Κάθε δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, η σκέψη μας στρέφεται στις μητέρες. Εκείνη τη γυναικεία φιγούρα που κατέχει μια μοναδική θέση στην καρδιά μας. Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, η μητέρα, παραμένει το απόλυτο σύμβολο αγάπης, αλτρουισμού και αυτοθυσίας.
Αυτή η ανθρώπινη μορφή με την ανιδιοτελή αφοσίωση, πέρασε από το θέατρο, τον κινηματογράφο και τη ζωγραφική, αφήνοντας πίσω της στέρεα αποτυπώματα, που αναπόφευκτα ενέπνευσαν -και θα συνεχίσουν να εμπνέουν στο διηνεκές- , οποιοδήποτε επιχειρεί να καταπιαστεί με την Τέχνη.
Σύγχρονο Θέατρο: Απόλυτη Αγάπη ή Ασφυκτική Παρουσία;
Αν στο αρχαίο θέατρο η μητέρα ήταν φορέας μοίρας και τραγωδίας, στο σύγχρονο θέατρο μετατρέπεται σε αντανάκλαση της κοινωνίας, της μοναξιάς, της γυναικείας καταπίεσης και των οικογενειακών δεσμών που άλλοτε προστατεύουν κι άλλοτε πληγώνουν.
Ο 20ός και 21ος αιώνας γέννησαν σπουδαίους γυναικείους ρόλους-μητέρες, που φέρουν μέσα τους τις αντιφάσεις της εποχής τους. Η σύγχρονη θεατρική μάνα δεν συγκινεί μόνο επειδή αγαπά. Συγκινεί γιατί παλεύει, κάνει λάθη, προδίδει και προδίδεται και τελικά αποκαλύπτει τη βαθιά ανθρώπινη φύση της.
Κυρία Άλβινγκ: Η μητέρα ως σιωπηλή επαναστάτρια (Βρυκόλακες, Ερρίκος Ίψεν -1881)
Μια από τις πρώτες «σύγχρονες» μητέρες στη δραματουργία. Η κυρία Άλβινγκ είναι μια γυναίκα παγιδευμένη ανάμεσα στο καθήκον και την αλήθεια, προσπαθώντας να προστατεύσει τον γιο της από τα λάθη του πατέρα του και τη σαθρή κοινωνική ηθική. Το έργο αποτέλεσε σκάνδαλο στην εποχή του, αλλά παραμένει βαθιά σύγχρονο με τη θεματολογία του γύρω από την υποκρισία της οικογένειας.
Αμάντα Γουίνγκφιλντ: Η μητέρα ως αιχμάλωτη των προσωπικών της προσδοκιών(Γυάλινος Κόσμος, Τενεσί Ουίλιαμς -1944)
Η Αμάντα ενσαρκώνει τη μάνα που προσπαθεί να προστατεύσει τα παιδιά της μέσα από τον αυταρχισμό και την καταφυγή στο παρελθόν. Μια γυναίκα εγκλωβισμένη στα όνειρα και τις αναμνήσεις της, που γίνεται για τα παιδιά της άλλοτε σωτήρας κι άλλοτε σύμβολο της καταπίεσης.
Μάνα Κουράγιο: Η μητέρα ως επιβιώσασα, σκληρή και ευάλωτη μαζί. (Μάνα Κουράγιο, Μπέρτολτ Μπρεχτ -1939)
Στο πολιτικό θέατρο του Μπρεχτ, η μάνα μετατρέπεται σε επιβιώσασα της Χιτλερικής θηριωδίας. Η Μάνα Κουράγιο προσπαθεί να κρατήσει ζωντανά τα παιδιά της μέσα στον πόλεμο, χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε μέσο. Ωστόσο, το τίμημα είναι βαρύ- καθώς κάθε της προσπάθεια, φέρνει και μια καινούργια απώλεια.
Κινηματογράφος: Από τον μικρόκοσμο του σπιτιού, στην ποιητική της μεγάλης οθόνης
Το ίδιο συνέβη και στον κινηματογράφο. Από την τρυφερότητα του «Όλα για τη Μητέρα μου» του Αλμοδόβαρ, μέχρι το σκοτεινό «Mother» του Μπονγκ Τζουν-χο, οι μητέρες υπήρξαν πάντοτε πρότυπα ανιδιοτελούς αυτοθυσίας. Η μητέρα για τους κινηματογραφιστές δεν αποτέλεσε απλώς μια φιγούρα, αλλά μια ολόκληρη ιστορία, η οποία μέσω της «μεγάλης» κινηματογραφικής εικόνας, μπόρεσε να φέρει για πρώτη φορά την καθημερινότητα στο προσκήνιο, με έναν ολότελα ενδοσκοπικό τρόπο.
Σχέσεις Στοργής -Τζέιμς Λ. Μπρουκς (1983)
Μια από τις πιο συγκινητικές ιστορίες μητέρας-κόρης. Η Shirley MacLaine και η Debra Winger χαρίζουν δύο ερμηνείες-σταθμό για την αγάπη, τις συγκρούσεις και τη δοκιμασία του χρόνου.
Όλα για τη Μητέρα μου -Πέδρο Αλμοδόβαρ (1999)
Η συγκλονιστική ιστορία μιας γυναίκας που, μετά τον θάνατο του γιου της, ξεκινά μια διαδρομή για να βρει τον πατέρα του παιδιού της. Μια ταινία-ύμνος στη γυναικεία δύναμη και τα ανεξάντλητα όρια της μητρικής αγάπης.
Mother – Μπονγκ Τζουν-χο (2009)
Μια Κορεάτισσα μητέρα παλεύει να αποδείξει την αθωότητα του γιου της για έναν φόνο που κατηγορείται. Ένα υποβλητικό ψυχολογικό δράμα που εξερευνά την επιμονή και την υπομονή της μητρικής φύσης, προκειμένου να δικαιώσει το παιδί της.
Ζωγραφική: Η Μητέρα ως μνήμη και ως ίχνος αιώνιας αγάπης
Στη ζωγραφική, η μητέρα έχει αποτυπωθεί ως το πιο καθαρό και προσωπικό σύμβολο της σχέσης μητέρας- παιδιού. Οι ζωγράφοι ανά τους αιώνες, δημιούργησαν έργα που συνδυάζουν άλλοτε την μητέρα με την άγια μορφή της, κι άλλοτε με τον πνευματικό και καθημερινό της ρόλο.
Οι ζωγράφοι επιλέγουν να αποτυπώσουν τις μητέρες τους όχι εξωραϊσμένες, στυλιζαρισμένες ή καλαίσθητες, αλλά όπως ακριβώς τις βλέπουν οι ίδιοι: μέσα από τα μάτια της ψυχής τους.
Τζέιμς ΜακΝίλ Γουίστλερ –Διάταξη σε Γκρι και Μαύρο Νο. 1 (1871)
Πιο γνωστός ως Whistler’s Mother. Ένα από τα πιο διάσημα πορτρέτα μητέρας στην ιστορία της τέχνης. Απεικονίζει τη μητέρα του σε προφίλ, καθισμένη σε μια καρέκλα, με απλότητα και συγκίνηση.
Άλμπρεχτ Ντύρερ – Πορτραίτο της μητέρας του καλλιτέχνη στην ηλικία των 63 ετών (1514)
Ένα έντονα ρεαλιστικό και βαθιά ανθρώπινο σχέδιο με μολύβι της ηλικιωμένης μητέρας του. Η φθορά του χρόνου στο πρόσωπό της είναι εμφανής, παρά ταύτα η τρυφερότητα του γιου της και η επιμονή του να αποτυπώσει, όχι αυτό που αντιλαμβάνονται τα μάτια του καθενός, αλλά εκείνο –το αθέατο- που μόνο ο ίδιος βλέπει, κατατάσει το συγκεκριμένο έργο ως μια από τις πιο «προσωπικές θεάσεις» στην ιστορία της ζωγραφικής.
Έγκον Σίλε – Η μητέρα του καλλιτέχνη, κοιμωμένη (1911)
Ένα συγκινητικό έργο του Αυστριακού εξπρεσιονιστή, που δείχνει τη μητέρα του να κοιμάται. Η πραότητα με την οποία επιλέγει να την απεικονίσει, προσδίδει μια ακούσια αγιότητα στο πρόσωπό της, επιτρέποντάς μας να διεισδύσουμε στην πραγματική και ουσιαστική αγάπη του Σίλε για την μητέρα του.
Στη διαδρομή της τέχνης, από τις σκηνές του θεάτρου μέχρι τις κινηματογραφικές οθόνες και τους πίνακες ζωγραφικής που αιχμαλωτίζουν στιγμές αιωνιότητας, η μητέρα υπήρξε μια διακριτική, αλλά παντοτινή παρουσία. Αυτή την Κυριακή, ας αφουγκραστούμε εκείνες τις σιωπηλές, μα πανίσχυρες εικόνες της μέσα στην τέχνη, κι ας θυμηθούμε πως η μεγαλύτερη δημιουργία, είναι τελικά η άδολη αγάπη που αφήνει πίσω της, κληρονομία μας και ρεγάλο μας, εις τους αιώνες των αιώνων.
