Πόσο ασφαλείς είναι πλέον οι καταθέσεις

Σε απίστευτη περιπέτεια έχει εισέλθει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μετά την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Οι τράπεζες έκλεισαν και δύσκολα θα ξανανοίξουν. Επιβλήθηκαν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, οι οποίοι για να αρθούν θα πρέπει να περάσει πολύς καιρός, καθώς η εμπιστοσύνη δεν μπορεί να αποκατασταθεί από τη μία ημέρα στην άλλη. Στην Κύπρο αυτό κατέστη δυνατό έπειτα από δύο χρόνια…

Από τα ξημερώματα του Σαββάτου ο εγχώριος χρηματοπιστωτικός κλάδος έχει τεθεί σε καραντίνα. Υπό τις παρούσες συνθήκες οι καταθέσεις δεν είναι εγγυημένες, η συντριπτική πλειονότητα των τραπεζικών εργασιών έχει σταματήσει, το δίκτυο των καταστημάτων δεν λειτουργεί, ενώ οι πολίτες μπορούν να «σηκώσουν» ως και 60 ευρώ ημερησίως από τα ΑΤΜ, με κίνδυνο το όριο αυτό να μειωθεί κι άλλο, καθώς η ρευστότητα μειώνεται.

Πλέον, τα πάντα εξαρτώνται από τη στάση που θα τηρήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Μετά την εκπνοή του προγράμματος οικονομικής στήριξης στις 30 Ιουνίου, έχει τη δυνατότητα ανά πάσα στιγμή να δρομολογήσει την εξόφλησή της για τον δανεισμό προς τις ελληνικές τράπεζες μέσω του έκτακτου μηχανισμού στήριξης της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA), ύψους περίπου 90 δισ. ευρώ. Πρόκειται για εφιαλτικό σενάριο, το οποίο ούτε εξειδικευμένοι νομικοί δεν μπορούν να περιγράψουν με ακρίβεια. Θεωρούν σίγουρο πάντως πως σε περίπτωση ρήξης με τους δανειστές, το «κούρεμα» στις καταθέσεις θα είναι αρκετά «βαθύ» και η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα νομοτελειακή.

Το «κούρεμα»

Μπορεί ωστόσο να αποκλειστεί «κούρεμα» των καταθέσεων σε περίπτωση ενός συμβιβασμού με τους δανειστές; Aυτό θα εξαρτηθεί από τους όρους της συμφωνίας σε σχέση με την αναπλήρωση του κεφαλαιακού ελλείμματος που αναπόφευκτα θα δημιουργηθεί στον τραπεζικό τομέα. Το μέγεθος της ζημιάς δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια σήμερα.

Το τελικό ποσό θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις που θα λάβουν οι ευρωπαϊκές Αρχές για τη μεταχείριση του αναβαλλόμενου φόρου, ύψους 12 δισ. ευρώ, που σήμερα στηρίζει την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, αλλά και από το κόστος που θα προκύψει από την αύξηση των επισφαλειών. Ο αναβαλλόμενος φόρος βασίζεται στη μελλοντική κερδοφορία των τραπεζών, η οποία υπό τις παρούσες συνθήκες φαντάζει… πολύ μακρινό ενδεχόμενο. Αρα ο κίνδυνος να χαθεί άμεσα αυτή η στήριξη είναι μεγάλος.

Ερχεται ύφεση

Από την άλλη πλευρά, μετά το κλείσιμο των τραπεζών, η ύφεση που θα πλήξει την ελληνική οικονομία τουλάχιστον εφέτος θα προκαλέσει σημαντική αύξηση των καθυστερήσεων στα δάνεια, αυξάνοντας την ανάγκη των τραπεζών για τη διενέργεια προβλέψεων. Και οι προβλέψεις «καίνε» κεφάλαια που θα πρέπει να αναπληρωθούν. Ως εκ τούτου, είτε άμεσα ή μετά από μια νέα άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test), θα προκύψουν νέες κεφαλαιακές ανάγκες.

Επειδή το ενδεχόμενο οι αυξήσεις κεφαλαίου να καλυφθούν από ιδιώτες αγγίζει το όριο της επιστημονικής φαντασίας και επειδή το ελληνικό κράτος έχει χρεοκοπήσει και δεν έχει χρήματα, τα νέα κεφάλαια θα πρέπει να τα εισφέρουν είτε οι Ευρωπαίοι ή οι πιστωτές των τραπεζών ή να υπάρξει συνδυασμός των δύο πηγών. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, το «κούρεμα» θα φτάσει και στους καταθέτες, που θα κληθούν να συμμετάσχουν στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Αυξήσεις κεφαλαίου

Υπενθυμίζεται πως η συμμετοχή τους στις προηγούμενες αυξήσεις κεφαλαίου δεν ήταν απαραίτητη, διότι στη συμφωνία του 2012 προβλεπόταν ένα πακέτο ύψους 50 δισ. ευρώ για τον τραπεζικό κλάδο. Από αυτό είχαν απομείνει περί τα 11 δισ. ευρώ, τα οποία επιστράφηκαν στους δανειστές μετά τη λήξη του προγράμματος στις 30 Ιουνίου.

Σημειώνεται ότι η εγγύηση των καταθέσεων ως τις πρώτες 100.000 ευρώ ανά τράπεζα ανά φυσικό πρόσωπο δεν υφίσταται. Πρώτον, η προστασία αυτή ισχύει σε περιπτώσεις εξυγίανσης ενός πιστωτικού ιδρύματος που έχει πρόβλημα και όχι για έναν ολόκληρο κλάδο. Δεύτερον, δεν υπάρχουν τα χρήματα για την προστασία των καταθέσεων.