Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα γίνεται «πρωτοσέλιδο» στον πλανήτη, ακόμη και τις εποχές που οι πληροφορίες και τα γεγονότα γίνονταν γνωστά στον κόσμο ημέρες ή και μήνες μετά την εμφάνισή τους.
Ήταν η εποχή που ο διαπρύσιος κήρυκας της νομιμότητας και θεματοφύλακας της «ακινησίας» στο status quo της Ευρώπης μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, ο πρίγκιπας Μέτερνιχ, είχε καταφέρει να ενώσει κάτω από αυτά τα λάβαρα τις αυτοκρατορικές αυλές μετά το συνέδριο της Βιέννης πριν από 200 χρόνια. Οποιοδήποτε σκίρτημα φιλελευθερισμού καταπνιγόταν με τον πιο σκληρό τρόπο. Ομνύοντας στη νομιμότητα, λειτούργησε εν τέλει ως ανάχωμα στην κίνηση ανθρώπων και ιδεών μέσα στον ιστορικό ρου –μόνο για λίγο. Επιχείρησε να επιβάλει δια των όπλων ένα καθεστώς απόλυτης ακινησίας, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τα συμφέροντα των άλλων μεγάλων δυνάμεων, τα οποία τελικά τον υποσκέλισαν.
Η εξέγερση στον ελλαδικό χώρο ήταν η αρχή. Ήταν η στιγμή που συγκίνησε εκατομμύρια πολίτες και μάλιστα διά του ρομαντισμού έφτασε να κινητοποιήσει ουκ ολίγους στο να δώσουν το πλέον πολύτιμο που είχαν, την ίδια τους τη ζωή. Η ορμή της ελληνικής επανάστασης είχε κλονίσει συθέμελα συνειδήσεις.
Ο Μέτερνιχ είχε «σκυλιάσει», κινούσε τα νήματα της διπλωματίας στην αυλή της Βιέννης με στόχο, ακόμη και με τη συνεργασία με την Υψηλή Πύλη, να καταπνιγεί η «διαφορετική» φωνή, αλλά το ρεύμα του φιλελληνισμού συγκίνησε και συστράτευσε χιλιάδες. Ο αγώνας στην Ελλάδα γινόταν κτήμα περισσότερων στην Ευρώπη και πέραν αυτής. Χαιρετιζόταν η αλλαγή -αν και η συντριπτική πλειοψηφία όσων συμμετείχαν στα γεγονότα δεν είχε τη συναίσθηση των ιστορικών στιγμών. Ο πρίγκιπας της σκοτεινής Ευρώπης τελικά κατάφερε να θέσει σε κίνηση τις δυνάμεις που κλόνισαν συθέμελα τις αυτοκρατορίες το 1848 –για να καταρρεύσουν με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ύστερα από μια εποχή φαινομενικής ευημερίας και ηρεμίας.
Ήταν τότε που οι αγωνιστές και πολιτικοί της Ελλάδας κατάστρωναν μερικά από τα πλέον φιλελεύθερα συντάγματα στον κόσμο, βγαλμένα κατευθείαν από τις φλόγες της μάχης, από τους ανθρώπους που δεν είχαν τίποτε να χάσουν. Η εποχή φαίνεται πλέον ηρωική, αλλά τότε τη ζούσαν με τη μέρα, με το λεπτό, έχοντας το καρυοφύλλι και τη χαντζάρα «παρά πόδα». Περίμεναν τότε το «ξανθό γένος» από τον Μόσκοβα, να τους σώσει. Στηρίζονταν οικονομικά σε άλλους και για όπλα και καράβια έφταναν ψίχουλα.
Σε αντίστοιχη θέση ίσως βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα, με την κυβέρνησή της να «πολεμά» τον σκοτεινό πρίγκιπα της Ευρώπης της λιτότητας. Την ίδια στιγμή αναζητεί ένα σύγχρονο ρεύμα φιλελληνισμού που θα τη βοηθήσει να σταθεί στα πόδια της για άλλη μία φορά. Κυρίως μοιάζει να έχει μαζί της πολύ μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, που φαίνεται να ετοιμάζεται για ένα νέο Κούγκι, για ένα νέο Μεσολόγγι, έχοντας υποστεί μια καταστροφή σαν των Ψαρών στα φτωχότερα τμήματά της.
Και εδώ υπάρχει το «οξύμωρο», μια αυτοαποκαλούμενη αριστερή κυβέρνηση να ζητεί εθνική συστράτευση για μια εθνική υπόθεση. Η προηγούμενη φορά που η Αριστερά βρέθηκε σε θέση ισχύος, στα πρόθυρα της ολοκληρωτικής εξουσίας, «παραμορφώνει» τη σημερινή κατάσταση με τους αντίστοιχους παραλληλισμούς. Πριν από 70 χρόνια με τη συμφωνία της Βάρκιζας έμπαινε η βάση για την εν πολλοίς παλινόρθωση του προπολεμικού πολιτικού σκηνικού. Η Αριστερά, που έβαλε σε κίνηση όσους βρίσκονταν σε θέσεις παρατηρητή και όχι διαμορφωτή των εξελίξεων τα προηγούμενα χρόνια, κυβέρνησε στο βουνό, αφήνοντας σημαντική παρακαταθήκη νέους, φιλελεύθερους θεσμούς, αλλά μπήκε και στην κεντρική σκηνή μετά τη συνθήκη του Λιβάνου. Εκεί, ανήμπορη να ελέγξει τις εξελίξεις, που ήταν σε βρετανικά χέρια, βρέθηκε να είναι το πρώτο επεισόδιο στον μεταπολεμικό διπολικό κόσμο που τότε άρχισε να διαμορφωνόταν.
Η νέα κυβέρνηση ωστόσο μοιάζει περισσότερο να έχει να αντιμετωπίσει έναν νέο Μέτερνιχ παρά έναν νέο Τσόρτσιλ. Οι όποιες συμφωνίες γίνουν, έτσι όπως διαφαίνονται οι εξελίξεις, θα μοιάζουν περισσότερο με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, όπου παραμερίστηκαν (σταδιακά) οι απόψεις περί νομιμότητας του πρίγκιπα Μέτερνιχ, παρά με συνθηκολόγηση με σκυμμένο κεφάλι, δάκρυα, παράδοση οπλισμού και εκκίνηση μιας περιόδου τρομοκρατίας.
Στην πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου σημειώθηκε το 1830 η πρώτη ρωγμή στην πολιτική Μέτερνιχ. Αναγνωρίστηκε ντε φάκτο ένα ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Παρ’ όλα αυτά, μόνο ανεξάρτητο δεν ήταν –όπως πιθανόν και μια χώρα μετά τα τελεσίγραφα από τη στιγμή που οι συνθήκες, οι συμφωνίες και οι ευρύτεροι σχεδιασμοί ίσως τη λαμβάνουν υπόψη αλλά είναι αναγκασμένη να λειτουργεί εντός άλλων, ενίοτε αλλότριων, πλαισίων. Από την άλλη, πιθανόν να ενεργήσει ως πυροκροτητής για την αλλαγή θέσεων στην Ευρώπη μέσω των επικείμενων εκλογικών διαδικασιών – ακόμη και με αμφιλεγόμενο πρόσημο όπως στη Γαλλία και στη Φινλανδία.
Η ιστορία κάνει κύκλους, αλλά η κάθε εποχή έχει τους δικούς της κανόνες, τα δικά της πρόσωπα και τις δικές της αξίες. Σήμερα οι κινήσεις μιας πεταλούδας προκαλούν ρίγη σε κοινωνίες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά και αλλαγές προσώπων και καθεστώτων συνταράσσουν οικονομίες και φιλοσοφίες. Το ευρύτερο πλαίσιο όμως σε αυτή την περίπτωση μοιάζει να επαναλαμβάνεται.
