Η Σικελία, αυτό το υπέροχο σταυροδρόμι πολιτισμών, αυτό το γοητευτικό νησί της Μεσογείου, κρατάει ακόμη ζωντανά τα ίχνη των αρχαίων Ελλήνων, που άφησαν πίσω τους αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, με πιο επιβλητικά τα αρχαία θέατρα.

Τα θέατρα αυτά, πέρα από την ιστορική τους αξία, αποτελούν έναν ζωντανό κρίκο σύνδεσης του σήμερα με το παρελθόν, συνεχίζοντας να φιλοξενούν παραστάσεις και εκδηλώσεις, σε έναν μοναδικό συνδυασμό αρχαίας μεγαλοπρέπειας και σύγχρονης πολιτιστικής δραστηριότητας. Δύο είναι τα πιο φημισμένα θέατρα της Σικελίας, που μαγεύουν επισκέπτες από όλον τον κόσμο: το Αρχαίο Θέατρο της Ταορμίνα και το Αρχαίο Θέατρο των Συρακουσών.

Old Tindari theatre

Ταορμίνα: Αρχαίο δράμα με θέα την Αίτνα

Το θέατρο της Ταορμίνα δεν είναι απλώς ένα αρχαίο οικοδόμημα. Είναι ένα κόσµηµα που βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου, µε θέα που κόβει την ανάσα, καθώς το βλέµµα του επισκέπτη ταξιδεύει από το απέραντο γαλάζιο του Ιονίου και τις ακτές της Καλαβρίας µέχρι το επιβλητικό ηφαίστειο της Αίτνας (που «ξύπνησε» ξανά την περασµένη Δευτέρα). Χτισμένο από τους αρχαίους Ελληνες γύρω στον 3ο αιώνα π.Χ., είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα θέατρα της αρχαιότητας.

Για να επιτραπεί η κατασκευή του ήταν απαραίτητο να αφαιρεθούν με τα χέρια από το βουνό πάνω από 100.000 κυβικά μέτρα βράχου. Η αρχιτεκτονική του χαρακτηρίζεται από εξαιρετική ακουστική, χάρη στην προσεκτικά σχεδιασμένη ημικυκλική διάταξή του. Στα χρόνια του μεγαλείου του φιλοξενούσε μέχρι και 10.000 θεατές. Περπατώντας στις πέτρινες κερκίδες, μπορείς ακόμα να νιώσεις την ατμόσφαιρα των αρχαίων παραστάσεων και να φανταστείς τους κατοίκους της αρχαίας πόλης να παρακολουθούν με δέος έργα των μεγαλύτερων δραματουργών.

Σήμερα, το αρχαίο θέατρο της Ταορμίνα ζει μια δεύτερη χρυσή εποχή, φιλοξενώντας εκδηλώσεις όπως το διάσημο Taormina Film Fest, συναυλίες διεθνών καλλιτεχνών και παραστάσεις αρχαίου δράματος που αναβιώνουν την παλιά δόξα του. Η εμπειρία να παρακολουθήσεις μια παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο της Ταορμίνα είναι μοναδική.

Καθώς ο ήλιος δύει πίσω από την Αίτνα και ο ουρανός βάφεται με τα χρώματα του δειλινού, ο χώρος αποκτά μια σχεδόν μαγική ατμόσφαιρα. Δεν είναι απλώς ένα θέατρο· είναι ένα σημείο συνάντησης πολιτισμών και εποχών, που μένει αξέχαστο σε κάθε επισκέπτη και φυσικά αυτοί έχουν αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια, καθώς η τεράστια επιτυχία της δεύτερης σεζόν της τηλεοπτικής σειράς «The White Lotus», η οποία γυρίστηκε εδώ, έκανε ακόμη πιο δημοφιλή τον ήδη ξακουστό αυτόν τουριστικό προορισμό. Γυρίσματα στο θέατρο είχε κάνει και το 1995 ο Γούντι Αλεν για τις ανάγκες της ταινίας «Ακαταμάχητη Αφροδίτη» με πρωταγωνίστρια τη Μίρα Σορβίνο.

Συρακούσες: Το μεγαλείο της Magna Graecia

Λίγο πιο νότια βρίσκεται το θέατρο των Συρακουσών, ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαίου κόσμου, σύμβολο της πολιτιστικής ακμής των Ελλήνων. Το αρχαίο θέατρο των Συρακουσών βρίσκεται στις νότιες πλαγιές του λόφου Τεμενίτη και προσφέρει πανοραμική θέα στη σύγχρονη πόλη των Συρακουσών και το πανέμορφο νησάκι Ορτυγία. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά θέατρα, με διάμετρο 138,6 μέτρα, και μπορούσε να φιλοξενήσει έως 15.000 θεατές.

Αρχικά κατασκευάστηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. και ανακαινίστηκε πλήρως τον 3ο αιώνα π.Χ., επί εποχής του τυράννου Ιέρωνα Β΄. Η ύπαρξη θεάτρου στις Συρακούσες αναφέρεται από τον αρχαίο συγγραφέα Σώφρονα, ενώ η χρήση του είναι ιστορικά συνδεδεμένη με σημαντικά γεγονότα, όπως οι παραστάσεις τραγωδιών του Αισχύλου, συμπεριλαμβανομένου του έργου «Αιτναίες» (μια τραγωδία γραμμένη το 475 π.Χ. για να τιμήσει την Αίτνα, κατόπιν πρόσκλησης από τον ιδρυτή της πόλης, τύραννο Ιέρωνα Α’, η οποία δεν έχει σωθεί).

Οι παραστάσεις αρχαίων τραγωδιών αποτελούσαν σημαντικό μέρος της πολιτιστικής ζωής των Συρακουσών, με φιλοξενούμενους δραματουργούς όπως μεταξύ άλλων ο Επίχαρμος και ο Φόρμης. Το θέατρο έπαιξε επίσης ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου, με αναφορές από ιστορικούς όπως ο Διόδωρος Σικελιώτης και ο Πλούταρχος, που περιγράφουν σημαντικά γεγονότα όπως την άφιξη του Τιμολέοντα το 336 π.Χ.

Η δομή του θεάτρου έχει διατηρηθεί σε μεγάλο βαθμό μέχρι σήμερα, με 67 σειρές καθισμάτων χωρισμένες σε εννέα τομείς (cunei). Χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη επιγραφών στις κερκίδες, με ονόματα θεών και μελών της οικογένειας του Ιέρωνα Β’. Επίσης, η εντυπωσιακή σκηνή και ο χώρος της ορχήστρας, με την ειδική δίοδο γνωστή ως «Σκάλες του Χάροντα», μαρτυρούν τη λειτουργική και τεχνική αρτιότητα του θεάτρου.

Στη ρωμαϊκή περίοδο, το θέατρο υπέστη σημαντικές μετατροπές, αποκτώντας τη χαρακτηριστική ημικυκλική μορφή ρωμαϊκών θεάτρων. Η σκηνή αναδιαμορφώθηκε με εντυπωσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία, ενώ έγιναν και εργασίες για την υποστήριξη υδάτινων θεαμάτων και μονομαχιών. Το θέατρο χρησιμοποιήθηκε συνεχώς μέχρι και τον 5ο αιώνα μ.Χ. Μετά από αιώνες εγκατάλειψης, ο χώρος ανακαλύφθηκε ξανά τον 18ο αιώνα, με σημαντικές ανασκαφές και εργασίες αναστήλωσης να πραγματοποιούνται τον 20ό αιώνα. Σήμερα, αποτελεί το επίκεντρο του Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος των Συρακουσών, συνεχίζοντας μια παράδοση χιλιάδων χρόνων.

Στη σύγχρονη εποχή, ήταν το 1914 όταν το Εθνικό Ινστιτούτο Αρχαίου Δράματος της Ιταλίας (INDA) ξεκίνησε την ετήσια παράσταση ελληνικού δράματος στο αρχαίο θέατρο (η πρώτη ήταν η τραγωδία «Αγαμέμνων» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Ετορε Ρομανιόλι). Οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες παρουσιάζονται κατά τη δύση του ηλίου, στα ιταλικά (με μεταφράσεις από διάσημους συγγραφείς όπως ο Σαλβατόρε Κουαζιμόντο), χωρίς ηχητικά συστήματα, χάρη στην ποιότητα της ακουστικής του θεάτρου. Κάθε θεατρική σεζόν ξεκινά τον Μάιο και προσελκύει χιλιάδες θεατές από όλον τον κόσμο.

Από τον Σελινούντα στον Ακράγαντα

Τα αρχαία θέατρα της Σικελίας δεν είναι απλώς μουσειακοί χώροι. Είναι ζωντανοί οργανισμοί που συνεχίζουν να προσφέρουν πολιτισμό, να προσελκύουν επισκέπτες από κάθε γωνιά του πλανήτη και να εκπαιδεύουν τις νέες γενιές. Η Ταορμίνα και οι Συρακούσες αποτελούν τέλειο παράδειγμα του πώς η αρχαία κληρονομιά μπορεί να ενταχθεί δημιουργικά στο σήμερα. Αυτά τα θέατρα μας θυμίζουν ότι ο πολιτισμός δεν είναι απλώς μνημεία και ιστορία, αλλά μια συνεχής ζωντανή σχέση του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον.

Ενα ταξίδι στη Σικελία για να γνωρίσει κανείς από κοντά αυτά τα αρχιτεκτονικά διαμάντια είναι ένα ταξίδι στον χρόνο, που δεν σταματά ποτέ να συγκινεί και να εμπνέει. Πέρα από τα δύο πολύ γνωστά θέατρα που ήδη αναφέρθηκαν, υπάρχουν και άλλα σημαντικά αρχαία ελληνικά θέατρα στο νησί της Σικελίας που αξίζει να αναφερθούν συνοπτικά, ενισχύοντας έτσι την εικόνα αυτού του μαγευτικού τόπου ως κοιτίδας του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στη Δύση.

Ενα από αυτά είναι το θέατρο του Σελινούντα. Αν και λιγότερο διατηρημένο σε σύγκριση με άλλα, έχει ξεχωριστή σημασία λόγω της ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας της πόλης. Ο Σελινούντας ήταν μία από τις ισχυρότερες και πλουσιότερες ελληνικές αποικίες στη Σικελία, γνωστή για τους εντυπωσιακούς ναούς της. Το θέατρό της, αν και ελάχιστα αποκατεστημένο, προσφέρει μια μοναδική θέα στο φυσικό τοπίο της περιοχής και αποτυπώνει την έντονη πολιτιστική δραστηριότητα της πόλης.

Η Σεγέστα είναι γνωστή κυρίως για τον εντυπωσιακό δωρικό ναό της, αλλά εξίσου αξιόλογο είναι και το θέατρό της, που χτίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. Διαθέτει μοναδική θέα προς τους λόφους και τη θάλασσα, εξαιρετική ακουστική και εντυπωσιακά διατηρημένες κερκίδες. Σήμερα το θέατρο φιλοξενεί επίσης παραστάσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Στην πόλη Τίνταρι (Τυνδαρίς), το αρχαίο θέατρο, του 4ου αιώνα π.Χ., είναι εξαιρετικά καλά διατηρημένο και προσφέρει μια εντυπωσιακή θέα προς τις Αιολίδες Νήσους και την Τυρρηνική Θάλασσα. Είναι σχετικά μικρότερο σε σχέση με αυτό των Συρακουσών, αλλά η αρχιτεκτονική του και η ομορφιά της τοποθεσίας το καθιστούν μοναδικό. Η περιοχή του Ακράγαντα (σημερινό Αγκριτζέντο) φημίζεται κυρίως για την «Κοιλάδα των Ναών», ωστόσο διαθέτει και αρχαίο θέατρο. Αν και σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένο, αποτελεί σημαντικό ιστορικό σημείο που συμπληρώνει την εικόνα της πολιτιστικής ακμής της ευρύτερης περιοχής.