Η κατοχή της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1941 και ήταν αποτέλεσμα της ιταλογερμανικής εισβολής. Τερματίστηκε με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1944. Δημοσιεύουμε μια ανώνυμη μαρτυρία κατοίκου του χωριού Μέλανες:
«Τα χρόνια της Κατοχής ήταν αρκετά δύσκολα. Οι μνήμες από τότε δεν φεύγουν εύκολα. Οι Γερμανοί ήταν σκληροί άνθρωποι, βομβάρδιζαν τις πόλεις μας, έκλεβαν το φαγητό από τα σπίτια και τις αποθήκες μας και σκότωναν με κάθε ευκαιρία, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, τους ανθρώπους που βρίσκονταν στο διάβα τους. Από την άλλη, οι Ιταλοί ναι μεν έκλεβαν κι εκείνοι φαγητό, αλλά δεν ήταν τόσο σκληροί με τους οικογενειάρχες που δεν είχαν να ταΐσουν τα παιδιά τους, οπότε άφηναν πίσω προμήθειες. Επίσης, δεν σκότωναν χωρίς λόγο.
Την περίοδο εκείνη αρκετοί κάτοικοι του νησιού άρχισαν να καταφεύγουν στα βουνά και ζούσαν μέσα σε σπηλιές, ενώ άλλοι μέναμε στα χωράφια μας. Η Χώρα και οι παραλιακές περιοχές είχαν ερημώσει. Οι εχθροί δεν φημίζονταν για την εξυπνάδα τους, όπως φαίνεται, γιατί οι κατακτητές δεν το περίμεναν ότι οι κάτοικοι θα κρύβονταν στις σπηλιές και δεν έψαχναν εκεί, οπότε και ο κόσμος ήταν για την ώρα ασφαλής και είχε χρόνο να προετοιμαστεί για μια ενδεχόμενη εισβολή. Πολλοί όμως από αυτούς που κρύβονταν στα χωράφια δεν είχαν καλή τύχη. Εγώ είμαι από τους τυχερούς. Αυτοί που κρύβονταν στο βουνό ήταν συνήθως σε ψηλά σημεία για να μπορούν να βλέπουν αν έρχεται κάποιος και να προλαβαίνουν να κρύβονται και να κρύβουν και τα λίγα πράγματα που είχαν πάρει μαζί τους. Οι συνθήκες ήταν δύσκολες λόγω του κρύου και των λιγοστών τροφίμων, αλλά ήξεραν ότι έπρεπε να επιβιώσουν, οπότε πάλευαν όπως μπορούσαν.
Από την άλλη, στα χωράφια ήμασταν πιο άνετα, αλλά όχι τόσο ασφαλείς, γιατί εκεί έψαχναν συχνά για ζώα και ήταν πιο εύκολο να μας βρουν, αλλά είχαμε φτιάξει κρυψώνες για να μη φαινόμαστε. Και τα πράγματά μας, φαντάσου, τα θάβαμε κάτω από το έδαφος. Τις κότες τις κρύβαμε κάτω από αυτοσχέδια κρεβάτια από πέτρα. Για να μην ακούγονται οι κότες και μας βρουν προσέχαμε να μην περνάει καθόλου φως, επειδή χωρίς φως οι κότες δεν κακαρίζουν. Οι περισσότεροι Ιταλοί έφυγαν από τη Νάξο, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, πριν έρθουν οι Γερμανοί, αλλά υπήρχαν μερικοί που δεν κατάφεραν να φύγουν. Αυτούς, απ’ ό,τι έμαθα, τους φρόντισαν και τους φυγάδευσαν κάποιοι ντόπιοι, επειδή τους φέρονταν καλά».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Νάξου» του ΓΕΛ Νάξου – «Μανώλης Γλέζος» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 27 Απριλίου 2025.
