Από την εποχή του Ομήρου έως τη μεικτή πραγματικότητα του HoloLens, η Σαμοθράκη έχει εμπνεύσει ποιητές, χαρτογράφους, καλλιτέχνες, αρχαιολόγους και ψηφιακούς μοντελιστές. Μέσα από μια διαδρομή δυόμισι χιλιετιών που αναδεικνύει τις διαφορετικές αντιλήψεις της κάθε εποχής, αλλά και τις διαχρονικές συνδέσεις  που παραμένουν ισχυρές έως σήμερα, η έκθεση «Εικάζοντας/Εικονίζοντας τη Σαμοθράκη: Από τον Όμηρο στο HoloLens» σε επιμέλεια των Bonna D. Wescoat, Ellen M. Archie και Rebecca A. Salem, εξερευνά τις ποιητικές και οπτικές αναπαραστάσεις της Σαμοθράκης και της λατρείας των Μεγάλων Θεών.

Σχεδιασμένη σκηνογραφικά από την ομάδα της Μικρής Άρκτου (Ανδρέας Γεωργιάδης, Βιβή Γερολυμάτου), η έκθεση συνδυάζει ποικίλα μέσα συγκεντρώνοντας εκθέματα από τον 15ο έως και τον 21ο αιώνα. Τα εκθέματα αυτά αντικατοπτρίζουν τον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες εξέφρασαν τις φυσικές, συναισθηματικές και πνευματικές διαστάσεις της σχέσης τους με το νησί. Ανάμεσα στα αντικείμενα ξεχωρίζουν σπάνια αναγεννησιακά σχέδια των αρχαιοτήτων της Σαμοθράκης από τον αρχαιοδίφη Κυριάκο Αγκωνίτη, που εκτίθενται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

«Εικάζοντας/Εικονίζοντας τη Σαμοθράκη: Από τον Όμηρο στο HoloLens»

Παράλληλα, ο χάρτης του Cristoforo Buondelmonti του 15ου αιώνα, οι αρχαιολογικές φωτογραφίες του Wilhelm Burger, τα αρχιτεκτονικά σχέδια του John Kurtich, οι μεταπολεμικές φωτογραφίες του Σπύρου Μελετζή, τα έργα των Ελλήνων καλλιτεχνών των μέσων του 20ου αιώνα, Πάρι Πρέκα και Πολύκλειτου Ρέγκου, και, από τον 21ο αιώνα, ο πίνακας της Μαρίας Φιλοπούλου που απεικονίζει τον καταρράκτη του Φονιά, προσφέρουν στο κοινό ένα ταξίδι στον χρόνο και στον τόπο της Σαμοθράκης.

Μαρία Φιλοπούλου (Ελληνίδα, εν ζωή), Ροή (Καταρράκτης του Φονιά, Σαμοθράκη), 2011. Λάδι σε μουσαμά, 197 × 155 εκ. Συλλογή Σωτήρη Φέλιου, Αθήνα.

Όπως σημειώνουν οι επιμελήτριες Bonna D. Wescoat, Ellen M. Archie και Rebecca A. Salem: «Για πρώτη φορά μέσα από μία έκθεση που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, αναδεικνύουμε τη γοητεία της Σαμοθράκης και παρουσιάζουμε τους τρόπους με τους οποίους, μέσα στους αιώνες, περιηγητές, ερευνητές και καλλιτέχνες προσπάθησαν να επικοινωνήσουν την αύρα του νησιού. Για να πετύχουμε αυτήν την προσέγγιση, διευρύναμε τον ορίζοντά μας πολύ πέρα από την αρχαιολογία. Η έκθεση άλλωστε δεν περιλαμβάνει καθόλου αρχαιότητες. Αντίθετα, εξετάζουμε τον τρόπο με τον οποίο ποιητές, αρχαιοδίφες, φιλόσοφοι, χαρτογράφοι, αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, μοντελιστές και κινηματογραφιστές από την Αναγέννηση έως σήμερα, συνέβαλαν στη διαμόρφωση του οράματός μας για αυτό το αξιοθαύμαστο νησί.»

Στόχος των επιμελητριών είναι η έκθεση να λειτουργήσει συμπληρωματικά με την έκθεση «Σαμοθράκη: τα Μυστήρια των Μεγάλων Θεών» που παρουσιάστηκε πριν από δέκα χρόνια στο Μουσείο Ακρόπολης, καθώς και με τα νέα εκθέματα που εγκαινιάστηκαν πρόσφατα στο ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Σαμοθράκης.

Ciriaco di Filippo de’Pizzecolli (Κυριάκος Αγκωνίτης, Ιταλός, 1391-1452), αντίγραφο του Bartolomeo Fonzio (Bartolomeo della Fonte, Ιταλός, 1446-1513), Codex Ashmolensis, φύλλο 137v-138r, 15ος αιώνας. Μελάνι σε περγαμηνή, 25,5 x 16,5 εκ. (ανοιχτό). Βιβλιοθήκη Μπόντλιαν, Πανεπιστήμιο Οξφόρδης.

«Η Σαμοθράκη είναι ένας αξιοθαύμαστος τόπος που προσφέρεται για οπτική εξερεύνηση. Μακριά από τους συνήθεις τουριστικούς προορισμούς, το νησί παραμένει για πολλούς ένας μυστικιστικός προορισμός. Για άλλους, είναι η ανάμνηση μίας πολύτιμης εμπειρίας. Γι’ αυτούς που ζουν εκεί, είναι τρόπος ζωής. Η έκθεση «Εικάζοντας/Εικονίζοντας τη Σαμοθράκη: Από τον Όμηρο στο HoloLens» αναδεικνύει στο κοινό τη σημασία του νησιού στην καλλιτεχνική φαντασία και το εντάσσει στον ευρύτερο σύγχρονο διάλογο για την πολιτιστική οικολογία των νησιών.», σημειώνουν οι επιμελήτριες.

Παράλληλα προσφέρεται η ευκαιρία σε νέους ερευνητές που βρίσκονται στην αρχή της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας, να αποκτήσουν εμπειρία στην επιμέλεια εκθέσεων, τη δημοσίευση και τη δημιουργία προγραμμάτων για το ευρύ κοινό. Ένα σημαντικό μέρος της έκθεσης εστιάζει στο έργο των Αμερικανικών Ανασκαφών Σαμοθράκης και των συνεργατών τους τα τελευταία περίπου 90 χρόνια, και παρουσιάζει καινοτόμες προσεγγίσεις στην τρισδιάστατη ψηφιακή μοντελοποίηση και την οπτικοποίηση.

Πάρις Πρέκας (Έλληνας, 1926-1999), Σαμοθράκη, 1969. Υδατογραφία, 50 × 70 εκ. Μουσείο Μπενάκη, (ΓΕ_46592), δωρεά Μερόπης Πρέκα.

Επίσης, παρουσιάζονται οι πιο πρόσφατες έρευνες των Αμερικανικών Ανασκαφών Σαμοθράκης και των συνεργατών τους. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν τη διαδρομή των μυστών μέσω ψηφιακών κινούμενων εικόνων, να δουν την τρισδιάστατη ψηφιακή αναπαράσταση του εμβόλου του μνημείου της Νίκης και να ανακατασκευάσουν οι ίδιοι τα αετώματα του Ιερού χρησιμοποιώντας τρισδιάστατες εκτυπώσεις των πρωτότυπων γλυπτών.

Η έκθεση περιλαμβάνει αντικείμενα που παραχωρήθηκαν από τις Βιβλιοθήκες Μπόντλιαν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, το Μουσείο Μπενάκη, την Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, τη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου, τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, τη Βιβλιοθήκη Blegen και τα Αρχεία της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, τις Αμερικανικές Ανασκαφές Σαμοθράκης και τους συνεργάτες τους, καθώς και από ιδιώτες. Την έκθεση θα συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος.

Παράλληλα, στις 27 και 28 Φεβρουαρίου στο αμφιθέατρο Cotsen Hall, θα πραγματοποιηθεί συμπόσιο με τίτλο Three–Dimensional Experiences of Ancient Environments, όπου θα παρουσιαστούν καινοτόμα προγράμματα που χρησιμοποιούν τεχνολογίες εικονικής πραγματικότητας για την αναβίωση αρχαίων κόσμων.

INFO «Εικάζοντας/Εικονίζοντας τη Σαμοθράκη: Από τον Όμηρο στο HoloLens» Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα Πτέρυγα Μακρυγιάννη (Σουηδίας 61, 106 76 Κολωνάκι). Διάρκεια Έκθεσης: 20 Φεβρουαρίου –29 Ιουνίου 2025. Είσοδος ελεύθερη