Σήμερα, μέσα από τις σελίδες του «Βήματος» αρχίζω ένα ταξίδι στον κόσμο της τεχνολογίας και της επιστήμης. Ενα ταξίδι που ξεκίνησε πριν από 15 ημέρες, φθάνοντας στη Βοστώνη. Σ’ αυτό το ταξίδι, ίσως το σημαντικότερο που έχω κάνει στις ΗΠΑ, συνάντησα ανθρώπους – μύθους, που ο καθένας έχει να διηγηθεί τη δική του ιστορία για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του κόσμου μας. Πρώτη στάση αυτού του ταξιδιού, ένας άνθρωπος που ηγείται μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες πληροφορικής στον κόσμο, της Sun. Το όνομά του: Εντ Ζάντερ. Ενα όνομα που στο άκουσμά του ο Μπιλ Γκέιτς χάνει τον ύπνο του. Σε απόσταση αναπνοής, πίσω από τον Μπιλ Γκέιτς, ο Εντ Ζάντερ και οι συνεργάτες του προτείνουν για το μέλλον την ανάπτυξη του δικτύου (Internet) εις βάρος της ανάπτυξης του υπολογιστή που προτείνουν ο Μπιλ Γκέιτς και η Microsoft! Ο Εντ Ζάντερ, ένας από τους ισχυρούς ανθρώπους της Γης, 14ος στη λίστα του περιοδικού «Fortune», είναι παιδί μεταναστών που κυοφορήθηκε στην κοιλιά μιας υπέροχης Ελληνίδας η οποία έφυγε από την Ελλάδα για να πάει να βρει την τύχη της, να φτιάξει τη ζωή της όπως έλεγαν τότε, στις ΗΠΑ.
Ο Εντ Ζάντερ είναι ένας άνθρωπος ταπεινός, που έμαθε να δουλεύει, να ικανοποιεί την περιέργειά του, να σέβεται τους γονείς του, να βάζει στόχους και να τους πετυχαίνει. Ο Εντ Ζάντερ είναι η επιβεβαίωση της άποψης ότι η θέα από ψηλά είναι προνόμιο όλων, όχι μόνο των προνομιούχων. Ο Εντ Ζάντερ πιστεύει ότι τα μειονεκτήματα είναι το μόνο προνόμιο της ζωής μας, γιατί η μάχη με αυτά μάς κάνει να πετάμε. Ο Εντ Ζάντερ αποφάσισε να έλθει στην Ελλάδα, να δει με τα μάτια του αυτά που είδε και του διηγήθηκε η μητέρα του, να νιώσει Ελληνας, να βρει τη ρίζα του. Αυτές τις ημέρες βρίσκεται εδώ, ανάμεσά μας και «Το Βήμα» τον φιλοξενεί στις σελίδες του. Αν δεν κάθεται πλάι σας στο καφενείο όπου πίνετε τον καφέ σας τώρα ενώ διαβάζετε αυτό το άρθρο, αν δεν τρώει καλαμαράκια στο Πασαλιμάνι στο διπλανό τραπέζι από το δικό σας, είναι εδώ, μπροστά σας, ανάμεσα στις χάρτινες αυτές σελίδες, για να σας εκθέσει τις σκέψεις του για θέματα που όλους μάς απασχολούν, ίσως περισσότερο κι απ’ αυτόν! Μπροστά σας λοιπόν ένας κύριος που έχει χάσει λίγα από τα μαλλιά του αλλά έχει τη χαρά να βρίσκεται πίσω από το μεγάλο σχέδιο «Περικλής» το οποίο ετοιμάζεται σε συνεργασία της Sun με τα μεγαλύτερα πολυτεχνεία του κόσμου και θα προτείνει την πρώτη ηλεκτρονική μορφή «άμεσης δημοκρατίας» μετά από 2.500 χρόνια! Για όλα αυτά και άλλα πολλά, πάρτε μιαν ανάσα και ξεκινήστε να διαβάσετε τις επόμενες σελίδες μας!
Είστε Ελληνας;
«Μισός Ελληνας! (γέλια) Γιατί γελάτε;».
Για να είμαι ειλικρινής, έχουμε μια τάση στη χώρα μου να βρίσκουμε σε όλους τους σημαντικούς και ισχυρούς ανθρώπους μια ρίζα ελληνική. Ετσι νιώθουμε μια δικαίωση. (γέλια)
«Εγώ είμαι μισός Ελληνας. Η μητέρα μου είναι Ελληνίδα εκ της Μικράς Ασίας! Μεγάλωσα ακούγοντας από τη μητέρα μου ιστορίες αλησμόνητες για την Ελλάδα. Μεγάλωσα περιμένοντας με αγωνία το Σάββατο. Ηταν η ημέρα όπου η μητέρα μου έφτιαχνε ένα ταψί με μπακλαβά. (γέλια) Μ’ αρέσει φοβερά αυτό το γλυκό!».
Δυστυχώς κι εμένα! (γέλια) Ο πατέρας σας από πού ήταν;
«Μισός Αυστριακός, μισός Πολωνός».
Φαντάζομαι ότι θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον το πώς συναντήθηκαν. Πώς λοιπόν συναντήθηκαν και ερωτεύτηκαν;
«Η μητέρα μου έφυγε την εποχή της καταστροφής με ένα πλοίο από τη Σμύρνη. Κατέληξε στη Νέα Υόρκη. Ηταν έφηβη τότε. Ο πατέρας μου ήταν επίσης μετανάστης. Δούλευαν και οι δύο στο ίδιο κέντρο και μια μέρα συναντήθηκαν τυχαία! Αυτό ήταν. Ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν».
Πιστεύετε στην τύχη; Πόσο η τύχη επηρεάζει τη μοίρα μας;
«Πιστεύω στη χημεία· στη χημεία της έλξης. Υπάρχει ένας χημικός τύπος που ταιριάζει τα φαινομενικά ξένα. Είναι ένας χημικός τύπος που ενθαρρύνει τα κοινά και δημιουργεί συγγένειες! Σημασία σε αυτή τη ζωή έχει το ταίρι. Εχεις έναν απαιτητικό χαρακτήρα και ξαφνικά η απαιτητικότητά του είναι το πιο φυσικό πράγμα για τον απέναντι άνθρωπο! Σημασία λοιπόν στη ζωή έχει να βρεις να ταιριάξεις. Πιστεύω πολύ στο ταίριασμα. Αν δεν ταιριάξεις με κάποιον, ζεις με μισή δύναμη».
Τι θέλετε να πείτε; Οι «αταίριαστοι» είναι πιο αδύναμοι;
«Ναι, γι’ αυτό και συχνά νιώθουν περιθωριοποιημένοι!».
Μπορεί δύο άνθρωποι που ταιριάζουν πολύ να μη συναντηθούν ποτέ; Μπορεί δηλαδή να υπάρχει το ταίρι μας αλλά να μην το βρούμε;
«Περίεργος είστε. Μιλάτε με έναν άνθρωπο που δεν έχει και πολύ ενδιαφέρον σε αυτές τις απαντήσεις του. Είμαι ένας κοινός άνθρωπος που σε αυτά τα ερωτήματα προσπαθώ να απαντήσω εμπειρικά και όχι επιστημονικά».
Γι’ αυτό έχει σημασία η απάντησή σας. Δεν με ενδιαφέρει η επιστημονική απάντηση στο ερώτημα αυτό. Αυτό είναι ερώτημα ζωής και απαντιέται μόνο με γνώμονα τη ζωή.
«Καλώς… Με πείσατε. Λοιπόν, η τύχη μόνο σε αυτό το επίπεδο μπορεί να παίξει τον ρόλο της. Για να βρει κάποιος το ταίρι του πρέπει να βρεθεί στο κατάλληλο μέρος την κατάλληλη στιγμή».
Οι παλιότεροι έλεγαν ότι, όπου και αν είναι ο άνθρωπος της ζωής σου, τον έλκεις. Θα βρεθεί αργά ή γρήγορα μπροστά σου! Οι άνθρωποι που είναι διαθέσιμοι στον μεγάλο έρωτα συναντώνται, έλκονται! Συμφωνείτε;
«Συμφωνώ γενικότερα. Νομίζω πως ό,τι θέλουμε πολύ γίνεται. Το πάθος είναι η μόνη επιταγή του δημιουργού. Ενας αληθινός δημιουργός με πάθος πληρώνει το τίμημα της δημιουργίας του. Ο λογαριασμός τραπέζης ενός πραγματικού δημιουργού περιέχει υψηλές καταθέσεις πάθους».
Πόσο αλλιώτικη είναι η ζωή με υψηλές καταθέσεις πάθους;
«Πολύ. Κατ’ αρχάς κάνεις τον χρόνο να φαίνεται πιο γλυκός!».
Πότε ο χρόνος είναι πιο γλυκός;
«Οταν περνάει παρέα με κάποιον άλλον. Ο χρόνος είναι θανατηφόρος όταν είσαι μόνος. Οι γονείς μου είναι 50 χρόνια μαζί και θα παραμείνουν μαζί στον αιώνα τον άπαντα. (γέλια) Και όλα αυτά γιατί ταιριάξανε! Γι’ αυτό λέω ότι το ταιριασμένο είναι το παν! Μπορεί εμείς οι δύο να συναντηθούμε για μια συνέντευξη και η συνέντευξη να τελειώσει σε 15 λεπτά ή να κρατήσει τρεις ώρες. Είναι να ταιριάξεις με τον άλλον. Αυτό ισχύει σε όλα».
Βλέπω ότι μιλάτε για τους γονείς σας σαν να είναι τα πρότυπά σας. Αλλοι λένε ότι για να προχωρήσουμε στη ζωή μας πρέπει να «σκοτώσουμε» τους γονείς μας. Μεταφορικώς βέβαια…
«Εγώ είμαι υπερήφανος γι’ αυτούς. Οχι ότι δεν διαφώνησα μαζί τους ποτέ, αλλά ποτέ δεν τους βρήκα εμπόδιο».
Εσείς, παιδί, όταν φανταζόσασταν τη ζωή σας, ονειρευόσασταν αυτό που είστε σήμερα;
«Οχι, καθόλου. Ούτε στα πιο απίθανα όνειρά μου δεν μπορούσα να το φανταστώ αυτό που μου συνέβη».
Γιατί;
«Είμαι ένας άνθρωπος ταπεινής καταγωγής. Αυτά νόμιζα ότι ήταν πράγματα που μπορούσαν να καταφέρουν μόνο άνθρωποι με κάποια άλλη καταγωγή. Εγώ ήμουν απλώς ένα παιδί δύο εργατικών ανθρώπων. Δεν είχαν χρήματα πολλά, όσα για να περνάμε, και με δυσκολία με έστειλαν στο πανεπιστήμιο. Είμαι ο πρώτος απόφοιτος πανεπιστημίου στην οικογένειά μας. Βέβαια σήμερα πιστεύω άλλα πράγματα για το ποιοι καταφέρνουν τελικώς και πώς να κάνουν τα απίθανα σε αυτόν τον κόσμο».
Ποιοι κάνουν τα απίθανα πιθανά σε αυτόν τον κόσμο;
«Οι άνθρωποι με αρχές. Ετσι νομίζω».
Πείτε μου τι εννοείτε όταν λέτε αρχές;
«Είμαι μεγαλωμένος με τις παλιές αρχές και τις διατηρώ! Αυτές είναι το φως μου στο σκοτάδι. Μεγάλωσα με πίστη στη δουλειά. Μπορεί να σας φαίνεται απλοϊκό αυτό που λέω, αλλά αυτό το απλοϊκό είναι το παν! Εκανα διάφορες δουλειές από παιδί ακόμη. Δεν βρέθηκα ουρανοκατέβατος εδώ. Εκανα πολλά προτού έρθω εδώ. Ο πατέρας μου έλεγε πάντα: “Δούλευε σκληρά αν θες να γίνεις κάποιος, αν θες να ξεχωρίσεις από το πλήθος”. Το πλήθος έχει μια τάση στην ευκολία, έχει μια φυσική τεμπελιά. Αυτή είναι μια διαπίστωση επιτυχίας! Θέλει να κάνεις τη δουλειά ζωή σου, χαρά σου, για να ξεχωρίσεις».
Τι δουλειά έκανε ο πατέρας σας;
«Ηταν εργάτης, γουναράς».
Δεν είναι παράδοξο που και ο πατέρας σας είχε τις ίδιες αρχές με σας αλλά δεν έγινε αυτό που γίνατε εσείς;
«Οχι. Γιατί έχει να κάνει πάντα με τις συνθήκες όπου μεγαλώνεις, με τις συγκυρίες. Θα έλεγα όμως το άλλο: ένας σημαντικός άνθρωπος σαν τον πατέρα μου ήταν η βάση για να πατήσω εγώ και να κάνω αυτό που έκανα. Δεν είναι πάντα σημαντικό ό,τι φαίνεται σημαντικό. Υπάρχει και μια πιο αδιόρατη σημαντικότητα που πάνω σ’ αυτήν πατάμε και γινόμαστε όλοι εμείς. Αλίμονο αν πιστέψει ο καθένας που του αναγνωρίζεται η σημασία του ότι του ανήκει εξ ολοκλήρου. Αλλού κατά πολύ οφείλουμε τη σημασία μας. Ηταν πολύ σημαντικό για μένα, όταν ήμουν παιδί, να έχω έναν άνθρωπο που θαύμαζα, όπως ήταν ο πατέρας μου, να μου λέει καθημερινά: “Κατακτιούνται τα όνειρα, δεν χαρίζονται!”. Τίποτε δεν χαρίζεται στη ζωή. Και αν θέλετε, αυτό είναι το ενδιαφέρον. Ολα τα παιδιά του κόσμου παίζουν πολύ λιγότερο με τα παιχνίδια που τους χαρίζουμε από ό,τι με τα παιχνίδια που φτιάχνουν μόνα τους ή δουλεύουν για να τα αποκτήσουν. Ο κόπος για να αποκτήσεις στη ζωή σου αυτό που επιθυμείς σε κάνει να το τιμάς! Νομίζω επίσης ότι ένας λόγος που χάνουμε πια την ομορφιά της ζωής είναι γιατί η ζωή έγινε πιο εύκολη σε όλα. Ο πατέρας μου μού έμαθε να χειρίζομαι τους ανθρώπους».
Υπάρχει μυστικό στον χειρισμό των ανθρώπων;
«Ναι. Η εντιμότητα είναι το κλειδί. Και αυτό ίσως σας φαίνεται “παλιό”, αλλά είναι τόσο σημαντικό. Ο έντιμος είναι ελεύθερος! Τι να το κάνω να πραγματοποιήσω τους στόχους μου αν σκοτώνω δι’ αυτής της οδού τα όνειρα και τους στόχους των άλλων;».
Πάντα βάζατε στόχους;
«Μικρούς. Ποτέ μεγάλους στόχους. Μικρούς στόχους και συνεχώς καινούργιους μόλις πραγματοποιούνταν οι παλιοί. Δεν υπήρξε ούτε μία ημέρα στη ζωή μου χωρίς στόχο».
Πείτε μου ένα στόχο σας που πιστεύετε ότι ήταν στρατηγικός;
(χαμογελάει) «Η οικογένεια! Ξέρετε πόση σημασία έχει η οικογένεια; Για ποιον κάνουμε ό,τι κάνουμε; Το πλήθος, έστω και αν ευεργετείται από αυτό που κάνουμε, ποτέ δεν θα το μάθουμε, ποτέ δεν θα μας κρίνει γι’ αυτό. Η οικογένειά μας είναι η άμεση σχέση μας με τον εαυτό μας, με τους ανθρώπους γύρω μας. Η οικογένεια είναι, αν θέλετε, το ντουλάπι της ισορροπίας μας. Μπαίνεις σ’ αυτό το ντουλάπι και για να υπάρξεις πρέπει να βρεις το μέτρο. Η δουλειά έχει την τάση να σε κλέβει, οι άνθρωποι πλάι σου επίσης. Η ισορροπία μεταξύ όλων αυτών είναι η οικογένεια. Και όταν λέω οικογένεια εννοώ η συναισθηματική επαφή. Είμαι της παλιάς σχολής».
Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια. (γέλια)
«Ποτέ δεν έβαλα στόχους μεγαλύτερους από τα μέτρα μου. Μπορεί κατακτώντας ένα στόχο τα μέτρα σου να αλλάζουν, αλλά ποτέ δεν έβαλα στόχο χωρίς μέτρο, έξω από τα όρια! Γι’ αυτό και δεν υπήρξα ποτέ ματαιόδοξος. Φιλοδοξώ αυτό που μπορώ».
Οι επιλογές μας ή οι επιρροές μας «βαραίνουν» την πορεία μας στη ζωή;
«Και τα δύο. Αλλά κυριαρχεί πάντα η απόφαση, η επιλογή. Γιατί οι επιρροές φωτίζουν τους χίλιους δρόμους της ζωής που βρίσκονται κάθε φορά μπροστά μας, αλλά δεν σου λένε ποιο δρόμο να πάρεις. Ο καθένας ορίζει τη ζωή του επιλέγοντας ένα δρόμο ανάμεσα σε χίλιους. Εκτός από πληροφορίες, χρειάζεται ο άνθρωπος και αίσθημα ευθύνης. Ακόμη και από ποιους θα μάθεις είναι απόφαση, επιλογή!».
Πείτε μου, αν θυμάστε, ποια ήταν η πρώτη δουλειά που κάνατε στη ζωή σας;
«Ξεκίνησα την καριέρα μου ως διανομέας εφημερίδων. (γέλια) Ηταν μια δύσκολη δουλειά. Τότε γνώρισα για πρώτη φορά την έννοια της ευθύνης, σε ηλικία μόλις 12 ετών. Ξυπνούσα καθημερινά στις 6 και έβγαινα στους δρόμους ό,τι καιρό και αν έκανε! Δουλεύω ακατάπαυστα από 12 ετών. Οσο ήμουν φοιτητής δούλευα σε φαστφουντάδικο. Οταν αποφοίτησα ασχολήθηκα με τη μηχανική, έπιασα δουλειά σε μια μεγάλη εταιρεία εξοπλισμών και κάποια στιγμή μπήκα στην πληροφορική. Τελικώς, πριν από εννέα χρόνια έπιασα δουλειά στη Sun Microsoft. Προτού φτάσω να γίνω πρόεδρος, πέρασα από όλες τις άλλες θέσεις. Η κορυφή είναι δύσβατη, αλλά φτάνει κανείς εκεί μόνο αν έχει μάθει να περπατάει βάζοντας επάνω τους στόχους. Για μένα είμαστε μηδενικά χωρίς στόχους και γινόμαστε μονάδες όταν βάζουμε τον πρώτο μας στόχο. Τόσο απέχει το “τίποτα” από το “παν”. Ενας στόχος απόσταση χωρίζει αυτές τις δύο λέξεις!». (γέλια)
Πώς νιώθετε που η δουλειά σας έχει να κάνει με το μέλλον; Αλήθεια υπάρχει ένα μυστικό για να προβλέψει κανείς με ακρίβεια το αύριο, αυτό που έρχεται;
«Ξέρετε, παλιότερα ήταν πιο εύκολο να μιλήσεις για το αύριο. Τώρα κάθε κουβέντα για το αύριο προτού την ξεστομίσει κανείς βλέπει την επιβεβαίωσή της ή την απόρριψή της. Το μέλλον έρχεται στην εποχή μας με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς το παρόν! Αυτό είναι το πρόβλημα. Το μέλλον γίνεται παρόν με πολύ γρήγορο τρόπο στην εποχή μας! Αν είχαμε κάνει αυτή την κουβέντα το 1980, κανείς μας δεν θα μπορούσε να προβλέψει αυτή τη ραγδαία ανάπτυξη των υπολογιστών και των δικτύων, όπως το Internet! Αν τότε με ρωτούσατε ποιες εταιρείες θα είναι οι κυρίαρχες το 1990, δεν θα μπορούσα ή δεν θα σας έλεγα ποτέ τη Microsoft και την Intel. Δυστυχώς η πρόβλεψη του μέλλοντος πια έχει γίνει πολύ δύσκολη υπόθεση. Τα δεδομένα του παρόντος δεν αποτελούν πια τον καλύτερο σύμβουλο. Ερχονται κρυφά δεδομένα και ανατρέπουν την πορεία».
Αν σας ζητούσα τώρα να κάνετε μια πρόβλεψη για το μέλλον της τεχνολογίας και της αγοράς, τι θα λέγατε;
«Σήμερα πιστεύω ότι τα δίκτυα πληροφοριών θα επιφέρουν μια κρίσιμη αλλαγή στη ζωή όλων μας τα επόμενα χρόνια».
Οπως;
«Μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια κάθε άντρας, κάθε γυναίκα, κάθε παιδί σε όλη τη Γη θα εξαρτά τη ζωή του από το δίκτυο! Θα αλλάξουν ο τρόπος ζωής μας, η εκπαίδευσή μας, οι δουλειές μας, η ζωή στο σπίτι μας. Τα πάντα. Μέσα σε δέκα χρόνια».
Πόσο αυτό που λέμε αύριο είναι κατασκεύασμα οικονομικού συμφέροντος και πόσο πραγματικών αναγκών των ανθρώπων; Με άλλα λόγια, η εξέλιξη είναι εξέλιξη του ανθρώπου ή της αγοράς;
«Να σας πω… Αυτό είναι κάτι που το ακούω συχνά… Είναι σημαντικό όταν τίθεται σαν ερώτημα, αλλά όταν απαντιέται σωστά το ερώτημα αυτό δείχνει αφελές… Δεν υπάρχει καμιά καινοτομία στην τεχνολογία που να πετυχαίνει ευρύτερα, αν δεν καλύπτει κάποια ουσιαστική ανάγκη των ανθρώπων και ευρύτερα των επιχειρήσεων! Μια σκέψη που έχει να κάνει με την αποδεκτική ικανότητα του παρελθόντος και την όποια βεβαιότητα που μπορεί να κρύβεται στο μέλλον είναι η εξής: “Η επιτυχία ενός προϊόντος εξαρτάται από το πραγματικό όφελος που προσφέρει στον καταναλωτή…”».
Αλλως ειπείν, η ψηφιακή επικράτηση είναι μια πραγματική ανάγκη των ανθρώπων, θέλετε να πείτε…
«Απολύτως… Σήμερα ζούμε στην εποχή που δεν είμαστε πια μέλη μιας μικρής ομάδας αλλά μέλη της παγκόσμιας κοινότητας. Αυτό είναι αποτέλεσμα των δυνατοτήτων που μας δίνουν οι τεχνολογικές εξελίξεις! Για μένα το πρόβλημα ή μάλλον ο προβληματισμός για το μέλλον δεν είναι αν θα γίνουμε μέλη μιας παγκόσμιας κοινότητας ή όχι… αλλά με ποιον τρόπο θα ικανοποιηθούν οι ανάγκες ενός ανθρώπου που θα συμμετέχει στην παγκόσμια αυτή κοινότητα».
Πάνω σε αυτό διαφωνείτε, αν κατάλαβα καλά, με τον κύριο ανταγωνιστή σας τον Μπιλ Γκέιτς… ε;
«Ναι… Η Microsoft πιστεύει ότι το μέλλον της τεχνολογίας ανήκει στους υπολογιστές γραφείου (desktop)… Εμείς η αλήθεια είναι ότι έχουμε άλλη άποψη… Για μας το μέλλον της τεχνολογίας έχει να κάνει με την ανάπτυξη του δικτύου! Ο Γκέιτς βρέθηκε πριν από λίγους μήνες στην Ευρώπη και δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι έχουν μείνει πίσω όσον αφορά τη χρήση των υπολογιστών. Εμείς αντιθέτως πιστεύουμε ότι η Ευρώπη επενδύει περισσότερο στο μέλλον από την Αμερική. Και αυτό γιατί οι Ευρωπαίοι εκμεταλλεύονται τις “smart cards” περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα ή τόπο! Η Ευρώπη έχει καταλάβει ότι χρειάζεται να κάνει σημαντικές επενδύσεις στην υποδομή δικτύου. Το ζήτημα για μας λοιπόν είναι να απλοποιήσουμε την τεχνολογία και να την φέρουμε προς εύκολη χρήση, πιο οικονομικά και πιο αποτελεσματικά. Αυτή είναι η φιλοσοφία της εταιρείας μας. Η Microsoft θέλει να κάνει πιο περίπλοκους τους υπολογιστές, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κόστος τους, άρα και η απόδοσή τους! Είναι βέβαιο όμως ότι οι επιχειρήσεις και οι άνθρωποι έχουν καταλάβει το παιχνίδι κέρδους της Microsoft και αντιλαμβάνονται ότι αυτό το παιχνίδι δεν αποτελεί λύση του μέλλοντος!».
Εσείς είστε ένας από τους κύριους εμπνευστές και δημιουργούς του δικτύου… ή ενός δικτύου όπως το Internet… Πείτε μου, ως άνθρωπος δεν νιώθετε τρόμο ή κάποιον φόβο από την εξάπλωση του δικτύου… πέρα από τα οφέλη του;
«Και βέβαια. Υπάρχουν πράγματα, βασικά ζητήματα μάλλον, που πρέπει να λύσουμε στο μέλλον. Το πρώτο που πρέπει να βελτιώσουμε είναι το μέγεθος και η ταχύτητα των πληροφοριών μέσω του δικτύου… Μετά πρέπει να κάνουμε το δίκτυο πιο ασφαλές! Είναι αλήθεια ότι ο χρήστης σήμερα νιώθει μια ανασφάλεια. Υπάρχει ένας φόβος παγκόσμιου ελέγχου μέσω του δικτύου. Τα δύο τελευταία χρόνια έχουμε κάνει πολύ σημαντικές προόδους σε αυτό τον τομέα. Ιδιαιτέρως στην εφαρμογή του ηλεκτρονικού εμπορίου μέσω Internet. Αν σας έλεγα πριν από 10 χρόνια ότι με την πιστωτική κάρτα σας και με μια τηλεφωνική γραμμή θα μπορούσατε να κλείσετε το αεροπορικό σας εισιτήριο ή να παραγγείλετε τα έπιπλα του σπιτιού σας, θα με θεωρούσατε τρελό. Σήμερα κάνουμε τέτοιου είδους συναλλαγές χωρίς φόβο. Πιστεύω ότι σε πέντε χρόνια θα χρησιμοποιούμε το webtone με την ίδια άνεση που σήμερα χρησιμοποιούμε το dialtone στο τηλέφωνο».
Πάντως, για μένα, δεν σας κρύβω ότι το δίκτυο, είναι κάτι που μου προκαλεί φόβο. Νιώθω με αυτά που έχω ακούσει σαν να έχω ως χρήστης ένα μάτι μέσα στο σπίτι μου, μέσα στη σκέψη μου. Νιώθω ότι, αν το χρησιμοποιήσω, θα δώσω το δικαίωμα στον οποιοδήποτε «κλέφτη» να μπει και να κλέψει, χωρίς καν να ρωτήσει, ό,τι πολυτιμότερο πιθανόν έχω!
«Κατανοώ τους φόβους σας… Το δίκτυο είναι ένα μέσο “ατίθασο”».
Μετά, δεν σας κρύβω ότι συχνά πελαγώνω μπρος στη θάλασσα των πληροφοριών που μου προσφέρει.
«Η αλήθεια είναι ότι μέσα στο δίκτυο κινείται απεριόριστος αριθμός πληροφοριών».
Αυτό συχνά δυσκολεύει τον χρήστη να βρει εύκολα αυτό που θέλει.
«Νομίζω ότι σύντομα ο χρήστης θα μπορεί να βρίσκει πολύ γρηγορότερα και ευκολότερα αυτό που ζητάει. Το βέβαιο είναι ότι το δίκτυο απευθύνεται στους χρήστες που ξέρουν τι θέλουν… Πάντα η θάλασσα είναι λιγότερο επικίνδυνη σε αυτούς που κολυμπάνε ξέροντας τι ζητάνε! Γι’ αυτό και το δίκτυο σήμερα χρησιμοποιείται καλύτερα από τις επιχειρήσεις, γιατί οι επιχειρήσεις δεν σερφάρουν στο δίκτυο αλλά ψάχνουν κάτι που τους ενδιαφέρει… Ξέρουν τι ψάχνουν!».
Εχετε σκεφθεί ότι η ανάπτυξη του δικτύου οδηγεί σε ένα άλλο είδος επαφής μεταξύ των ανθρώπων;
«Τι εννοείτε;».
Είναι σίγουρο ότι μέσω Internet μπορεί ένας μοναχικός χρήστης να επικοινωνήσει με ένα άλλο σημείο του πλανήτη. Αλλά αυτού του είδους η επικοινωνία στερεί από τους ανθρώπους στοιχεία που είχε και έχει πάντα η φυσική επικοινωνία. Αυτό είναι ένα πλήγμα θεωρούν πολλοί. Μια καμουφλαρισμένη επίθεση στην ψυχή και στα αισθήματα των ανθρώπων!
«Οσοι διαδίδουν αυτά μάλλον πέφτουν πολύ έξω! Το δίκτυο δεν είναι τίποτε παραπάνω από το ψηφιακό αντίστοιχο του τηλεφώνου! Το τηλέφωνο, πριν από 100 χρόνια που εφευρέθηκε, ξεσήκωσε τέτοιους προβληματισμούς. Σήμερα όλοι θεωρούμε το τηλέφωνο ένα μέσο που βοήθησε την επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων. Το μόνο που θα γίνει μέσω δικτύου τα επόμενα χρόνια είναι να φέρουμε τις πληροφορίες και τις εφαρμογές του ψηφιακού κόσμου στο ίδιο επίπεδο άμεσης πρόσβασης και ευκολίας που έχει σήμερα το τηλέφωνο. Πιστεύω ότι πολύ γρήγορα η Sun θα μας δώσει τη δυνατότητα να ταξιδεύουμε σε όλο τον κόσμο, έχοντας στις αποσκευές μας μια πολύ μικρή συσκευή που θα μας δίνει τη δυνατότητα μπαίνοντας στο οποιοδήποτε ξενοδοχείο με μια “smart card” και μια τηλεόραση να έχουμε πρόσβαση σε όλο το δίκτυο πληροφόρησης με ένα πολύ εύκολο και οικονομικό τρόπο… Αυτό δεν έχει μεγάλη διαφορά από τη χρήση του τηλεφώνου. Το δίκτυο αλλάζει τη ζωή μας, τη σκέψη μας, τις συνήθειές μας… Αλλάζει ριζικά τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τους υπολογιστές… Διευκολύνει τη ζωή μας… Σήμερα προτού μιλήσουμε διάβαζα στη Herald Tribune ότι η εταιρεία Del Computer εισπράττει 1 δισ. δολάρια την ημέρα μέσω του Internet! Δηλαδή 365 δισ. δολάρια τον χρόνο με έναν απλό τιμοκατάλογο στο Internet… Καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό; Πλήρης κατάργηση του μεσάζοντα. Αρα ουσιαστική μείωση του κόστους του προϊόντος. Το ηλεκτρονικό εμπόριο άρχισε να ανθεί… Και αυτό γιατί έχουμε ήδη φθάσει να ανοίγουμε τον υπολογιστή μας όπως ανοίγουμε την τηλεόραση. Για μένα, σε τελευταία ανάλυση, είναι πιο χρήσιμο να ανοίγει ένα παιδί τον υπολογιστή και να “σερφάρει” στο Internet παρά να χαζεύει μπροστά στην τηλεόραση βλέποντας ανοησίες τις περισσότερες φορές!».
Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν όλη αυτή την εξάπλωση του ψηφιακού κόσμου μια νέα παγίδα της εξουσίας για να ελέγχει τον κόσμο, μιας και πάλι πίσω από κάθε δίκτυο θα υπάρχει ένας λογοκριτής, ένας επιλογέας! Υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί η λογοκρισία στο δίκτυο;
«Αυτό είναι ένα ζήτημα που συζητείται πολύ. Εμείς υπερασπιζόμαστε την απεριόριστη και ελεύθερη πρόσβαση στο δίκτυο, ανάλογη με αυτήν που υπάρχει σήμερα και στο δίκτυο τηλεπικοινωνίας. Παροτρύνουμε τις κυβερνήσεις να μην περιορίζουν διόλου την πρόσβαση. Φυσικά, για να είμαι ειλικρινής, ο βαθμός λογοκρισίας διαφέρει από χώρα σε χώρα. Χρειαζόμαστε χρόνο για να βρούμε σ’ αυτό λύσεις. Πάντως κανείς δεν μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη της τεχνολογίας».
Η εξέλιξη της τεχνολογίας φέρει και μια νέα εποχή, όπου οι άνθρωποι θα φοβούνται άλλα πράγματα, θα πιστεύουν σε άλλους θεούς, θα κινδυνεύουν από άλλους εχθρούς;
«Δεν νομίζω. Συχνά βλέπω ανθρώπους να κάνουν αυτό το λάθος. Εγώ δεν κυριαρχούμαι από την τεχνολογία, αν και μεγάλωσα μέσα σ’ αυτή. Απλώς έχω μάθει να την σέβομαι. Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο. Πιστεύω ότι μετά από 20 χρόνια τα παιδιά θα φοβούνται τα ίδια πράγματα που φοβόμασταν κι εμείς ως παιδιά. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν υπαρξιακά από αυτές τις αλλαγές ή εξελίξεις. Δεν ξέρω αν πρέπει να πω ευτυχώς ή δυστυχώς, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Το σκοτάδι πάντα θα φοβίζει τον άνθρωπο, όπως και η έννοια του τέλους, του θανάτου!».
Εσείς τι φοβόσασταν όταν ήσασταν παιδί;
(γέλια) «Δεν θυμάμαι να φοβάμαι κάτι συγκεκριμένο. Επιχειρούσα να κάνω πράγματα και αυτό ίσως σκότωνε τους φόβους μου! Εχω δύο γιους, μεγαλώνουν εντελώς διαφορετικά από μένα… Και όμως κατά βάθος οι φόβοι τους και οι ελπίδες τους δεν διαφέρουν από τις δικές μου στην ηλικία τους!».
Αρα για σας δεν υπάρχουν σοβαρές συνέπειες από την τεχνολογική εξέλιξη για την ψυχική υγεία των παιδιών μας, ε;
«Φυσικά και υπάρχουν συνέπειες, αλλά σε τελική ανάλυση τα παιδιά παραμένουν παιδιά. Αυτό εννοώ… Τα παιδιά για μια στιγμή, πριν από λίγα χρόνια, έχασαν την αυτοσυγκέντρωσή τους. Υπήρξε μια μόδα που έλεγε “ζωή χωρίς στόχους”. Ηταν μια κρίση αυτή η περίοδος. Τα παιδιά έμειναν πίσω. Εμειναν αμόρφωτα, ακαλλιέργητα. Νομίζω ότι η εποχή αυτή πέρασε ανεπιστρεπτί. Τα παιδιά διψούν και πάλι να μάθουν. Εγιναν και πάλι περίεργα. Και η πληροφορική είναι μέσο που τα διευκολύνει σε αυτά τα νέα τους αιτήματα!».
Πιστεύετε ότι η πληροφορία είναι η πηγή της γνώσης;
«Οχι, βέβαια. Ο πληροφορημένος δεν είναι σοφός! Σοφούς μάς κάνει η δυνατότητα να βλέπουμε κάτω από την πληροφορία και να συνθέτουμε τις πληροφορίες. Σοφούς μάς κάνουν οι αποφάσεις και όχι η διαθεσιμότητα των πληροφοριών. Γι’ αυτό και το δίκτυο μας διευκολύνει, αλλά δεν μας προσθέτει ούτε μας αλλάζει την ικανότητα κρίσης. Γι’ αυτό και υποστηρίζω ότι το δίκτυο δεν αλλάζει τον άνθρωπο, τον διευκολύνει, προμηθεύει καλύτερα εργαλεία… Το δίκτυο είναι ένα καλύτερο σφυρί, δεν καθορίζει όμως τι θα κάνεις με το σφυρί αυτό. Μας επιτρέπει το δίκτυο να πάρουμε πιο γρήγορες αποφάσεις, αλλά όχι και πιο σωστές! Οι υπολογιστές δεν μπορούν να “κυβερνήσουν” ούτε να σώσουν τις ψυχές μας. Το δίκτυο δεν μπορεί να μας κάνει δημιουργικούς. Αν είμαστε δημιουργικοί ίσως μας κάνει πιο δημιουργικούς, αλλά δημιουργικοί δεν γινόμαστε από το δίκτυο».
Νιώθετε επιτυχημένος;
«Δεν καταλαβαίνω τη λέξη “επιτυχημένος”! Την ακούω και μου φαίνεται πάντα σαν μια άγνωστη λέξη που όσα λεξικά και να ανοίξω δεν θα μάθω τη σημασία της. Νιώθω μια ανθρώπινη μηχανή παραγωγής σκοπών, στόχων… Για μένα οι στόχοι δεν είναι αυτοσκοπός, είναι βενζίνη για να κινούμαι όσο κινούμαι μέσα στο φαινόμενο που λέγεται ζωή. Για παράδειγμα, για να με καταλάβετε, νιώθω πολύ επιτυχημένος όταν είμαι ανάμεσα στη γυναίκα μου και στα παιδιά μου. Ισως όμως αυτό να είναι ευτυχία και όχι επιτυχία. Η λέξη “επιτυχία” δεν μου λέει τίποτε. Ποτέ δεν την υπολόγισα ως έννοια. Ηθελα μόνο να δοκιμάζω τις δυνάμεις μου, να διασκεδάζω κάνοντας πράγματα, να δουλεύω… Η δουλειά είναι το πάθος μου. Βρίσκομαι λοιπόν σε ένα είδος βιομηχανίας όπου δεν μπορείς να πας διακοπές. Θέλει συνεχώς δουλειά γιατί το μέλλον έρχεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς το παρόν! Δεν μπορείς να πάρεις ανάσα. Αυτό ίσως να είναι ό,τι καλύτερο μπορούσε να μου συμβεί στη ζωή, γιατί ικανοποιεί με τον καλύτερο τρόπο το πάθος μου για δουλειά! Το ζητούμενο πάντως σε αυτή τη ζωή είναι να νιώθεις ευτυχισμένος και όχι επιτυχημένος. Ξέρω πολλούς επιτυχημένους δυστυχείς! Είναι δυστυχώς γεμάτος ο κόσμος!».
Ενας άνθρωπος που είναι βουτηγμένος στην τεχνολογία τι νιώθει όταν ακούει τη λέξη «Θεός»;
«Πιστεύω στον Θεό. Στον προσωπικό μου Θεό. Δεν ανακατεύομαι ούτε μπλέκω σε θρησκευτικές συζητήσεις. Πιστεύω ότι ο Θεός είναι η προσωπική πνευματική πλευρά του καθενός μας».
Είναι ένας σύγχρονος θεός η τεχνολογία; Με την έννοια ότι κάποιοι νιώθουν μια ασφάλεια μέσω αυτής…
«Δεν νομίζω. Ο Θεός είναι αυτός που μας επιτρέπει να μη βάζουμε φραγμό στο μυαλό και στην ψυχή μας. Αυτό αν ισχύει, είναι συμπληρωματικός ο ρόλος του Θεού και της επιστήμης της τεχνολογίας και όχι ανταγωνιστικός!».
Ποιο είναι το σημαντικότερο πρόσωπο που γνωρίσατε στη ζωή σας;
«Παναγία μου, τι ερώτηση! Οι γονείς μου, η γυναίκα μου… Πρέπει να σκεφτώ για να πω κάποιους άλλους… Υπάρχουν εργοδότες μου που με έχουν εντυπωσιάσει αλλά και μερικοί ηγέτες. Ποτέ δεν πίστεψα ότι όλη η σημασία του κόσμου μπορεί να χωρέσει σε έναν άνθρωπο! Πιστεύω ότι όλοι είμαστε συμπληρώματα. Κανένας δεν είναι “όλον”!».
Πείτε μου μια αισιόδοξη σκέψη.
«Η πρώτη μου σκέψη κάθε μέρα που ξυπνάω είναι “προσπάθησε να μάθεις κάτι καινούργιο σήμερα”!».
Γιατί να μάθουμε αφού θα πεθάνουμε;
(γέλια) «Καλή ερώτηση! Ξέρετε, δεν υπάρχει άλλος λόγος αν το θέσετε έτσι όπως το θέτετε! Μία είναι η απάντηση: “Η μάθηση είναι μεγάλη απόλαυση”. Γι’ αυτό μαθαίνουμε. Οφείλουμε να ζούμε απολαμβάνοντας!».
Ισως είναι η μάθηση ένα αντιβιοτικό ενάντια στον ιό του χρόνου που έχει χτυπήσει όλους μας με τη γέννησή μας;
(γέλια) «Δεν είμαι βιαστικός τύπος! Δεν θέλω να ερμηνεύω τα πάντα. Μου αρέσει και το σκοτάδι. Μου αρέσει το άπλετο φως που δεν φωτίζει απολύτως το σκοτάδι! Αντιφατικό, αλλά αληθινό! Στο σκοτάδι υπάρχει η συνέχειά μας! Στο φως το παρόν μας! Πιστεύω ότι κάθε μέρα αν θέλουμε μπορεί να μας εμπλουτίσει αλλά όχι να μας κάνει πλούσιους. Για μένα δεν υπάρχει λόγος να βιαζόμαστε για να κατακτήσουμε. Με ενδιαφέρει να κάνω καινούργια πράγματα, να ανοίγω πόρτες, χωρίς άγχος! Δεν ανοίγω πόρτες γιατί αν δεν ανοίξω θα χαθώ. Ανοίγω πόρτες για να χαρώ».
Ποια η σημασία της τέχνης στη ζωή μας;
«Είναι η έκφραση της πολυπλοκότητας του ανθρώπου… Η τέχνη υπάρχει για να μας θυμίζει ότι ο άνθρωπος παραμένει μυστήριο. Θα καταστρεφόμασταν ως είδος αν κατακτούσαμε τη βεβαιότητα. Η τέχνη φροντίζει για τη διαιώνιση του είδους! (γέλια) Είναι μια διέξοδος στο αδιέξοδο της βεβαιότητας».
Τελειώνοντας, τι είναι για σας το φαινόμενο Μπιλ Γκέιτς; Ενας ανταγωνιστής ή και κάτι ακόμη;
«Ενας άνθρωπος που έφερε την τεχνολογία πιο κοντά στους ανθρώπους. Ενας άνθρωπος που έκανε την τεχνολογία εμπόριο! Ο κίνδυνος είναι να πιστέψουμε ότι όλες οι λύσεις βρίσκονται στο “τσεπάκι” του Μπιλ Γκέιτς, επειδή ο Μπιλ Γκέιτς φροντίζει να καλλιεργεί αυτό μέσω της δημόσιας εικόνας του. Υπάρχουν λύσεις που ο Μπιλ Γκέιτς δεν θα έδινε ποτέ! Γιατί κάθε καλό μυαλό έχει και τις αδυναμίες του».
Ποια είναι η αδυναμία του Μπιλ Γκέιτς;
«Νομίζω το εμπόριο!». (γέλια)
Τι είναι για σας σημαντικότερο στη ζωή: η ερώτηση ή η απάντηση;
«Η ερώτηση βέβαια!».
Σας ευχαριστώ.
«Και εγώ. Θα τα πούμε ξανά στην Ελλάδα. Ερχομαι σε μία εβδομάδα. Θέλω πολύ να δω τα μέρη όπου έζησε ή μου διηγήθηκε η μητέρα μου».
