Για χρόνια, η μητέρα μου περίμενε να πάρει την εκδίκησή της από το σύμπαν: να ζήσω την εφηβεία των παιδιών μου όπως την έζησε και η ίδια με εμένα – ατίθαση, δύσκολη, επαναστατική. Ευτυχώς, το σύμπαν δεν της έκανε τη χάρη και έτσι βρέθηκα να μεγαλώνω εφήβους πιο γλυκούς απ’ όσο ίσως μου άξιζε.

Σίγουρα υπάρχουν στιγμές που οι συνήθειες και οι συμπεριφορές τους μοιάζουν να προέρχονται από άλλο κόσμο – λες και συγκατοικώ με καμηλοπαρδάλεις ή με μη ανθρώπινα όντα.

Συνήθως αισθανόμαστε πως ο ρόλος μας ως γονιών είναι να «δαμάσουμε» τους εφήβους, να τους μεταδώσουμε τις δικές μας αξίες και σιγά-σιγά να τους εντάξουμε στους τρόπους και στις συνήθειες του κόσμου των ενηλίκων. Αλλά πολλές φορές αναρωτιέμαι, μήπως έχουμε λάθος προσέγγιση.

Τι θα γινόταν αν αντί να δίνουμε όλη μας την ενέργεια στη μεταλαμπάδευση των δικών μας τρόπων και αξιών στα παιδιά μας, υιοθετούσαμε εμείς μερικά από τα φαινομενικά χαοτικά, ενοχλητικά, αλλά ταυτόχρονα απελευθερωτικά, στοιχεία της δικής τους πραγματικότητας;

Με άλλα λόγια, αντί να επικεντρωνόμαστε στο πώς θα τους κάνουμε να μας μοιάσουν όσο το δυνατόν περισσότερο, ίσως είναι πιο σοφό να αναρωτηθούμε πώς εμείς μπορούμε να μοιάσουμε λίγο περισσότερο σε αυτούς.

Οταν ρωτάω τον 16χρονο γιο μου κατά τις 3 το μεσημέρι αν σκοπεύει να είναι στο σπίτι για βραδινό, με κοιτάζει λες και τον ρώτησα να μου απαντήσει πώς φαντάζεται τον εαυτό του τα επόμενα τρία χρόνια. Τα σχέδιά του είναι πάντα στον αέρα, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να κανονίσει κυριολεκτικά από το πουθενά έξοδο με δύο, τρεις ή τέσσερις φίλους.

Σε αντίθεση με εμάς τους ενήλικες, που χρειαζόμαστε εβδομάδες για να οργανώνουμε ένα δείπνο, ένα ποτό ή έναν καφέ, ο δικός τους κόσμος είναι ανοιχτός στο οτιδήποτε μπορεί να προκύψει. Αν και προσωπικά δεν θα άντεχα σε αυτή τη διαρκή ρευστότητα και απουσία προγραμματισμού, σκέφτομαι πως ίσως θα μπορούσα να μάθω να λειτουργώ λίγο πιο αυθόρμητα.

Να βγω για έναν καφέ ή έστω έναν περίπατο με κάποιον φίλο χωρίς να το έχουμε προγραμματίσει μέρες πριν αλλά, γιατί όχι, είκοσι λεπτά νωρίτερα.

Υπάρχει μια δυσκαμψία, μια απουσία αυθορμητισμού στον σχολαστικά οργανωμένο χρόνο της κοινωνικής μας ζωής. Οι συναντήσεις που κανονίσαμε μία εβδομάδα πριν πολλές φορές δεν ανταποκρίνονται καν στην πραγματική μας διάθεση την ώρα που εκτυλίσσονται. Και ναι, οι ενήλικες είμαστε ξεκάθαρα πολυάσχολοι, αλλά υπάρχουν απογεύματα που θα μπορούσαμε κάλλιστα να κάναμε τη ζωή μας πλουσιότερη με λίγο παραπάνω αυθορμητισμό.

Ενώ πάντα θεωρούσα ότι ο δικός μου ρόλος είναι να οργανώνω τον έφηβό γιο μου, πλέον όμως, αρχίζω να αναρωτιέμαι αν τελικά η δική του αποστολή είναι εκείνος να… αποδιοργανώσει εμένα, τον άνθρωπο δηλαδή που φτάνει στο αεροδρόμιο τρεις ώρες νωρίτερα από την αναχώρηση της πτήσης, όπως προστάζουν οι οδηγίες, και που παρ’ όλα αυτά, ενώ περιμένει στις ουρές του αεροδρομίου, σκέφτεται τα πιθανά σενάρια του τι θα συμβεί αν χάσει το αεροπλάνο.

Ο γιος μου, από την άλλη, είναι ο ορισμός τού ζεν. Ενώ με κοιτάζει με ένα ύφος του τύπου: «Γιατί τέτοιο άγχος;» μέσα από τα δικά του μάτια, μπορώ να δω και εγώ τον εαυτό μου – ανήσυχη χωρίς λόγο, παραδομένη σε αυθαίρετα χρονοδιαγράμματα, να ξοδεύω ενέργεια σε ανούσια πράγματα. Και σκέφτομαι, πόσο προτιμότερος είναι τελικά ο δικός του τρόπος, χαλαρός με τα ακουστικά, και μια απόλυτη ψυχραιμία ακόμα και απέναντι σε ένα πιθανό σενάριο να χάσει την πτήση!

Ο ίδιος έχει τελειοποιήσει αυτό το βλέμμα απαξίωσης – γνώριμο ίσως σε κάθε γονιό εφήβου. Ο αποδέκτης του, που σχεδόν πάντα είμαι εγώ, δεν έχει άλλη επιλογή από το να «κρυφτεί στο καβούκι του». Αναφέρομαι φυσικά σε αυτό το βλέμμα, όταν κάνω ένα χιουμοριστικό ή επικριτικό σχόλιο για κάποιον ή λέω ένα κουτσομπολιό.

Θέλω να πιστεύω ότι μεγαλώνοντας θα γίνει πιο ανεκτικός απέναντι στα ελαττώματά μου. Αναρωτιέμαι κάποιες φορές αν η δική μου στάση ενέχει μια ηθική χαλαρότητα στην οποία βολεύομαι, καθώς είναι πραγματικά άσχημο να σχολιάζεις συγγενείς πίσω από την πλάτη τους ή να ειρωνεύεσαι ανθρώπους που στην πραγματικότητα συμπαθείς.

Και εκεί λέω πως ίσως μου έκανε καλό λίγη από εκείνη την αυστηρότητα των εφήβων, που διακρίνουν το σωστό και το λάθος χωρίς εκπτώσεις. Ισως αυτό το βλέμμα απαξίωσης που μου ρίχνει κάθε φορά που κάνω κάτι τέτοιο να είναι τελικά μια υπενθύμιση για να γίνω κι εγώ καλύτερη.

Πρόσφατα, ο γιος μου έπρεπε να γράψει μια εργασία για το μάθημα της Αγγλικής Λογοτεχνίας της πρώτης λυκείου στο σχολείο, βασισμένο σε κάποιο απόσπασμα. Εμπνεύστηκε από την ιδέα του αμερικανού δοκιμιογράφου Ραλφ Ουάλντο Εμερσον για το πώς να ζεις «πέρα από τον χρόνο» και τη σημασία τού να μη σκέφτεσαι το παρελθόν και το μέλλον, του να μπορείς να αφήσεις πίσω σου λίστες με υποχρεώσεις και υπαρξιακές ανησυχίες.

Καθώς τον άκουγα να κάνει πρόβες για την παρουσίαση της εργασίας, εντυπωσιάστηκα με το πάθος του. Συνειδητοποίησα πως αυτή η ιδέα, το ενδεχόμενο πως η ζωή μπορεί να ιδωθεί και αλλιώς, μιλούσε απευθείας στην εφηβική ψυχή του.

Ο λόγος του ήταν τόσο τεκμηριωμένος, ακριβώς επειδή μπορούσε να φανταστεί τον εαυτό του να απορρίπτει τις τόσο βαθιά ριζωμένες καθημερινές συνήθειες. Δεν επρόκειτο απλά για μια σχολική εργασία, αλλά για το ίδιο το βίωμά του.

Ως συγγραφέας και καθηγήτρια, μου αρέσει να σκέφτομαι πως είμαι ανοιχτή σε νέες ιδέες, αλλά πόσα από αυτά που διαβάζω καθημερινά καταλήγουν να με αγγίζουν με κάποιον τρόπο; Είμαι πραγματικά πρόθυμη να αλλάξω την οπτική μου και τον τρόπο που βλέπω τη ζωή;

Αν το δικό σας παιδί στην εφηβεία τυχαίνει να είναι πιο εσωστρεφές, ίσως το κλειδί να μη βρίσκεται στο να αποσπάσετε πληροφορίες για κάθε λεπτομέρεια της ζωής του, αλλά στην αποδοχή του ότι δεν χρειάζεται να τα συζητάμε όλα. Ισως δεν είναι το παιδί που παρεκκλίνει από το φυσιολογικό, αλλά η δική μας υπερβολική ανάγκη να αναλύουμε ακόμη και τα πιο ασήμαντα συμβάντα.

Πειραματίστηκα τις προάλλες αλλάζοντας την καθιερωμένη θεματολογία που επέλεγα στη διάρκεια του πρωινού μας, και μπορώ να πω ότι το επίπεδο της συζήτησής μας ανέβηκε αρκετά.

Φυσικά, υπάρχουν και όρια. Ορισμένες εφηβικές συμπεριφορές δεν είναι προς μίμηση και ξέρω πολύ καλά ότι δεν πρόκειται ποτέ να πάω για σφηνάκια στο γωνιακό μας μπαρ, να βγω για περπάτημα στη γέφυρα του Μπρούκλιν στις δύο τα ξημερώματα, ή να χρησιμοποιήσω έξι πετσέτες σε μία μέρα και να τις παρατήσω βρεγμένες στο πάτωμα. Προσπαθώ να παραμένω ανοιχτόμυαλη – αλλά διατηρώ τα όριά μου απέναντι σε αυτό.