι έμποροι ταπήτων και χαλιών στη Θεσσαλονίκη. «Καταθέσαμε αγωγή για προσωρινά μέτρα», εξηγεί ο επικεφαλής των… εξεγερθέντων κ. Εμμ. Παπαδογιάννης, «αλλά η πρόεδρος του δικαστηρίου απέρριψε το αίτημά μας με το δικαιολογητικό πως «οι τηλεδημοπρασίες υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό, και εμείς αργήσαμε πολύ να αντιδράσουμε». Τώρα το θέμα παρεπέμφθη σε τακτική δικάσιμο και η υπόθεση θα εκδικασθεί τον Νοέμβριο…».

Στην Αθήνα τα πράγματα δεν έχουν οξυνθεί τόσο πολύ, αν και εξαιτίας των τηλεαγορών οι πωλήσεις των καταστημάτων με «εγγυημένο» εμπόρευμα έχουν πάρει την κάτω βόλτα. Η κίνηση είναι υποτονική ­ στην παραδοσιακή αγορά του Μοναστηρακίου είναι ζήτημα πλέον αν ανακυκλώνονται 1.000 πελάτες. Τα μέλη του Σωματείου Αρχαιοπωλών και Εμπόρων Εργων Τέχνης, που στα μαγαζιά τους έχουν και το ειδικό σήμα – εγγύηση, εισάγουν πραγματικά κομμάτια αξίας αλλά οι πολλοί υποψήφιοι αγοραστές παραπλανώνται και αγοράζουν εκείνα των τηλεδημοπρασιών νομίζοντας ότι πρόκειται περί ευκαιριών. Αποτέλεσμα; Μετά από ένα – δύο χρόνια «στα αζήτητα», οι έμποροι σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη αναγκάζονται να προωθήσουν εκ νέου τα γνήσια κομμάτια στο εξωτερικό, γιατί στην Ελλάδα οι καταναλωτές προτιμούν τις «μαϊμούδες»! Και οι «αετονύχηδες» άλλο που δεν θέλουν.

Στην Ιταλία πολυμήχανοι αντιγραφείς έχουν εφεύρει ειδικό πρόγραμμα κομπιούτερ που κάνει ηθελημένα λάθη στην ύφανση των χαλιών, ούτως ώστε αυτά να περνούν για… χειροποίητα περσικά και ινδικά. Τι γίνονται τα «χειροποίητα» αφού τελειώσει μαζί τους το μηχάνημα; Υπάρχουν μέρες που στοιβάζονται σε ντάνες στο τελωνείο του Πειραιά και ύστερα αγοράζονται, βεβαίως, ως «μοναδικά κομμάτια» από αδαείς ­ όπως η κυρία Σ. Μ. που πέρυσι τον Σεπτέμβριο αγόρασε έναντι 110.000 δραχμών «πολύτιμα κινέζικα χειροποίητα χαλιά» από τηλεδημοπρασία. Αμα τη παραδόσει, διαπίστωσε πως τα «χειροποίητα»… μαδούσαν και αυθωρεί τα επέστρεψε, για να δει τον πωλητή να της κάνει τον… Κινέζο. «Λυπάμαι, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε για σας!». Τελικά, με μεσολάβηση της Ενωσης Καταναλωτών «Η Ποιότητα Ζωής», και μετά τις σχετικές απειλές περί δυσφήμισης στον Τύπο, δόθηκε στην κυρία Σ. Μ. ένα πιστωτικό σημείωμα και αγόρασε κάτι άλλο από το κατάστημα, τα στοιχεία του οποίου βρίσκονται στη διάθεση της εφημερίδας.

Εννοείται πως εξίσου ενδιαφέρουσα «βιομηχανία απάτης» έχει στηθεί και με τα διάφορα «μοναδικής αξίας» έπιπλα που έρχονται από την Αίγυπτο σε κομβόι από κοντέινερ. Το κόστος τους είναι περίπου 6.000 δραχμές έκαστο, και όσο για το πόσο πωλούνται… Παρουσιάζονται ως κομμάτια αξίας μέχρι και 500.000 δραχμών και οι πελάτες τα «χτυπάνε» στις 30.000 ­ δηλαδή 500% κέρδος για τον δαιμόνιο έμπορο! Και αυτό αν πουλήσει μόνο ένα τη φορά· γιατί πολλά λέγονται για τις τηλεδημοπρασίες, και μεταξύ αυτών πως το «μοναδικό» κομμάτι που στην οθόνη «κατακυρώνεται» σε ένα μόνο άτομο, στην πραγματικότητα όμως το παίρνουν όλοι οι τηλεθεατές που τηλεφώνησαν και «χτύπησαν» τη συγκεκριμένη τιμή.

«Είναι αδιανόητο να αγοράζει κανείς έργα τέχνης από την τηλεόραση», λέει ο κ. Γ. Γκούτης, πρόεδρος του Σωματείου Αρχαιοπωλών. «Ακόμη και στη διά ζώσης αγοραπωλησία αυτός που αγοράζει πρέπει να ξέρει τι παίρνει, αλλιώς κινδυνεύει να τον εξαπατήσουν. Αν ο ίδιος δεν έχει πείρα, πρέπει να έχει κάποιον εμπειρογνώμονα ή τεχνοκριτικό μαζί του. Ενα ποσοστό 5-10% πάνω ή κάτω στην τιμή είναι λογικό. Μεγαλύτερη έκπτωση αποκλείεται. Οι τιμές των αντικών είναι σταθερές διεθνώς». Μπροστά σε μια εξαιρετικά χαμηλή τιμή, ο αγοραστής οφείλει να υποψιαστεί. Και, όπως λέει ο κ. Γκούτης, «αυτοί που ετοιμάζονται να «χτυπήσουν» τα κινέζικα βάζα και τα έργα τέχνης από την Ιαπωνία στις τηλεδημοπρασίες, ας ρίξουν πρώτα μια ματιά στο… «Ακρον Ιλιον Κρυστάλ»!». Κοροϊδεύουν και εμπόρους!

ΥΠΑΡΧΕΙ και η άλλη όψη του νομίσματος: Πελάτες που προσπαθούν να… κοροϊδέψουν τον έμπορο! «Στην ετήσια έκθεση του Σωματείου Αρχαιοπωλών, όπου εκτίθενται τα καλύτερα κομμάτια κάθε μαγαζιού, κάποιος γνωστός μου πήγε σε ένα συνάδελφο που πουλούσε ένα κρυστάλλινο βάζο Γκαλέ», διηγείται ο κ. Τσαντήλης. «Του πρότεινε να το αγοράσει στη μισή τιμή της αξίας του, και βέβαια εκείνος αρνήθηκε. Τρεις μέρες μετά ο γνωστός μου μού είπε πως αγόρασε από κάποια δημοπρασία ένα Γκαλέ στο ένα δέκατο της τιμής που του είχε πει ο συνάδελφος ­ και βέβαια εκ των υστέρων διαπίστωσε πως… μόνο περί Γκαλέ δεν πρόκειται. Ηθελε να τον υποστηρίξουν οι εμπειρογνώμονες του Σωματείου μας στο δικαστήριο, για να πάρει τα λεφτά του πίσω. Αρχικά δέχτηκα… και ύστερα τυχαία βρήκα στον δρόμο αυτόν που του είχε πουλήσει το βάζο. «Δεν ντρέπεσαι;», του είπα. Ο άνθρωπος με κοίταξε έκπληκτος. Εβγαλε από την τσέπη του το αντίτυπο της απόδειξης για το βάζο. Ούτε ότι είναι Γκαλέ έγραφε ούτε ότι είναι αντίκα. Απλώς, ο γνωστός μου έψαχνε ευκαιρία να κάνει μήνυση και να βγάλει λεφτά…»! Ποιος (δεν) βεβαιώνει τη γνησιότητα

ΜΙΑ άλλη… θλιβερή ιστορία που αφήνει πεδίο δράσης στους διάφορους τηλεδημοπράτες είναι η αδυναμία πιστοποίησης της γνησιότητας ενός έργου τέχνης στην Ελλάδα. «Στην προσπάθειά σας να εξακριβώσετε αν κάποιος πίνακάς σας είναι γνήσιος, το πολύ πολύ να πάρετε μια προφορική επιβεβαίωση από την Εθνική Πινακοθήκη», λέει ο κ. Ν. Τσαντήλης, γραμματέας του Σωματείου. «Επίσημος κρατικός φορέας που να δίνει πιστοποιητικό γνησιότητας δεν υπάρχει. Εμείς έχουμε εισηγηθεί επανειλημμένως στο υπουργείο Πολιτισμού να συστήσει μια επιτροπή που να εξετάζει τη γνησιότητα κάθε αντικειμένου, ώστε να περιορισθεί η δράση των απατεώνων, αλλά απάντηση δεν λάβαμε». Και έτσι, όλα γίνονται εμπειρικά. «Το Σωματείο μας ορίζει κάποιους από εμάς, τους πιο έμπειρους σε κάθε τομέα, ως πραγματογνώμονες. Αν ζητηθεί η γνώμη μας για κάποιο αντικείμενο, όπως γίνεται όταν έχουμε εισαγωγές αντικών από το τελωνείο, μπορούμε να τη δώσουμε. Αλλά πάντοτε ο ρόλος μας είναι συμβουλευτικός. Δεν είμαστε κρατικός φορέας».

«Παλιά», λέει ο κ. Γκούτης, «γίνονταν δημοπρασίες στην πλατεία Δημοπρατηρίου, στο Μοναστηράκι, και ήταν πάντα παρόντες ένας συμβολαιογράφος, ένας εκπρόσωπος του δήμου και ένας εκπρόσωπος της εφορίας. Τώρα;».

Η κυρία Δέσποινα Διακομανώλη έχει ιδίαν αντίληψη του τι συμβαίνει τώρα. Διότι προ καιρού έλαβε μέρος σε κάποια δημοπρασία στο κατάστημα «Πυλαρινός» έναντι του Χρηματιστηρίου της Σοφοκλέους, την οποία έκανε αυτοπροσώπως ο κ. Κ. Μιραράκης ­ που σημειωτέον έχει καταδικασθεί και φυλακισθεί για αρχαιοκαπηλία. «Εφτιαχνα το σπίτι μου τότε και αγόρασα πανάκριβα ένα γαλλικό καθρέφτη αντίκα από κρεμ ζαρντέν. Την άλλη μέρα μου τον έφεραν σπίτι. Ηρθε και ο άνθρωπος που είχε αναλάβει τη διακόσμηση… Του λέω: «Να κρεμάσουμε τον καθρέφτη πάνω από το τζάκι;». «Κυρία μου», μου απάντησε, «αν τον κρεμάσω αυτόν τον καθρέφτη, θα έρθει κάτω ο τοίχος!». Πήγα κι εγώ να σηκώσω τον καθρέφτη ­ υποτίθεται πως ήταν από κρεμ ζαρντέν, ελαφρύ υλικό… Ασήκωτος! Τον έξυσε λίγο από μέσα ο άνθρωπος και τι βρήκε; Πέτρα χοντρή από αυτές που φτιάχνουμε τις… γλάστρες!». Την επομένη η κυρία Διακομανώλη πήγε πίσω τον καθρέφτη. «Ημουν έξαλλη. Βρήκα στο κατάστημα την κυρία Μιραράκη. Εκείνη, ηρεμότατη: «Α, μπορείτε να αφήσετε τον καθρέφτη, αλλά τα λεφτά δεν θα τα πάρετε πίσω. Διαλέξτε ό,τι άλλο θέλετε από το μαγαζί…». Αναγκαστικά πήρα δύο άλλα πράγματα. Τα πλήρωσα πανάκριβα και δεν τα έβαλα ποτέ σπίτι μου. Ουσιαστικά, έχασα τα λεφτά μου».

Αντίστοιχη εμπειρία είχε και η κυρία Ελενα Κουράκη, στο κατάστημα του ίδιου εμπόρου. Εκείνη αγόρασε δύο πανάκριβα γαλλικά βάζα Μπισκουί, τα οποία, ως είθισται να πράττει κανείς με τα βάζα, πήρε σπίτι της, και έβαλε μέσα νερό και λουλούδια.

Το επόμενο πρωί ξύπνησε για να διαπιστώσει πως το ένα βάζο είχε… τρυπήσει και το νερό είχε ποτίσει το τραπέζι. «Κοίταξα μέσα στο βάζο και είδα μια παράξενη επίστρωση», λέει η κυρία Κουράκη. «Το πήγα σε κάποιον γνωστό μου αρχαιοπώλη. Ξέρετε τι μου είπε; «Καλά, δεν φθάνει που σας έδωσαν απομίμηση, δεν φθάνει που σας το πούλησαν τρύπιο, ήταν ανάγκη για να το… μπαλώσουν να χρησιμοποιήσουν γύψο που με το νερό φεύγει;»»!