Ραντεβού στις 12 Ιουνίου του 2026 φαίνεται να έδωσαν με την διμερή συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και της Γερμανίας ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνος Πλεύρης και ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ, καθώς με βάση τις δηλώσεις, τις διαρροές και τα δημοσιεύματα, οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι οι πρόσφυγες που διέρχονται από την Ελλάδα και φτάνουν στη Γερμανία από την ημερομηνία αυτή και μετά θα επιστρέφονται πίσω.

Μέχρι να γίνει κάπως πιο ξεκάθαρο το τι ακριβώς συμφωνήθηκε, κάθε πλευρά φώτιζε διαφορετικές πτυχές της συμφωνίας για το θέμα αυτό, το οποίο σημειώνεται ότι τόσο η ελληνική πλευρά όσο και το Βερολίνο, υπογραμμίζουν ότι αποτελεί μόνο ένα μέρος του συνόλου της διμερούς συμφωνίας, αλλά και των προβλέψεων της συμφωνίας για το Σύμφωνο Μετανάστευσης που επετεύχθη σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Καταιγισμός αντικρουόμενων πληροφοριών

Το θέμα πήρε διαστάσεις ήδη από το απόγευμα της Δευτέρας όταν τα ελληνικά μέσα μετέφεραν πληροφορίες οι οποίες παρουσίαζαν την συμφωνία ουσιαστικά σαν μια «νίκη» της Ελλάδας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι η Γερμανία συμφώνησε «στη διαγραφή όλων των εκκρεμών υποθέσεων του παρελθόντος όσον αφορά στο μεταναστευτικό». Μεταξύ άλλων στις αναφορές αυτές ξεκαθαριζόταν ότι η συμφωνία αφορά σε «υποθέσεις που σύμφωνα με τον εν ισχύ κανονισμό του Δουβλίνο η Ελλάδα όφειλε να αποδεχθεί την επιστροφή στην επικράτειά της για να εξετάσει εκ νέου τα αιτήματα ασύλου πολιτών τρίτων χωρών που όλα αυτά τα έτη διήλθαν από την επικράτειά της».

Τα πρώτα δημοσιεύματα, τα οποία στηρίχθηκαν κατά κύριο λόγο σε δημοσίευμα του ΑΠΕ- ΜΠΕ το οποίο επικαλούταν «ασφαλείς πληροφορίες» σύμφωνα με τις οποίες η συμφωνία «σηματοδοτεί την έναρξη διαγραφής εκκρεμών υποθέσεων και με άλλες χώρες, που στηρίζουν τις ελληνικές θέσεις για την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, τον νέο Κανονισμό Επιστροφών και την ανάγκη ουσιαστικής και έμπρακτης ευρωπαϊκής στήριξης προς τα κράτη πρώτης γραμμής».

Περίπου την ίδια ώρα, η γερμανική εφημερίδα- τάμπλοϊντ Bild δημοσίευσε θέμα με τίτλο «Η Συμφωνία βόμβα του Ντόμπριντ: Ελλάδα και Ιταλία παίρνουν πίσω παράτυπους μετανάστες». Στο κείμενο η συμφωνία τόσο με την Ελλάδα όσο και η αντίστοιχη με την Ιταλία παρουσιαζόταν επίσης σαν μια μεγάλη νίκη της γερμανικής κυβέρνησης, καθώς όπως ανέφερε το δημοσίευμα «Σε συνέχεια τις αυστηροποίησης της πολιτικής ασύλου της ΕΕ και της πιθανής λειτουργία κέντρων απελάσεων για παράδειγμα στην Αφρική, έρχεται η επόμενη αλλαγή πορείας: Η Ελλάδα και η Ιταλία θέλουν να πάρουν πίσω μετανάστες από την Γερμανία που πριν είχαν κάνει αίτηση ασύλου σε αυτές («πρόσφυγες Δουβλίνου»)».

Το σχετικό δημοσίευμα φιλοξενούσε και δηλώσεις του ίδιου του Γερμανού υπουργού, στις οποίες ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Πετύχαμε μια συμφωνία με την Ελλάδα και την Ιταλία, ότι θα πάρουν πίσω μετανάστες που εισήλθαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω των χωρών τους».

Το συγκεκριμένο δημοσίευμα ακολούθησαν κι άλλα στην ελληνική έκδοση της Deutshce Welle τα οποία επικαλούνταν τις δηλώσεις αυτές του Ντόμπριντ, με αποτέλεσμα αρκετά ελληνικά μέσα να αναπαράγουν ότι η Ελλάδα θα δεχθεί μετανάστες από την Γερμανία, περίπου μια μέρα μετά από την αναπαραγωγή των πληροφοριών του ΑΠΕ- ΜΠΕ ότι η Ελλάδα πέτυχε να μη γίνονται επιστροφές μέχρι τις 12 Ιουνίου του 2026 και «την διαγραφή όλων των εκκρεμών υποθέσεων του παρελθόντος».

Εμμένουν στις θέσεις τους οι δύο πλευρές – Αλληλοσυμπληρώνονται

Το ΒΗΜΑ επικοινώνησε τόσο με το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, όσο και με το υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας.

Η ελληνική πλευρά επαναβεβαίωσε ότι η συμφωνία προβλέπει την διαγραφή όλων των εκκρεμών υποθέσεων και ότι υπάρχει συγκεκριμένη παράγραφος στην διμερή συμφωνία που υπεγράφη στις Βρυξέλλες που το αναφέρει ρητά. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, οι εκκρεμείς «υποθέσεις Δουβλίνου» μόνο για τη Γερμανία αφορούν σε 515.000 περιπτώσεις και σε πάνω από 100.000 άτομα μόνο τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η ελληνική πλευρά υποστηρίζει ότι όλες αυτές οι υποθέσεις διαγράφονται και επίσης δεν υπολογίζονται και οι υποθέσεις που αφορούν από την ημερομηνία υπογραφής της συμφωνίας μέχρι και τις 12 Ιουνίου του 2026.

Από την επικοινωνία μας με το υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας, προκύπτει ότι η θέση της γερμανικής κυβέρνησης για το θέμα είναι πως: «Ο Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ συνεχίζει να έχει ισχύ. Μέρος της συμφωνίας με την Ελλάδα είναι ότι οι «επιστροφές Δουβλίνου» προς την Ελλάδα θα επανεκκινήσουν όταν το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (CEAS) τεθεί σε εφαρμογή (12 Ιουνίου του 2026)».

Σε κάθε περίπτωση οι όποιες διαφορές στην ερμηνεία ή στις διατυπώσεις -παρά το γεγονός ότι η εικόνα που προκύπτει για τη συμφωνία είναι μάλλον ολοκληρωμένη- θα διευκρινιστούν το επόμενο διάστημα, όταν οι δύο πλευρές συμφωνήσουν να δώσουν στην δημοσιότητα το κείμενο της συμφωνίας.

Τι προβλέπει η ευρύτερη ευρωπαϊκή συμφωνία που επετεύχθη στις Βρυξέλλες

Η διμερής συμφωνία μεταξύ Ελλάδας – Γερμανίας είναι ξεχωριστή από την γενική συμφωνία που επετεύχθη στις Βρυξέλλες την Δευτέρα. Οι υπουργοί συμφώνησαν το γενικό πλαίσιο λειτουργίας του νέου Συμφώνου, το οποίο εστιάζει ιδιαίτερα στους μηχανισμούς αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών και αφορά κυρίως στην αποτροπή της δευτερογενούς μετανάστευσης. Πιο συγκεκριμένα οι υπουργοί συμφώνησαν, ότι κάθε κράτος-μέλος θα μπορεί να επιλέγει ανάμεσα σε τρεις μορφές συνεισφοράς αλληλεγγύης: μετεγκατάσταση μεταναστών, οικονομική υποστήριξη ή εναλλακτικές δράσεις, με στόχο την ενίσχυση των χωρών που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση – μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε ότι Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία και Ισπανία βρίσκονται σήμερα υπό αυξημένες μεταναστευτικές πιέσεις. Οι χώρες αυτές θα έχουν επίσης προτεραιότητα στην πρόσβαση στο νέο Εργαλείο Υποστήριξης Μετανάστευσης της ΕΕ.

Για το 2026, ο μηχανισμός αλληλεγγύης ορίζει ως σημείο αναφοράς είτε 21.000 μετεγκαταστάσεις ή άλλες μορφές βοήθειας είτε χρηματοδοτικές εισφορές ύψους 420 εκατ. ευρώ.

Επιπλέον, τα κράτη που έχει διαπιστωθεί ότι υφίστανται σοβαρή πίεση θα μπορούν να ζητούν πλήρη ή μερική απαλλαγή από τις υποχρεωτικές συνεισφορές τους στον μηχανισμό αλληλεγγύης.

Το νέο Σύμφωνο θα αρχίσει να εφαρμόζεται στις 12 Ιουνίου 2026 και προβλέπει ένα σύνολο μέτρων στήριξης μεταξύ των κρατών-μελών, ώστε να ανακουφιστούν εκείνα που δέχονται τους περισσότερους νεοεισερχόμενους μετανάστες.

Παράλληλα αλλάζει η έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας», καθώς το Σύμφωνο δίνει στα κράτη της ΕΕ τη δυνατότητα να απορρίπτουν μια αίτηση ασύλου, όταν θεωρούν ότι ο αιτών θα μπορούσε να λάβει επαρκή προστασία σε μια χώρα εκτός ΕΕ που κρίνεται ασφαλής για εκείνον.

Με βάση τους νέους κανόνες που ενέκρινε το Συμβούλιο, τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν τον μηχανισμό αυτό με δύο τρόπους:

είτε αν υπάρχει κάποια μορφή «σύνδεσης» του αιτούντος με την τρίτη χώρα, χωρίς όμως η σύνδεση να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση,

είτε μέσω συμφωνίας ή ειδικής ρύθμισης με μια ασφαλή τρίτη χώρα, η οποία θα αναλαμβάνει να εξετάσει την αίτηση ασύλου.

Ωστόσο, η δυνατότητα εφαρμογής μέσω συμφωνίας ή ρύθμισης δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για ασυνόδευτους ανηλίκους. Το Συμβούλιο αποφάσισε να συμπεριληφθούν στις ασφαλείς χώρες καταγωγής για όλη την ΕΕ το Μπανγκλαντές, η Κολομβία, η Αίγυπτος, η Ινδία, το Κόσοβο, το Μαρόκο και η Τυνησία.