Με ταχύτατο ρυθμό τρέχουν οι εξελίξεις για την Ουκρανία, καθώς οι διαπραγματευτικές ομάδες των ΗΠΑ και της Ουκρανίας ξανακάθισαν στο τραπέζι στο Βερολίνο για δεύτερη μέρα, ενώ Μόσχα και Βρυξέλλες ανταλλάσσουν μηνύματα σχετικά με τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια και εμφανίζονται να παίρνουν θέσεις μάχης.
Με το θέμα του ΝΑΤΟ εκτός, οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στο εδαφικό
Οι αναφορές από το Βερολίνο σχετικά με τις συνομιλίες κάνουν λόγο για επί του πρακτέου συζητήσεις μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ, με την ουκρανική πλευρά να έχει ενημερώσει τους απεσταλμένους του Τραμπ Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ ότι είναι έτοιμη να δεχθεί να δεσμευτεί ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ζητώντας όμως παράλληλα εγγυήσεις ασφαλείας παρόμοιες με αυτές του Άρθρου 5 της Συμμαχίας.
Σύμφωνα με όσα αναφέρουν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης τα κρίσιμα ζητήματα που συζητήθηκαν, ήταν το το εδαφικό και το μέλλον της Ανατολικής Ουκρανίας. Όσον αφορά σε αυτό, όπως έχει γίνει γνωστό, οι αμερικανοί διαπραγματευτές εξακολουθούσαν να ζητούν από την Ουκρανία να εγκαταλείψει το τμήμα της περιφέρειας του Ντονμπάς που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των δυνάμεων του Κιέβου. Δηλαδή, η Ουάσινγκτον πιέζει για να παραδοθούν στην Μόσχα εδάφη που οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν κατορθώσει να καταλάβουν έπειτα από σχεδόν τέσσερα χρόνια πολέμου μετά την εισβολή του Φεβρουαρίου 2022.
Σύμφωνα με όσα ανέφερε ουκρανός αξιωματούχος στο AFP: «Ο Πούτιν θέλει εδάφη. Οι Αμερικανοί λένε ότι η Ουκρανία «πρέπει να αποσυρθεί»», πράγμα που το Κίεβο αρνείται. «Είναι αρκετά περίεργο που οι Αμερικανοί υιοθετούν την θέση των Ρώσων στο θέμα αυτό».
Μίνι σύνοδος κορυφής μετά τις διαπραγματεύσεις
Μετά το πέρας της συνάντησης με των δύο διαπραγματευτικών ομάδων όπως έχει ανακοινωθεί θα υπάρξει διευρυμένη συνάντηση καθώς ομάδα Ευρωπαίων ηγετών θα συναντηθεί με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Σε αυτή θα συμμετέχουν ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ, η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν, ο πρόεδρος της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ, ο πρωθυπουργός της Νορβηγίας Γιούνας Γκαρ Στέρε, ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας Ντικ Σχοφ, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ και ο πρωθυπουργός της Σουηδίας Ουλφ Κρίστερσον, καθώς και οι ηγεσίες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
Οι σημερινές συνομιλίες με τις ΗΠΑ και η μίνι σύνοδος στο Βερολίνο πραγματοποιούνται παράλληλα με το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες, αλλά και λίγες μόλις ημέρες πριν από την κρίσιμη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες αργότερα μέσα στην εβδομάδα, όπου θα ληφθεί απόφαση για την πρόταση αξιοποίησης των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων με σκοπό τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσω δανείου αποζημιώσεων.
Έχουν «βγει τα μαχαίρια» για το θέμα των ρωσικών παγωμένων κεφαλαίων
Όσον αφορά στο τελευταίο αυτό ζήτημα, στο περίφημο δάνειο που θέλει να δώσει η ΕΕ στην Ουκρανία από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια τα περισσότερο εκ των οποίων είναι στο Βέλγιο και στο κεντρικό αποθετήριο τίτλων το Euroclear, υπάρχουν κινήσεις από όλες τις πλευρές. Πιο συγκεκριμένα, μετά από την ψηφοφορία της Παρασκευής με την οποία τα ρωσικά κεφάλαια πάγωσαν επ’ αόριστον, το θέμα της χρήσης τους και η απόφαση για αυτήν γίνεται πραγματικά πιεστικό ερώτημα για την ΕΕ και θα είναι και το βασικό θέμα της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μέσα στην εβδομάδα. Ήδη ενόψει της συνεδρίασης, οι κυβερνήσεις των χωρών μελών έχουν αρχίσει να χωρίζονται σε δύο μπλοκ.
Από τη μια πλευρά είναι το Βέλγιο το οποίο είναι αντίθετο στο να δοθούν τα κεφάλαια από το Euroclear που έχει την έδρα του στην χώρα, στην Ουκρανία, μαζί με την Ιταλία, τη Βουλγαρία, τη Μάλτα, την και Τσεχία, αλλά και την Σλοβακία και την Ουγγαρία (για διαφορετικούς λόγους), και από την άλλη προς το παρόν είναι όλοι οι υπόλοιποι. Το διακύβευμα είναι διχαστικό για την ΕΕ γιατί σχετίζεται μεταξύ άλλων και με τις ίδιες τις λειτουργίες της Ένωσης, αφού η απόφαση για το επ’ αόριστον πάγωμα ελήφθη εν μέρη για να μην υπάρχουν χώρες με δικαίωμα βέτο, αλλά η όποια απόφαση να ληφθεί με ψηφοφορία ειδικής πλειοψηφίας κι όχι με ομοφωνία. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η απόφαση για να ληφθεί θα πρέπει να στηριχθεί από το 55% των κρατών μελών των 27 χωρών μελών που να εκπροσωπούν παράλληλα και το 65% του πληθυσμού της ΕΕ.
Διχασμένη η ΕΕ
Σε αυτό το πλαίσιο, παρά το γεγονός ότι οι χώρες που αντιτίθενται στην χορήγηση δανείου με αυτά τα κεφάλαια προς την Ουκρανία συνεχίζουν να αποτελούν μειοψηφία, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας, υποστήριξε προσερχόμενη στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, ότι δεν θα είναι εύκολο να προχωρήσει το σχέδιο αξιοποίησης των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας χωρίς τη συναίνεση του Βελγίου. Η Κάλας έφτασε κοντά στο να υπονοήσει ότι το Βέλγιο διαθέτει πρακτικά δικαίωμα βέτο στην απόφαση για το αν θα χρησιμοποιηθούν τα 210 δισ. ευρώ σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη στήριξη της Ουκρανίας, παρά το γεγονός ότι η διαδικασία δεν προβλέπει βέτο.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε: «Βεβαίως, υπάρχει η απόφαση με ειδική πλειοψηφία, αλλά χωρίς το Βέλγιο, νομίζω ότι θα γινόταν ολοένα και πιο… δεν θα ήταν καθόλου εύκολο, επειδή κατέχουν την πλειονότητα των περιουσιακών στοιχείων. Και θεωρώ σημαντικό να είναι μαζί μας σε ό,τι κι αν κάνουμε».
Σημειώνεται ότι το Βέλγιο, με τη στήριξη της Βουλγαρίας, της Ιταλίας και της Μάλτας, έχει καλέσει τα υπόλοιπα κράτη-μέλη να εξετάσουν σοβαρά ένα εναλλακτικό σχέδιο χρηματοδότησης της Ουκρανίας: κοινό δανεισμό της ΕΕ με εγγύηση μη κατανεμημένα κονδύλια του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.
Σε αντίθεση με την ιδέα των δανείων τύπου πολεμικών αποζημιώσεων, ο κοινός δανεισμός απαιτεί ομοφωνία, και η Ουγγαρία έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να συμφωνήσει, ενώ αντίθετες θα είναι και χώρες που έχουν μεγάλο χρέος και ελείμματα όπως επί παραδείγματι η Γαλλία.
Από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Ζαν Νοέλ Μπαρό υποστήριξε ότι: «Οι Ευρωπαίοι (σ.σ. με το ψήφισμα της Παρασκευής) αποφάσισαν να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους». Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για μια πολύ σημαντική απόφαση, διότι από το 2022 μέχρι σήμερα, οι χώρες της ΕΕ έπρεπε κάθε έξι μήνες να αποφασίζουν με ομοφωνία για την ανανέωση της ακινητοποίησης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, και πλέον αυτό δεν είναι αναγκαίο. Όπως υποστήριξε μέχρι την Παρασκευή θα είναι δυνατό να ληφθεί μια απόφαση η οποία θα δίνει στην Ουκρανία τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τις χρηματοοικονομικές της ανάγκες για τα επόμενα δύο χρόνια και παράλληλα θα τη θέσει σε θέση ισχύος έως ότου οι διαπραγματεύσεις να την οδηγήσουν στην ειρήνη. «Βλέπουμε ότι η Ουκρανία έχει δείξει την βούλησή της να προχωρήσει και να επιταχύνει προς την ειρήνη», πρόσθεσε.
Τι λέει η Μόσχα για τις διαπραγματεύσεις και τα παγωμένα κεφάλαια
Απαντώντας στα παραπάνω, η Ρωσία μέσω του εκπροσώπου του Κρεμλίνου Ντιμίτρι Πεσκόφ υποστήριξε πως όσον αφορά στη μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, το ζήτημα αυτό «είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους και φυσικά υπόκειται σε ειδική συζήτηση» και ότι η ρωσική πλευρά αναμένει ότι θα ενημερωθεί αργότερα για τις συζητήσεις του Βερολίνου, ενώ για το ζήτημα των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων, η απάντηση ήρθε μέσω της νομικής προσφυγής της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας η οποία ζητά αποζημίωση 230 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Euroclear.
Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες το Εμπορικό Δικαστήριο της Μόσχας αναμένεται ότι θα εκδώσει μια ταχεία απόφαση εναντίον της Euroclear, του αποθετηρίου με έδρα το Βέλγιο που διακρατεί τα περισσότερα από τα περιουσιακά στοιχεία. Το δικαστήριο ανακοίνωσε ότι έλαβε την προσφυγή της κεντρικής τράπεζας στις 12 Δεκεμβρίου, ζητώντας 18,2 τρισεκατομμύρια ρούβλια – την πλήρη αξία των παγωμένων κρατικών περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας. Αν κερδίσει η κεντρική τράπεζα, θα μπορούσε να επιδιώξει σε άλλες δικαιοδοσίες την εφαρμογή της απόφασης σε βάρος περιουσιακών στοιχείων του Euroclear, κυρίως σε δικαιοδοσίες που θεωρούνται «φιλικές» από τη Ρωσία.
Από την πλευρά της πάντως η γερμανική κυβέρνηση δια στόματος εκπροσώπου της επισήμως δήλωσε ότι, η αγωγή που έχει καταθέσει η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας, με την οποία ζητά αποζημίωση ύψους 230 δισ. δολαρίων από τη Euroclear με έδρα το Βέλγιο, δεν μπορεί να επηρεάσει τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χρησιμοποιήσει τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη στήριξη της Ουκρανίας.
Νέες κυρώσεις από ΕΕ
Όσον αφορά στην οικονομική διάσταση του πολέμου της Ουκρανίας, στην οποία εντάσσεται και το θέμα των παγωμένων κεφαλαίων, οι ΥΠΕΞ των χωρών μελών ανακοίνωσαν πως υιοθέτησαν νέο πακέτο κυρώσεων που στοχεύει εταιρείες και φυσικά πρόσωπα που σχετίζονται ή παίζουν κομβικό ρόλο στον περίφημο «σκιώδη στόλο» των ρωσικών δεξαμενόπλοιων που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο. Πιο συγκεκριμένα οι κυρώσεις στοχεύουν εννέα πρόσωπα – επιχειρηματίες που συνδέονται με τις ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες Rosneft και Lukoil, καθώς και ναυτιλιακές εταιρείες που κατέχουν και διαχειρίζονται δεξαμενόπλοια.
Οι κυρώσεις καλύπτουν επίσης 14 φυσικά πρόσωπα και οντότητες στο πλαίσιο του καθεστώτος κυρώσεων για υβριδικές απειλές της ΕΕ.
Μεταξύ των προσώπων που μπήκαν στον κατάλογο κυρώσεων είναι ο Καναδο-Πακιστανός έμπορος πετρελαίου Μουρτάζα Λαχάνι, διευθύνων σύμβουλος της εμπορικής εταιρείας Mercantile & Maritime, ο Βαλέρι Κιλντιγιάροφ, οικονομικός διευθυντής της Litasco Middle East DMCC, θυγατρικής εταιρείας της Lukoil, καθώς και τρία άτομα — Ανάρ Μαντάτλι, Ταλάτ Σαφάροφ και Ετιμπάρ Εγιούμπ — λόγω δεσμών με την εμπορική εταιρεία Coral Energy, που μετονομάστηκε σε 2Rivers Group.
Στην λίστα περιλαμβάνεται πλέον και ο γαλλορώσος πρώην στρατιωτικός Ξαβιέ Μορό, που θεωρείται προπαγανδιστής του Κρεμλίνου, καθώς και ο αμερικανορώσος Τζον Μαρκ Ντούγκαν, ο οποίος εδώ και μια δεκαετία έχει εγκατασταθεί στη Ρωσία και κατηγορείται ότι συμμετέχει σε φιλορωσικές ψηφιακές επιχειρήσεις πληροφοριών με στόχο τον επηρεασμό εκλογών, τη δυσφήμηση πολιτικών προσώπων και τη χειραγώγηση του δημόσιου λόγου στις δυτικές χώρες.
