«Συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε προκλήσεις σε όλα τα μέτωπα, δεν κερδίσαμε ακόμα. Υπάρχουν μερικοί που θέλουν να συνεχίσουμε τον πόλεμο, άλλοι πιο διστακτικοί» λέει ο Γιόσι Κουπερβάσερ, πρώην ταξίαρχος του ισραηλινού στρατού και νυν ερευνητής του Ινστιτούτου Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ.

Τον συναντήσαμε στην «ιερή πόλη» ως μέρος δημοσιογραφικής αποστολής στο Ισραήλ στην οποία συμμετείχε «Το Βήμα». Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η Γάζα, αν και το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για την εκεχειρία, το οποίο υιοθέτησε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ καθιστώντας το ουσιαστικά διεθνή νομοθεσία, «είναι σχεδόν σαν να το έγραψε το Ισραήλ. Η Χαμάς όμως δεν θέλει να αφοπλιστεί. Αν δεν το κάνει, θα την απομακρύνουμε διά της βίας από τη Λωρίδα της Γάζας. Υπάρχει διαφωνία ανάμεσα στους στρατιωτικούς και τους πολιτικούς στο Ισραήλ – οι πρώτοι δεν επιθυμούν να πάμε μέχρι τέλους».

Εξι εβδομάδες μετά την εφαρμογή της εκεχειρίας στη Γάζα, στο Ισραήλ επικρατεί ηρεμία αλλά η δυσπιστία ανάμεσα στις δύο πλευρές βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο. Μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, πολλοί Ισραηλινοί έκαναν αίτηση για οπλοφορία, και αυτό είναι εμφανές στους δρόμους, κυρίως της Ιερουσαλήμ, όπου πολίτες κυκλοφορούν με το αυτόματο κρεμασμένο στην πλάτη.

Ισραηλινή πολίτης με το αυτόματο στην πλάτη στο Τείχος των Δακρύων

ΙΣΡΑΗΛ ΦΩΤΟ 5: Πολλοί ισραηλινοί πολίτες οπλοφορούν, ιδιαίτερα στην Ιερουσαλήμ

Επικρατεί ικανοποίηση για την επιστροφή των ομήρων αλλά βαθύς διχασμός όσον αφορά τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου – πολλοί του καταλογίζουν ότι απομακρύνει τη χώρα από τη δημοκρατία.

Υπάρχει γενικότερη καχυποψία – αρκετοί μας λένε ότι «στρατιώτες που πολέμησαν στη Γάζα, ακόμη και όμηροι που επέστρεψαν, αυτοκτονούν αλλά η κυβέρνηση και τα μέσα ενημέρωσης το κρύβουν».

Ολοι κάνουν τον διαχωρισμό ανάμεσα στη Χαμάς και τους υπόλοιπους Παλαιστινίους, αν και κανένας απ’ όσους μιλήσαμε δεν είχε μια κουβέντα να πει για τα θύματα από πλευράς παλαιστινίων αμάχων. «Ηξεραν ότι μετά από όσα έγιναν την 7η Οκτωβρίου, θα είχαν να αντιμετωπίσουν τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF)» μας λέει χαρακτηριστικά αριστερός Ισραηλινός.

«Ο Ερντογάν στους νικητές του πολέμου»νεκρούς

Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι ποιος θα κυβερνήσει τη Λωρίδα την επόμενη μέρα και ποιος θα είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια. «Το Ισραήλ είναι κατά οποιασδήποτε συμμετοχής της Τουρκίας στη Γάζα αλλά αν πιέσουν οι Αμερικανοί, ενδεχομένως οι Τούρκοι να συμμετάσχουν στα έργα ανοικοδόμησης» μας λέει ισραηλινός διπλωμάτης απηχώντας την άποψη όσων μίλησαν μαζί μας.

Ολοι θεωρούν ότι μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Αχμεντ αλ Σάρα στη Συρία, «το Ισραήλ συνορεύει πλέον με την Τουρκία».

«Η Τουρκία αποτελεί μεγάλη πηγή ανησυχίας για το Ισραήλ» μας λέει η Γκάλια Λιντενστράους, κορυφαία ειδική για την Τουρκία και συνεργάτρια του Ινστιτούτου Μελετών Εθνικής Ασφαλείας (INSS) στο Τελ Αβίβ. «Το 2025 ήταν καλή χρονιά για τον τούρκο πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Είναι ένας από τους νικητές του πολέμου της 7ης Οκτωβρίου. Ο Αλ Σάρα δεν είναι ακριβώς μαριονέτα της Τουρκίας, όμως ο Ερντογάν έχει μεγάλη επιρροή στη Συρία. Η αποδυνάμωση του Ιράν επίσης ωφελεί την Τουρκία που πλέον μπορεί να αποκτήσει επιρροή στο Ιράκ. Από την οπτική του Τραμπ, ο Ερντογάν παίζει ρόλο στον τερματισμό των πολέμων, πρώτα στη Συρία, τώρα στη Γάζα, πέτυχε ειρήνη με το PKK, ενώ αναμείχθηκε και στην ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.

Στο εσωτερικό της Τουρκίας η οικονομική κατάσταση βελτιώνεται. Ο Ερντογάν ρίχνει στη φυλακή την αντιπολίτευση αλλά δεν επικρίνεται στο εξωτερικό, ούτε καν από την ΕΕ».

«Σε ψυχρό πόλεμο με την Τουρκία»

Η δρ Λιντενστράους εκφράζει ανησυχία για την προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter από την Τουρκία, όχι τόσο για τα καινούργια από το Ηνωμένο Βασίλειο όσο για τα 24 μεταχειρισμένα που θα αγοράσει από το Κατάρ και το Ομάν, το οποίο «δείχνει ότι η Τουρκία επείγεται». Για την προμήθεια αμερικανικών F-35 από τη Σαουδική Αραβία, που αποφασίστηκε στην επίσκεψη του διαδόχου του θρόνου, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, στον Λευκό Οίκο την περασμένη Τρίτη, η ανησυχία στο Ισραήλ είναι σαφώς μικρότερη.

«Το Ισραήλ βρίσκεται σε ψυχρό πόλεμο με την Τουρκία» μας λέει ο βετεράνος δημοσιογράφος Ρον Μπεν Γισάι, θεωρώντας τον «το δέκατο μέτωπο» στο οποίο πολεμάει το Ισραήλ (μαζί με «Γάζα, Δυτική Οχθη, Λίβανο, Ιράν, Συρία, Ιράκ, Χούθι, απονομιμοποίηση του Ισραήλ στη διεθνή σκηνή και εσωτερικό μέτωπο»).

ΙΣΡΑΗΛ ΦΩΤΟ 8: ο βετεράνος δημοσιογράφος Ρον Μπεν Γισάι

Κατά τον καθηγητή Κόμπι Μίχαελ, επίσης συνεργάτη του INSS και έφεδρο συνταγματάρχη του ισραηλινού στρατού, «το ότι η Τουρκία και το Κατάρ βάζουν πόδι στη Λωρίδα της Γάζας είναι από τα μεγαλύτερα ψεγάδια του σχεδίου Τραμπ, διότι αυτό θα εξασφαλίσει ότι η Χαμάς θα συνεχίσει να έχει επιρροή. Το Ισραήλ δεν θα δεχτεί καμία στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λωρίδα, εν ανάγκη θα συγκρουστεί με τις ΗΠΑ για αυτό. Επιθυμία του Ερντογάν είναι να πιέσει το Ισραήλ από Βορρά, από τη Συρία, και από Νότο, από τη Γάζα».

Στη Σντερότ, την ισραηλινή πόλη που βρίσκεται πιο κοντά στη Λωρίδα της Γάζας, ο ισραηλινός στρατός έχει ένα παρατηρητήριο απ’ όπου φαίνεται η κατεστραμμένη Πόλη της Γάζας. Μαύρος καπνός υψώνεται από δυο-τρία σημεία, οι επιχειρήσεις των Ισραηλινών συνεχίζονται. Ελέγχουν το ανατολικό τμήμα της «κίτρινης γραμμής», που χωρίζει τη Λωρίδα στη μέση από τον Βορρά έως τον Νότο, ενώ η Χαμάς συνεχίζει να ελέγχει το δυτικό τμήμα.

Η κατεστραμμένη Πόλη της Γάζας, πίσω από το τείχος, όπως φαίνεται από τη Σντερότ, την ισραηλινή πόλη που βρίσκεται πιο κοντά στη Λωρίδα της Γάζας

«Πέντε μεραρχίες επιχειρούν στη Γάζα, από τη Ράφα στα νότια μέχρι τη Μπεΐτ Χανούν στα βόρεια» μας λέει εκπρόσωπος των IDF. «Μόνο λίγοι Παλαιστίνιοι ζουν ανατολικά της “κίτρινης γραμμής”, κυρίως στη Ράφα και στη Χαν Γιουνίς. Υπολογίζουμε ότι από 1.000 μέχρι 10.000 τρομοκράτες της Χαμάς παραμένουν στο δυτικό τμήμα».

«Μακάρι το σχέδιο του Τραμπ να ήταν όλο σε ένα στάδιο, η Χαμάς πέτυχε να διασπαστεί σε περισσότερα» μας δηλώνει η υφυπουργός Εξωτερικών Σάρεν Χάσκελ. «Εκατοντάδες παραβιάσεις της εκεχειρίας σημειώνονται καθημερινά. Οποτε το Ισραήλ μπορεί να επιλέξει τη διπλωματική οδό, το κάνει. Αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή».

Η υφυπουργός Εξωτερικών Σάρον Χάσκελ (στη μέση)

Λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Σντερότ, ανάμεσα στο κιμπούτς Μπε’ερί και το σημείο όπου πραγματοποιήθηκε το φεστιβάλ Νόβα, ο Ανταμ Ιταχ έχει φτιάξει ένα μνημείο με τα καμένα αυτοκίνητα της 7ης Οκτωβρίου.

Ο ίδιος πήγε από τις ΗΠΑ στο Ισραήλ για να στήσει μια start up αλλά ξέσπασε ο πόλεμος, κατετάγη στον στρατό και υπηρέτησε επί 15 συνεχόμενους μήνες. «Περισσότερα από 1.650 αυτοκίνητα βρίσκονται εδώ, τα μισά από το Νόβα, μερικά από τους τρομοκράτες της Χαμάς». Μας δείχνει ένα ακριβό αμερικανικό Dodge – «το πέρασε η Χαμάς από την Αίγυπτο μέσω των τούνελ» ­– που έχει στην καρότσα ένα στήριγμα για πολυβόλο. «Είναι πολύ δύσκολη η ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης αλλά ξεκινάει από την ασφάλεια» καταλήγει.

Το μνημείο με τα καμμένα αυτοκίνητα της 7ης Οκτωβρίου

Το ψήφισμα στον ΟΗΕ

Οι όροι για το τέλος του πολέμου

Σύμφωνα με το ψήφισμα 2803 (2025) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που εγκρίθηκε την περασμένη Δευτέρα με 13 ψήφους υπέρ και 2 αποχές (Ρωσία, Κίνα) και υιοθετεί κατά βάση το σχέδιο Τραμπ, κεντρικό ρόλο στον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα θα έχουν το Συμβούλιο της Ειρήνης και μια προσωρινή Διεθνής Δύναμη Σταθεροποίησης, η οποία θα είναι αρμόδια για τον αφοπλισμό της Χαμάς και την αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής.

Προβλέπεται η δημιουργία μιας τοπικής κυβέρνησης παλαιστινίων τεχνοκρατών υπό την επίβλεψη του Συμβουλίου Ειρήνης, το οποίο θα έχει επίσης την ευθύνη διαχείρισης όλων των κονδυλίων για την ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη. Το Συμβούλιο θα καταθέτει έκθεση πεπραγμένων ανά εξάμηνο ενώ η θητεία του θα ανανεώνεται με απόφαση του Σ.Α. του ΟΗΕ.

Η δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους μετατίθεται στο απώτερο μέλλον, εφόσον ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής και υπάρξει – με αμερικανική διαμεσολάβηση – συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων.

Μαζάλ Ταζαζο

«Δεν είναι για τη γη αλλά από μίσος»

«Στις 6.20 το πρωί πήγα στη σκηνή μου για να πάρω γυαλιά ηλίου, όταν είδα καπνό στον ουρανό και η μουσική σταμάτησε. Νόμιζα ότι ήταν άλλη μια συνηθισμένη επίθεση της Χαμάς με ρουκέτες και ότι σύντομα το φεστιβάλ θα ξανάρχιζε» λέει η 35χρονη Μαζάλ που κατάγεται από την Αιθιοπία. Δεν άργησε να καταλάβει ότι τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Με τους δύο φίλους της, που είχαν πάει μαζί στο Νόβα, μπήκαν στο αυτοκίνητο και προσπάθησαν να φύγουν αλλά έπεσαν πάνω στη Χαμάς.

«Εγκαταλείψαμε το αυτοκίνητο και αρχίσαμε να τρέχουμε προς το δάσος. Επεφταν σφαίρες από όλες τις κατευθύνσεις. Κρυφτήκαμε πίσω από κάτι χαμηλά δέντρα αλλά μας βρήκαν οι τρομοκράτες. Με χτύπησαν στο πίσω μέρος του κεφαλιού με τον κόπανο του όπλου, γέμισα αίματα και λιποθύμησα. Ξύπνησα δύο ώρες αργότερα, είδα τους φίλους μου νεκρούς, άκουγα γύρω μου αραβικά και παράστησα τη νεκρή. Υστερα από ώρες, ένιωσα κάποιον να μου ψάχνει τις τσέπες και μετά ακούμπισε στο πόδι μου και δεν έφευγε».

Η Μαζάλ Ταζάζο που επέζησε από την επίθεση της Χαμάς στο Νόβα

Δέκα λεπτά αργότερα, η Μαζάλ αποφάσισε να σηκώσει το κεφάλι της και είδε ότι της είχε ψάξει τις τσέπες μια 22χρονη από το Νόβα, που αναζητούσε ένα κινητό για να ειδοποιήσει τους δικούς της, δεν βρήκε και αποφάσισε να πέσει δίπλα τους για να παραστήσει τη νεκρή. «Πριν από την 7η Οκτωβρίου νόμιζα ότι όλα γίνονταν για τη γη. Σήμερα ξέρω ότι έγιναν από μίσος».

Η Μαζάλ ζει ακόμα με τις πληγές εκείνης της μέρας. «Το μόνο που με κρατάει είναι ο 11χρονος γιος μου». Το δυσκολότερο που χρειάστηκε να κάνει ήταν να πει στις οικογένειες των δύο φίλων της τι ακριβώς τούς συνέβη.

Ντάνι Μαγκζνερ

«Να μην υπάρχει η Χαμάς ή να αφοπλιστεί»

«Πενήντα άτομα ζουν σήμερα στο κιμπούτς Μπε’ερί, από 1.150 πριν από την 7η Οκτωβρίου, όπου τρομοκράτες της Χαμάς σκότωσαν 102 ανθρώπους και έκαψαν 140 σπίτια. Είναι όλοι τους οικογένειες χωρίς παιδιά, γιατί δεν υπάρχουν πλέον σχολεία στο Μπε’ερί» λέει ο Ντάνι Μάγκζνερ.

Η κυβέρνηση χτίζει 120 καινούργια σπίτια, οι υπόλοιπες 20 οικογένειες είτε ξεκληρίστηκαν τελείως είτε δεν επιθυμούν να επιστρέψουν. Ο ίδιος βρισκόταν στο κιμπούτς όταν επιτέθηκε η Χαμάς και παρέμεινε κρυμμένος στο «ασφαλές δωμάτιο» επί 20 ώρες μέχρι να τον βρει ο ισραηλινός στρατός. Στο μεταξύ, έλαβε μήνυμα από την αδελφή του στο διπλανό σπίτι, που ζητούσε βοήθεια.

Ο Γιόσι Κουπερβάσερ (στη μέση), πρώην ταξίαρχος του ισραηλινού στρατού και νυν διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ (JISS)

«Αν δεν πήγαινα, θα τη σκότωναν. Αν πήγαινα, θα μας σκότωναν και τους δύο». Σήμερα ζητάει να διερευνηθεί από ανεξάρτητη επιτροπή γιατί το Ισραήλ πιάστηκε στον ύπνο την 7η Οκτωβρίου, «αλλά ο Νετανιάχου αρνείται». Υποφέρει από Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD), όπως πολλοί Ισραηλινοί. Για να αισθανθεί ικανοποιημένος, θέλει «να μην υπάρχει η Χαμάς ή να αφοπλιστεί».