Στις νομισματικές αρχές της ευρωζώνης παραπέμπουν εκπρόσωποι των θεσμών σχετικά με τη διαχείριση των κινδύνων που προκύπτουν από τη μη παράταση του ελληνικού προγράμματος την προσεχή Τρίτη και την εκτράχυνση της κατάστασης στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Οι ίδιοι αφήνουν αιχμές ότι η Ελλάδα «εμβόλισε» τις διαπραγματεύσεις με την εξαγγελία του δημοψηφίσματος, τη στιγμή μάλιστα που ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ κατήρτιζαν νέα αντιπρόταση προς την ελληνική κυβέρνηση.

Αναφερόμενες στο αδιέξοδο που έχει προκύψει στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα πηγές κοντά στους θεσμούς τονίζουν πως ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ συζήτησαν με τις ελληνικές Αρχές για το πώς μπορεί να αλλάξει το πρόγραμμα στη βάση της εντολής που έλαβε η νέα κυβέρνηση στις εκλογές του Ιανουαρίου. Ωστόσο, όπως εξηγούν, τα περιθώρια ήταν περιορισμένα λόγω της δημοσιονομικής χαλάρωσης που επικράτησε στην Ελλάδα ήδη από τα μέσα του 2014, η οποία είχε ως αποτέλεσμα από πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ να οδηγηθούμε σε πρωτόγεννες έλλειμμα.

Οι θεσμοί σημειώνουν πως στον τομέα των εσόδων η φορολογική συμμόρφωση στο σκέλος του ΦΠΑ στην Ελλάδα είναι χαμηλή και υπάρχει ανάγκη διεύρυνσης της φορολογικής βάσης. Οι δαπάνες από την άλλη πλευρά πιέζονται λόγω των αυξημένων πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, αλλά και των υψηλών συντάξεων που όπως υποστηρίζουν δίδονται στην Ελλάδα. Ειδική μνεία κάνουν και στις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που θα επιβαρύνουν το ασφαλιστικό σύστημα, καθώς αναιρούν προηγούμενες μεταρρυθμίσεις.

Άποψη των θεσμών είναι ότι οι ελληνικές προσπάθειες για αξιόπιστη δημοσιονομική μεταρρύθμιση δεν ήταν επαρκείς και για τον λόγο αυτό δεν επετεύχθη συμφωνία σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων (staff level agreement). «Η προπαρασκευαστική δουλειά που έπρεπε να είχε γίνει δεν έχει γίνει. Οι θεσμοί έδειξαν αξιόλογη ευελιξία για να αποδεχθούν τους πολιτικούς περιορισμούς. Ωστόσο, τα ελληνικά μέτρα δίνουν μεγάλος βάρος στη φορολόγηση και είναι μη φιλικά προς την ανάπτυξη», δηλώνει στέλεχος των δανειστών.

Πηγές των θεσμών δεν κρύβουν ότι οι αποστάσεις με την ελληνική κυβέρνηση στο θέμα του χρέους είναι σημαντικές, δεδομένου ότι ΕΕ, ΕΚΤ, αλλά και το ΔΝΤ έχουν μετακινηθεί από το στόχο «χρέος προς ΑΕΠ» και εξετάζουν τη βιωσιμότητα του χρέους υπό το πρίσμα της εξυπηρέτησής του. «Η δομή πληρωμών του ελληνικού χρέους είναι πολύ ευνοϊκή. Δεν απαιτείται «κούρεμα» του χρέους. Ενδεχομένως θα μπορούσε να απαιτηθεί μια ελάφρυνση μέσω της μετάθεσης κάποιων πληρωμών στο μέλλον», αναφέρουν.

Σημειώνεται πως εκπεφρασμένη θέση του ΔΝΤ είναι πως δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα – που λήγει τη Τρίτη- για να είναι επαρκώς χρηματοδοτημένη η Ελλάδα σε βάθος 12μηνου και ότι για να καταστεί ο δημοσιονομικός στόχος αξιόπιστος θα πρέπει να υπάρξουν αξιόπιστες παρεμβάσεις σε ΦΠΑ και ασφαλιστικό από την πλευρά της Ελλάδας, αλλά και αποφάσεις των ευρωπαίων για το χρέος.

Το ναυάγιο των συζητήσεων

Σχετικά με το πώς «ναυάγησαν» οι διαπραγματεύσεις θεσμών – Κυβέρνησης οι πιστωτές ρίχνουν το βάρος στην κυβέρνηση και δεν κρύβουν πως το θέμα του δημοψηφίσματος ήταν για αυτούς απόλυτος αιφνιδιασμός. «Το δημοψήφισμα ήταν απολυτή έκπληξη», αναφέρει σχετικά πηγή των δανειστών.

Σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο, στη βάση της ελληνικής πρότασης που κατατέθηκε την Πέμπτη ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ κατήρτισαν αντιπρόταση που ωστόσο δεν εξετάσθηκε, διότι ο Αλέξης Τσίπρας εξήγγειλε ενδιάμεσα το δημοψήφισμα.

Εστιάζοντας στους λογούς που οι διαδικασίες δεν τελεσφόρησαν οι θεσμοί μιλούν για έλλειψη αποτελεσματικότητας εκ μέρους της ελληνικής πλευράς, αλλά και για υπαναχωρήσεις σε ήδη συμφωνηθέντα θέματα.

«Η συζήτηση ήταν διαρκής. Δεν δώσαμε τελεσίγραφα. Αλλαγές της τελευταίας στιγμής σε θέματα πολιτικής μας καθυστέρησαν», αναφέρουν και υποστηρίζουν πως στο ΦΠΑ είχε βρεθεί κοινό έδαφος για την κατάργηση των εξαιρέσεων, με την πλευρά των δανειστών να δέχεται τα ελληνικά επιχειρήματα για τη μη αύξηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία στο 23%.

Η διάχυση της κρίσης

Σχετικά με τους κινδύνους που προκύπτουν από τη μη παράταση του ελληνικού προγράμματος και ειδικά από την κατάσταση που ήδη επικρατεί στις τράπεζες με τις αυξημένες εκροές, η πλευρά των δανειστών δεν κρύβει την ανησυχία της.

«Η κατάσταση στο τραπεζικό σύστημα είναι δύσκολη. Τα ΑΤΜ στεγνώνουν. Το πως θα αντιμετωπισθούν οι περιπλοκές εξαρτάται από το εκτελεστικό συμβούλιο της ΕΚΤ», ανέφερε στέλεχος των θεσμών, λέγοντας πως ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ είναι προετοιμασμένοι και έχουν προσωπικό στις Βρυξέλλες για να διαβουλευτεί για θέματα σχετικά με τη διάχυση της κρίσης.

Το ΔΝΤ έχει ήδη υποστηρίξει πως η ευρωζώνη βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με κάποια χρόνια πριν ως προς τη διαχείριση μιας ελληνικής κρίσης, δεδομένης την ύπαρξης του ESM, τη δημιουργία της τραπεζικής ένωσης, αλλά κυρίως υπό το πρίσμα ότι η ΕΚΤ έχει πιο ισχυρά και αξιόπιστα εργαλεία για να αντιμετωπίσει τις όποιες καταστάσεις.

«Έχουν τα εργαλεία για να αντιμετωπίσουν βραχυπρόθεσμες περιπλοκές. Υπάρχουν ρίσκα, αλλά υπάρχουν και τα μέσα για να αντιμετωπισθούν. Ο βαθμός διάχυσης της κρίσης θα εξαρτηθεί από την αποφασιστικότητα εκείνων που χαράσσουν την πολιτική», αναφέρει στέλεχος των θεσμών.

Πληροφορίες φέρουν το ΔΝΤ πεπεισμένο ότι η πληρωμή της Τρίτης ύψους 1,56 δισ. ευρώ από την Ελλάδα θα γίνει κανονικά, ωστόσο άλλα στελέχη των δανειστών δεν θεωρούν πιθανή μια τέτοια εξέλιξη. Εάν η Ελλάδα χαρακτηριστεί ληξιπρόθεσμος οφειλέτης του ΔΝΤ, τότε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) μπορεί να εγείρει απαίτηση για άμεση καταβολή των δανείων 130,9 δισ. ευρώ που έχει χορηγήσει προς την Ελλάδα.

Θανάσης Κουκάκης