Η θαυμαστή διατροφή των πάντα είναι μόνο μπαμπού

Είναι αρκούδες και όπως σε όλα τα είδη της συγκεκριμένης οικογένειας θηλαστικών το πεπτικό τους σύστημα είναι φτιαγμένο για να τρώνε κρέας. Παρ’ όλα αυτά τα γιγάντια πάντα, από τα δημοφιλέστερα ζώα στην υφήλιο, τρέφονται αποκλειστικά και μόνο με μπαμπού. Πώς κατορθώνουν να επιβιώνουν; Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι διαχειρίζονται με εκπληκτικό τρόπο τις πηγές τροφής που έχουν στη διάθεσή τους αποκαλύπτοντας ένα ακόμη θαύμα της οικονομίας της φύσης.

Στομάχι σαρκοβόρου, διατροφή μηρυκαστικού

Τα φυτοφάγα γιγάντια πάντα (Ailuropoda melanoleuca) είναι ένα είδος αρκούδας –ανήκουν δηλαδή σε μια οικογένεια σαρκοβόρων ζώων. Και αυτό ακριβώς μαρτυρεί το πεπτικό τους σύστημα. Οπως τα άλλα σαρκοβόρα έχουν έναν απλό στόμαχο και ένα μικρό λεπτό έντερο και όχι τον στόμαχο με τους τέσσερις θαλάμους που επιτρέπει στα χορτοφάγα μηρυκαστικά –όπως π.χ. στα ελάφια, στις κατσίκες και στις αγελάδες –να πέπτουν πιο εύκολα την αποκλειστικά φυτικής προέλευσης τροφή τους.

Παρά τις στομαχικές «ελλείψεις» τους ωστόσο τα γιγάντια πάντα μπορούν και επιβιώνουν με ένα εξαιρετικά περιορισμένο φυτικό διαιτολόγιο. Το πώς κατορθώνουν κάτι τέτοιο προβληματίζει εδώ και καιρό τους ειδικούς. Μια ομάδα επιστημόνων από κινεζικά, αυστραλιανά και αμερικανικά ερευνητικά κέντρα με επικεφαλής τον Φουέν Γουέι θέλησε να διερευνήσει το ζήτημα. Οι ερευνητές φόρεσαν κολάρα με αισθητήρες και πομπούς σε τρία αρσενικά και τρία θηλυκά πάντα που ζουν στα όρη της οροσειράς Τσινλίνγκ στη Νότια Κίνα και παρακολούθησαν τι τρώνε στο φυσικό τους περιβάλλον επί έξι χρόνια. Παράλληλα ανέλυσαν εις βάθος την τροφή τους μετρώντας τα επίπεδα αζώτου, φωσφόρου και ασβεστίου –θρεπτικά συστατικά ζωτικής σημασίας για τα θηλαστικά –στα φυτά που κατανάλωναν κάθε φορά.

Στην επιστήμη υπάρχει η θεωρία ότι τα ζώα επιλέγουν την τροφή τους έτσι ώστε να ικανοποιούν όσο το δυνατόν πληρέστερα τις διατροφικές ανάγκες τους –αναμειγνύουν δηλαδή διαφορετικές τροφές έτσι ώστε να παίρνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται. Η διεθνής ομάδα των ερευνητών ανακάλυψε ότι τα γιγάντια πάντα της Κίνας κάνουν ακριβώς αυτό, τρώγοντας διαφορετικά είδη μπαμπού και διαφορετικά τμήματα του φυτού ανάλογα με την εποχή και τα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν.

Επιλεκτικές διατροφικές συνήθειες

Στην Τσινλίνγκ υπάρχουν δύο είδη μπαμπού –το ξυλώδες μπαμπού και το μπαμπού-βέλος –τα οποία φυτρώνουν σε διαφορετικό υψόμετρο και βγάζουν νέα φύλλα και βλαστάρια σε διαφορετικές εποχές. Τα σήματα από τα κολάρα που φορούσαν τα ζώα έδειξαν ότι κατά την περίοδο του ζευγαρώματος, την άνοιξη, τα πάντα έτρωγαν τα ξυλώδη μπαμπού, που φύονται σε χαμηλότερο υψόμετρο, και συγκεκριμένα τα νεαρά βλαστάρια τους τα οποία είναι πλούσια σε άζωτο και φώσφορο. Τον Ιούνιο όμως, όταν τα βλαστάρια του ξυλώδους μπαμπού άρχιζαν να ωριμάζουν και να περιέχουν λιγότερα θρεπτικά συστατικά, τα πάντα μετακινούνταν σε μεγαλύτερο υψόμετρο όπου φύεται το μπαμπού-βέλος. Εκεί είχαν τη δυνατότητα να τρώνε τα νεαρά βλαστάρια αυτού του είδους, το οποίο βλασταίνει αργότερα. Από τα βλαστάρια του μπαμπού ωστόσο λείπει ένα βασικό συστατικό, το ασβέστιο. Προκειμένου να το προσλάβουν, στα μέσα του Ιουλίου τα πάντα άρχιζαν πλέον να τρώνε τα φύλλα του μπαμπού-βέλος, τα οποία είναι πλούσια σε ασβέστιο.

Οπως περιγράφουν οι ερευνητές στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Functional Ecology», οι δυσκολίες στην ανεύρεση των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών φαίνεται να επηρεάζουν την αναπαραγωγή των ζώων. Τα γιγάντια πάντα ζευγαρώνουν την άνοιξη αλλά, σύμφωνα με τους επιστήμονες, η εμφύτευση του ωαρίου στη μήτρα καθυστερεί ενώ η ανάπτυξη του εμβρύου σταματάει λίγο μετά τη σύλληψη και αρχίζει ξανά όταν αυτό προσκολληθεί στη μήτρα.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι τα έμβρυα των γιγάντιων πάντα αρχίζουν να αναπτύσσονται ξανά όταν στη διατροφή των ζώων εισάγεται το ασβέστιο το οποίο είναι απαραίτητο για την ανάπτυξή τους. Τον Αύγουστο τα θηλυκά επιστρέφουν στα χαμηλότερα υψόμετρα και γεννούν τα μικροσκοπικά ροδαλά μικρά τους –τα νεογέννητα γιγάντια πάντα είναι μικρότερα από τα νεογέννητα όλων των άλλων αρκούδων, ζυγίζουν μόλις 90-130 γραμμάρια ενώ τα νεογέννητα των άλλων αρκούδων ζυγίζουν 300-400 γραμμάρια.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα «λιποβαρή» σε σχέση με τα άλλα αρκουδάκια μικρά των γιγάντιων πάντα είναι αποτέλεσμα των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το συγκεκριμένο και μοναδικό στον κόσμο κινεζικό είδος στην ανεύρεση της τροφής του. Η αλήθεια είναι ότι ακριβώς εξαιτίας αυτών των δυσκολιών οι περισσότεροι θάνατοι των γιγάντιων πάντα σημειώνονται τον χειμώνα, όταν τα φύλλα των μπαμπού έχουν πλέον ωριμάσει πολύ και τα θρεπτικά συστατικά τους μειώνονται.

Ο Ντατζούν Γουάνγκ, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου ο οποίος επίσης μελετά τα πάντα της Τσινλίνγκ αλλά δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη, δήλωσε στο ειδησεογραφικό τμήμα της επιθεώρησης «Science» ότι τα ευρήματα βοηθούν σημαντικά στο να κατανοήσουμε πώς τα γιγάντια πάντα μπορούν και επιβιώνουν τη στιγμή που έχουν τόσο περιορισμένη διατροφή. Πρόσθεσε δε πως ο ίδιος πιστεύει ότι ενδεχομένως έχουν επινοήσει και άλλους τρόπους ώστε να προσλαμβάνουν θρεπτικά συστατικά. «Τα έχω δει να σκαλίζουν το έδαφος από καιρού εις καιρόν» τόνισε. «Ισως να προσλαμβάνουν επίσης ασβέστιο και άλλα θρεπτικά συστατικά γλείφοντας πέτρες».