Ενας δολοφόνος κυκλοφορεί ελεύθερος
Σε τρία χρόνια δεν θα χρησιμοποιείται πουθενά. Μετά την οδηγία της ΕΕ το μόνο που θα θυμίζει τη χρήση αμιάντου θα είναι όσοι έχουν προσβληθεί από ανίατες ασθένειες ή θα έχουν πεθάνει. Είναι υλικό που σκοτώνει την ώρα της εργασίας μας. Τη στιγμή που πίνουμε νερό. Τότε που στεγνώνουμε τα μαλλιά μας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κρούσει καιρό τώρα το καμπανάκι του κινδύνου. Και έχει επισημάνει ότι η εισπνοή ινών αμιάντου είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και επιβλαβής για τον ανθρώπινο οργανισμό. Τη συνδέει μάλιστα άμεσα με τρία κακοήθη νοσήματα:
* Τον καρκίνο του πνεύμονα.
* Τον βρογχικό – ξεκινάει από τους βρόγχους και είναι παρόμοιος με τον καρκίνο των καπνιστών.
* Την αμιάντωση, που είναι μια ενδιάμεση οίνωση των πνευμόνων, η οποία αν και παθολογοανατομικά είναι καλοήθης, εν τούτοις κλινικά είναι κακοηθέστατη και δεν αναστρέφεται.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι την τρέχουσα τριαντακονταπενταετία 500.000 άνθρωποι θα πεθάνουν εξαιτίας του αμιάντου. Μάλιστα ομιλούν για «επιδημιολογικό πρόβλημα που δυστυχώς αναμένεται».
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, εφησυχάζουμε. Και ας έχουν χαθεί και χάνονται από τον αμίαντο πολλές ανθρώπινες ζωές.
Στο εργοστάσιο της Ελενίτ, στη Νέα Λάμψακο της Εύβοιας, μέσα σε δεκαπέντε χρόνια, από το 1975 ως τις αρχές του 1990, οπότε και έκλεισε, εξήντα άνθρωποι πέθαναν αποδεδειγμένα από ασθένειες που σχετίζονται με τον αμίαντο. Μάλιστα ακόμη και σήμερα καταγράφονται περιπτώσεις θανάτων ανθρώπων που εργάστηκαν στο εργοστάσιο αυτό με την ίδια αιτία…
Οι επιπτώσεις αφορούν – κυρίως και πολύ περισσότερο – ανθρώπους που δουλεύουν με τον αμίαντο. Ανθρωποι που εργάστηκαν:
* Σε ορυχεία εξόρυξης αμιάντου – δεν υπάρχουν πια στην Ελλάδα
* Σε χώρους επεξεργασίας – μεταφοράς αμιάντου
* Σε κατασκευές: -σπιτιών – με πλακίδια, ηλεκτρικές και θερμικές μονώσεις -καραβιών – οι σωλήνες τους είναι καλυμμένοι με αμίαντο
* Στα φρένα ή στους δίσκους των αυτοκινήτων
* Σε ηλεκτρικές συσκευές, όπως ηλεκτρικά σίδερα, πιστολάκια μαλλιών, έχουν ή εμφάνισαν σοβαρό πρόβλημα υγείας.
Επιστήμονες μιλώντας στο «Βήμα» δήλωσαν ότι αν στην τιμή των προϊόντων του αμιάντου προσετίθεντο οι πιθανές αποζημιώσεις που θα έπρεπε να δοθούν από τους εργοδότες στα θύματα τότε θα ήταν μη ανταγωνιστικά. Γιατί θα ήταν πανάκριβα.
Παρ’ ότι η πρώτη επιστημονική έρευνα για τις συνέπειες του αμίαντου έγινε το 1898, χρειάστηκε να περάσει περίπου ένας αιώνας για να αποφασισθεί η απόσυρσή του. Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποφάσισε την πλήρη κατάργηση εξόρυξης, επεξεργασίας, παραγωγής και χρήσης των υλικών που περιέχουν αμίαντο σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση. Και έχει αφήσει χρονικό περιθώριο ως το 2005 για συμμόρφωση των κρατών-μελών. Ολες οι χώρες έχουν εφαρμόσει την οδηγία. Εκτός από την Πορτογαλία και την Ελλάδα.
Και αυτό παρ’ ότι οι επιστήμονες προειδοποιούν σε όλους τους τόνους: «Το μόνο που θα κατορθώσουμε με αυτή την παράταση είναι να δημιουργήσουμε μερικά θύματα ακόμη».
* Συνέπειες από τη χρήση
Πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα έγινε ένα μεγάλο ιατρικό συνέδριο για την επικινδυνότητα του αμιάντου. Το πρώτο συμπέρασμα που βγήκε αβίαστα είναι η άμεση εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας στην Ελλάδα. Διότι ακόμη και σήμερα, παρ’ ότι χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε:
* Πού υπάρχει αυτό το υλικό
* Σε ποια κατασκευή – μικρή ή μεγάλη – φωλιάζει ο θάνατος.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Παναγιώτης Μπεχράκης δήλωσε μιλώντας στο «Βήμα»: «Ο αμίαντος πρέπει να καταργηθεί τελείως από τη χρήση. Διότι δεν υπάρχει ούτε ένα ελάχιστο όριο ασφαλείας με τις ίνες αμιάντου κάτω από το οποίο μπορούμε να πούμε ότι οι ίνες δεν είναι βλαπτικές. Το όριο ασφαλείας είναι το μηδέν. Και ο λόγος που δεν μπορεί να μπει όριο ασφαλείας είναι ότι οι ίνες αμιάντου εισέρχονται βαθιά στο αναπνευστικό σύστημα και σφηνώνονται στις κυψελίδες. Οταν φτάσουν εκεί δεν υπάρχει τρόπος ούτε να τις μεταβολίσει ο οργανισμός ούτε να τις αποβάλει. Μένουν εκεί διά βίου, να αποτελούν μια μόνιμη ερεθιστική εστία, η οποία ύστερα από πέντε, δέκα, είκοσι, σαράντα χρόνια μπορεί να προκαλέσει τις ανίατες ασθένειες που προαναφέραμε. Αρα και ελάχιστη δόση μπορεί να βγάλει το νόσημα ύστερα από δεκαετίες ολόκληρες».
Αυτό που προέχει, κατά τους επιστήμονες, είναι να επισημανθούν τα προϊόντα που έχουν αμίαντο. Να γνωρίζει ο εργαζόμενος. Να γνωρίζει ο πολίτης. Διότι και μετά την πλήρη απαγόρευση και κατάργηση θα υπάρχουν κατασκευές που θα περιέχουν αυτό το υλικό.
«Υπάρχουν σπίτια, σχολεία, ξενοδοχεία, δημόσιοι και ιδιωτικοί χώροι όπου έχει χρησιμοποιηθεί αμίαντος και ως μονωτικό και ως κατασκευαστικό υλικό» είπε ο κ. Παναγιώτης Μπεχράκης στη συνομιλία μας. Για να προσθέσει ότι πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα για τα απόβλητα του αμιάντου.
«Αν κατεδαφιστεί – είπε – ύστερα από πέντε ή δέκα χρόνια μια κατασκευή που περιέχει αμίαντο, το πρόβλημα δεν λύνεται. Πρέπει να υπάρξει συγκέντρωση και σωστή αποκομιδή του υλικού για να μην υπάρξουν παρενέργειες. Και αυτά θέλουν ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις. Δεν είναι δυνατόν να αφήσουμε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα στο φιλότιμο και στον πατριωτισμό του κάθε εργολάβου». Λόγια με σημασία, αφού είναι ο πλέον ειδικός να μιλήσει για το θέμα.
* Σχολεία και νεκροί
Μόνο στην Ηλεία 49 σχολεία έχουν κατασκευασθεί από αυτό το υλικό. Πρόκειται για κατασκευές που έγιναν για να καλυφθούν οι ανάγκες σε σχολικές αίθουσες μετά τους σεισμούς αλλά και να αντικατασταθούν αίθουσες ιταλικής κατασκευής που παρέμειναν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γονείς και μαθητές ζητούν τώρα την άμεση μετεγκατάσταση. Διότι οι συνέπειες για την υγεία των παιδιών είναι ορατές και μπορεί να αποβούν μοιραίες. Στις αρχές της εβδομάδας οι γονείς προχώρησαν σε καταλήψεις. Γιατί; Για να εξασφαλίσουν τις δεσμεύσεις των αρμοδίων.
Στατιστικά δεδομένα και επιδημιολογικές μελέτες, δυστυχώς, δεν υπάρχουν για την Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του BBC, ο αμίαντος που περιέχεται σε κτίρια στη Βρετανία υπολογίζεται ότι ευθύνεται για τον θάνατο 4.000 ανθρώπων τον χρόνο. Εκτιμάται ότι ως το 2020 θα αποτελεί την κύρια αιτία θανάτων από καρκίνο με 200 κρούσματα την εβδομάδα!
Στο εξωτερικό έχουν αρχίσει να εγείρονται αιτήματα αποζημιώσεων.
Στην Ολλανδία, με συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις, αποζημιώνονται τα θύματα, διότι υπάρχουν σαφείς ευθύνες των εργοδοτών που γνώριζαν τον κίνδυνο του αμιάντου, άφηναν τους εργάτες να εκτεθούν απροστάτευτοι και οι επιπτώσεις στην υγεία ήταν καταστρεπτικές.
Το κατώτερο χρονικό όριο που μπορεί κάποιος να παρουσιάσει βλάβες εξαιτίας του αμιάντου είναι δύο με τρία χρόνια. Στον αντίποδα δεν υπάρχει ανώτερο χρονικό όριο που μπορεί κάποιος να εκδηλώσει μια ασθένεια. Αυτή εξαρτάται από δύο παράγοντες: Τη χρονική διάρκεια έκθεσης και τη συγκέντρωση των εισπνεόμενων ινών. Εχει διαγνωσθεί ότι ο αμίαντος έχει μια δυναμική συνέργεια με το τσιγάρο στην εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα. Το καθένα μόνο του πολλαπλασιάζει την καρκινογόνο επίδραση του άλλου. Δεν αθροίζεται απλώς. Αν ο μη καπνιστής εκτεθεί σε αμίαντο δεν έχει περισσότερες πιθανότητες παρά μόνο δέκα με δεκαπέντε10%-15% να προσβληθεί από καρκίνο. Ο καπνιστής όμως που εκτίθεται σε αμίαντο έχει ενενήντα φορές περισσότερες πιθανότητες να προσβληθεί από αυτή τη μορφή καρκίνου.
Στην Ελλάδα, αν οι εργαζόμενοι που ήρθαν ή έρχονται σε επαφή με τον αμίαντο, εγείρουν αγωγές αποζημίωσης από τις εταιρείες που εργάζονται – για ανήκεστη βλάβη στην υγεία τους – θα τις κερδίσουν όλες.
Το έγκλημα είναι διαρκές. Εχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο σκληρά εργαζομένων ανθρώπων που πίστεψαν στο όνειρο της επαγγελματικής αποκατάστασης. Γι’ αυτό και θα ήταν πιο ακριβής ο χαρακτηρισμός της πράξης ως εγκλήματος καθοσιώσεως.
Το «έγκλημα» της Νέας Λαμψάκου * Το διάστημα 1975-1990 που λειτουργούσε το εργοστάσιο τουλάχιστον 60 άνθρωποι πέθαναν από αμιάντωση
Το εργοστάσιο αμιάντου της Ελενίτ στη Νέα Λάμψακο άρχισε να λειτουργεί το 1961. Εκλεισε λίγο μετά το 1990. «Τα πρώτα χρόνια δεν γνωρίζαμε. Υστερα από αρκετό καιρό αρχίσαμε να βλέπουμε ανθρώπους να αρρωσταίνουν και μετά να πεθαίνουν. Το σίγουρο είναι ότι εξήντα άνθρωποι (από το 1975 ως το 1990) πέθαναν από αμιάντωση, χωρίς κανείς να μπορεί να πει πως τα θύματα δεν είναι περισσότερα. Το σημαντικό είναι ότι εκτός από τους ανθρώπους που έχουμε ήδη κλάψει θα συνεχίσουμε για πολλά χρόνια να πληρώνουμε στην περιοχή μας με θάνατο τις συνέπειες του αμιάντου. Θα συνεχίσουμε να καταγράφουμε νεκρούς για πολλά χρόνια ακόμη, αφού η εκδήλωση της ασθένειας μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή» είπε στο «Βήμα» ο γενικός γραμματέας των εργαζομένων του Σωματείου Ελενίτ Χαλκίδας, κ. Νίκος Σκηριανός.
Για να συνεχίσει: «Ξεκινήσαμε έναν αγώνα. Συμφωνήσαμε με το Σισμανόγλειο να μεταφερθούν εκεί όλοι οι εργαζόμενοι για γενικές εξετάσεις. Ενα σημαντικό ποσοστό από αυτούς είχε πολύ σοβαρά πνευμονολογικά προβλήματα. Και ήταν φυσικό. Από το 1961 ως το 1985 κανένας μας δεν γνώριζε τι θα πει αμίαντος. Τρώγαμε το κολατσιό μας πάνω σε τσουβάλια που περιείχαν αυτό το υλικό. Οταν άρχισαν οι θάνατοι, το ψάξαμε και εμείς, και άρχισε να υπάρχει και από τα ΜΜΕ ενημέρωση. Λέγαμε στον εργοδότη «Ο αμίαντος θα μας σκοτώσει» και αυτός μας έλεγε: «Οχι, μην ακούτε τέτοια πράγματα, αυτά δεν συμβαίνουν». Μετά τις γενικές συνελεύσεις οι εργαζόμενοι ενημερώθηκαν, άρχισαν να βάζουν μάσκα και να μην καπνίζουν την ώρα της δουλειάς, γιατί αυτό δυσκόλευε τα πράγματα» θυμάται ο κ. Σκηριανός.
Ο ίδιος επισήμανε ότι, όσο κι αν μας φαίνεται παράξενο, οι ίδιοι εργαζόμενοι βοήθησαν στο κλείσιμο του εργοστασίου. Παρ’ ότι γνώριζαν πως θα μείνουν άνεργοι και δύσκολα θα βρουν δουλειά, υποχρεώθηκαν να γνωστοποιήσουν τα «κακά του αμιάντου».
«Δεν υπήρχε ασφάλεια ούτε για τους εργαζομένους ούτε για τους περιοίκους. Το κομμάτι το ψωμί και το μεροκάματο το πληρώναμε πολύ ακριβά. Με την ίδια μας τη ζωή και τη ζωή των δικών μας ανθρώπων. Η Λάμψακος είναι ένα χωριό 500 μέτρα μακριά από το εργοστάσιο. Και εκεί έχουμε θανάτους από αμιάντωση – ανθρώπων που δεν δούλευαν στο εργοστάσιο».
Εργαζόμενοι θυμούνται ακόμη και σήμερα τη σκόνη που κάλυπτε τις νύχτες το χωριό. Ηταν η ώρα που τέλειωναν τη βραδινή βάρδια και έβλεπαν από τα φουγάρα το νέφος του αμιάντου, που έμοιαζε με καπνό από φωτιά, να απλώνεται στον ορίζοντα σαν εφιάλτης!
