Μια εταιρεία-παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα της τεχνολογίας έγινε γνωστή στα τέλη της δεκαετίας του ’90 για τις επιθετικές εξαγορές της και τη δυναμική της ανάπτυξη. Σε μόλις 10 χρόνια ο διευθύνων σύμβουλος κατάφερε να τη μετατρέψει από μια εταιρεία με ετήσιες πωλήσεις ύψους περίπου 3 δισ. δολαρίων σε έναν όμιλο με ενοποιημένα ετήσια έσοδα ύψους 40 δισ. δολαρίων απασχολώντας περίπου 250.000 υπαλλήλους σε όλον τον κόσμο.
Ο κύριος λόγος όμως για τον οποίο ο ίδιος ήταν διάσημος δεν ήταν η δυναμική ανάπτυξη της εταιρείας του αλλά ο υπερπολυτελής τρόπος ζωής του. Η αποκάλυψη της απάτης που είχε διαπράξει έγινε το 2002 και από την έρευνα που ακολούθησε είδαν το φως της δημοσιότητας πολλές λεπτομέρειες σχετικά με το πώς ο επικεφαλής του ομίλου εκμεταλλευόταν πόρους από τα ταμεία της εταιρείας.
Στον ίδιο και στους στενούς συνεργάτες του αποδόθηκαν κατηγορίες για κατάχρηση και κακοδιαχείριση σε βάρος των συμφερόντων των μετόχων. Ο μηχανισμός της απάτης για την οποία κατηγορήθηκε ήταν αρκετά απλός και είχε δύο κύρια σημεία. Αρχικά τα στελέχη της εταιρείας χορηγούσαν στους εαυτούς τους τεράστια μπόνους και δάνεια, τα οποία με λογιστικά τεχνάσματα διαγράφονταν αργότερα. Δεύτερον, ως διαχειριστές του ομίλου διατηρούσαν δικαιώματα προαίρεσης επί μετοχών της εταιρείας, τα οποία και πωλούσαν με εξαιρετικά προνομιακό κέρδος μετά την παροχή ψευδών πληροφοριών για τη χρηματοοικονομική κατάσταση της εταιρείας αυξάνοντας έτσι την αξία των μετοχών της.
Η κατάχρηση εταιρικών κεφαλαίων μπορεί να έχει διάφορες εκφάνσεις –από την αγορά γραφικής ύλης και τη χρηματοδότηση ταξιδιών και διακοπών ως την αγορά αυτοκινήτων ή, σε ακραίες περιπτώσεις, ακόμη και κατοικιών. Αρχικά θα πρέπει να παρουσιαστούν οι βασικές κατηγορίες υπεξαιρέσεων, στις οποίες κεφάλαια της εταιρείας καταχρώνται για προσωπικούς σκοπούς.
Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει περιπτώσεις έγκρισης προσωπικών αγορών ως «εταιρικών δαπανών» από υπαλλήλους οι οποίοι έχουν την αντίστοιχη εξουσιοδότηση.
Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει περιπτώσεις υπεξαιρέσεων στις οποίες η πληρωμή προσωπικών εξόδων με χρέωση της εταιρείας έχει εγκριθεί από κάποιον άλλον. Σε τέτοιες περιπτώσεις ένας προϊστάμενος εγκρίνει το εξοδολόγιο ενός υπαλλήλου θεωρώντας ότι οι αναγραφόμενες δαπάνες είναι σύμφωνες με τις ισχύουσες εταιρικές πολιτικές και τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά είναι έγκυρα. Ωστόσο ο δράστης αντικαθιστά τα τιμολόγια που αφορούν εταιρικές δαπάνες με τιμολόγια προσωπικών εξόδων και εν συνεχεία τα προωθεί στο λογιστήριο για την πληρωμή τους. Φυσικά ο δράστης μπορεί πολύ απλά να πλαστογραφήσει την υπογραφή του προϊσταμένου ο οποίος έχει την αρμοδιότητα έγκρισης των δαπανών. Η μέθοδος αυτή είναι τόσο αποτελεσματική όσο και δύσκολη στο να εντοπιστεί.
Σε άλλες περιπτώσεις ο υφιστάμενος καταχωρίζει τις δαπάνες του προϊσταμένου ως δικές του και εν συνεχεία, αφού γίνει η εκκαθάριση, του αποδίδει το αντίστοιχο χρηματικό ποσό.
Πώς όμως μπορεί κανείς να αναγνωρίσει την υπεξαίρεση χρηματικών πόρων της εταιρείας οι οποίες αφορούν ιδιωτικές δαπάνες;
Η βάση για την επιτυχία είναι πρωτίστως η ύπαρξη καλού ελεγκτικού πλαισίου. Δηλαδή, η συνεχής παρακολούθηση των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν από την εταιρεία και ο έγκαιρος εντοπισμός καταστάσεων που είναι παράτυπες ή ασυνεπείς με τον προϋπολογισμό. Είναι επίσης πολύ χρήσιμο ένα εργαλείο ανάλυσης δεδομένων που να επιτρέπει τη συλλογή πληροφοριών για τις αγορές που γίνονται από την εταιρεία, καθώς και την προετοιμασία αναλυτικών αναφορών για κάθε άτομο το οποίο πραγματοποίησε δαπάνες και για το άτομο το οποίο τις ενέκρινε. Επιπλέον, σημαντική είναι και η σύγκριση των τιμών που υπάρχουν στην αγορά με τη μέση τιμή των δαπανών της εταιρείας ανά τμήμα και ανά μονάδα. Μία ακόμη μέθοδος πρόληψης αποτελεί η διενέργεια τακτικών ελέγχων των εξόδων που πραγματοποιήθηκαν σε σχέση με τη χρησιμότητά τους, την εγκυρότητά τους και την εναρμόνισή τους με τις διαδικασίες. Τέλος, είναι απαραίτητη η εφαρμογή εσωτερικών ελεγκτικών μηχανισμών σε συνεχή βάση.
Ο κ. Γιάννης Δρακούλης είναι επικεφαλής του Τμήματος Διερεύνησης Οικονομικής Απάτης και Εταιρικών Αντιδικιών της ΕΥ Ελλάδας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
