Μάσιμο Κατσάρι: «Η Ελλάδα θα παραμείνει για πάντα η καλύτερη πατρίδα της Ευρώπης»

«Μπορεί η Ευρώπη να υπάρξει χωρίς την Ελλάδα;» διερωτάται σε πρόσφατο άρθρο του στην ιταλική «La Repubblica» ο ιταλός φιλόσοφος και πρώην δήμαρχος της Βενετίας Μάσιμο Κατσάρι και αμέσως απαντά πως στην περίπτωση που αυτή η ερώτηση απευθυνόταν σε οποιονδήποτε από τους πρωταγωνιστές του ευρωπαϊκού πολιτισμού από τον Πετράρχη και έπειτα, κανένας δεν θα καταλάβανε ούτε καν το νόημά της, καθώς όλοι θεωρούσαν πως η Ελλάδα είναι η πατρίδα της Ευρώπης, και μάλιστα «η καλύτερη πατρίδα», κατά τον Βίλχελμ φον Χούμπολτ, ιδρυτή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου, όπως θυμίζει ο Κατσάρι.

Δηλώνοντας ότι η συγκεκριμένη δήλωση δεν αφορά το ένδοξο παρελθόν της κλασικής Ελλάδας αλλά το προβληματικό παρόν της Ευρώπης, ο Κατσάρι υποστηρίζει πως πέρα από τις όποιες διαφορές στις παραδόσεις, στα ήθη, στις γλώσσες και στις θρησκείες που συνθέτουν το ευρωπαϊκό αρχιπέλαγος, και ανεξάρτητα από την καταγωγή του καθενός από το ένα ή το άλλο «νησί», είναι κατανοητό πως ο ελληνικός Λόγος αποτελεί τη ρίζα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, καθώς ο Λόγος αυτός καθόρισε την ιστορία και τη μοίρα της Ευρώπης ενώ σήμερα «μας» –εμάς τους Ευρωπαίους –συγκεντρώνει και μας εμπεριέχει στο εσωτερικό του.

Για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, από την εποχή του ουμανισμού ως και τις αρχές του 1900, η ενεργή ανάμνηση αυτής της «καλύτερης πατρίδας», η ανάμνηση των αξιών γύρω από τις οποίες αναπτύχθηκε η κλασική Ελλάδα, αποτελεί υπέρτατο σημείο αναφοράς δίχως το οποίο δεν υπάρχει δυνατότητα κατάρτισης, μόρφωσης και ολοκλήρωσης του ανθρώπου.

Σύμφωνα με τον γερμανό φιλόσοφο Εντμουντ Χούσερλ οι αξίες αυτές ορίζουν πως δεν πρέπει να δεχόμαστε τίποτε ως δεδομένο και οφείλουμε να αμφιβάλλουμε και να διερωτόμαστε για τα πάντα, να προχωρούμε βασιζόμενοι πάντα σε λογικές αποδείξεις, να καθορίζουμε την ίδια μας τη ζωή με γνώμονα πρότυπα της λογικής, να επιθυμούμε την τελεολογική απεικόνιση του κόσμου σε προϊόντα της ζωής αυτής της συγκεκριμένης μορφής γνώσης.

«Μήπως πρόκειται για μια τρέλα; Ισως –αλλά μια τρέλα η οποία κατέληξε να κυριαρχήσει σε ολόκληρο τον κόσμο. Πρόκειται για ευρωκεντρισμό; Σίγουρα –ο οποίος ωστόσο επέφερε τη δυτικοποίηση ολόκληρου του πλανήτη» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Κατσάρι. Τι συνέβη όμως και «η Ελλάδα πλέον δεν έχει για εμάς (τους Ευρωπαίους) καμία πολιτισμική και συμβολική σημασία; Πώς εξηγείται ένας τέτοιος ξεριζωμός;».

«Η Ευρώπη αυτοκτόνησε στους δύο παγκόσμιους πολέμους»

Κάνοντας λόγο για μια «απλή αλλά επίπονη απάντηση» ο πρώην βουλευτής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας και πρώην ευρωβουλευτής της Κεντροαριστεράς δηλώνει πως ανάμεσα στο τώρα, ανάμεσα «σε εμάς τους “μοντέρνους”» και στην «καλύτερη πατρίδα», ήτοι την αρχαία Ελλάδα, βρίσκεται η αυτοκτονία της Ευρώπης κατά τους δύο παγκόσμιους πολέμους.

«Η λήθη της Ελλάδας είναι το προφανές σημάδι του τέλους της Ευρώπης ως υπερδύναμης» σημειώνει ο ιταλός ακαδημαϊκός, προσδιορίζοντας ότι υπερδύναμη είναι και το κράτος ή η ομοσπονδία κρατών που φιλοδοξεί να γίνει υπερδύναμη. «Σήμερα η Ευρώπη μπορεί να σκέφτεται να ξεχάσει την Ελλάδα γιατί αρνείται να ασκήσει μια μεγαλόπνοη πολιτική, μια πολιτική η οποία μπορεί να θεμελιωθεί μόνο πάνω στη συνείδηση της δημιουργίας μιας ενότητας διαφορετικών (κρατών), με κοινή καταγωγή και κοινό πεπρωμένο».

Αν υπήρχε αυτή η συνείδηση, τότε θα υπήρχαν και μεσογειακές πολιτικές, στρατηγικά πλάνα οικονομικής υποστήριξης των χωρών της άλλης όχθης της Μεσογείου, ένας ενεργός ρόλος σε όλες τις κρίσεις της Μέσης Ανατολής, καθώς και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την κατάρτιση, επενδύσεις για την έρευνα και την απασχόληση των νέων. «Μια κοινότητα λαών ικανή να διαδραματίσει έναν παγκόσμιο πολιτικό ρόλο δεν μπορεί να μην έχει μια ζωντανή μνήμη του εαυτού της, μνήμη αυτού που είναι στην ιστορία της και όχι σε ένα νεκρό παρελθόν» επισημαίνει.

Μη παραβλέποντας την ηγεμονία του «οικονομικισμού», ο καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Σαν Ραφαέλε του Μιλάνου αναγνωρίζει πως η σημερινή Ευρώπη οικοδομήθηκε πάνω σε οικονομικές και χρηματοπιστωτικές ανάγκες, καθώς τα ευρωπαϊκά κράτη μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν δίχως την ενότητα του χρήματος.

Σήμερα όμως «η Ελλάδα ουρλιάζει στον κόσμο πως μια τέτοιου είδους ενότητα δεν παράγει αυτή καθαυτή καμία πολιτική κοινότητα. Αν σκεφτούμε την Ευρώπη ως έναν κολοσσιαίο χρηματοπιστωτικό όμιλο, τότε είναι σωστό ότι μία από τις εταιρείες του με μικρότερο ειδικό βάρος (η οποία ενδεχομένως να διοικήθηκε λανθασμένα από ένα ακατάλληλο προσωπικό) μπορεί άνετα να αφεθεί να χρεοκοπήσει. Το σημαντικό είναι να μη μεταδώσει την κρίση στις άλλες. Αλλά αν η Ευρώπη επιθυμεί ακόμη να υπάρχει ως Ευρώπη, και να μη διαλυθεί μέσα σε εγωισμούς, εθνικισμούς και λαϊκισμούς, οφείλει να γνωρίζει ότι η Ελλάδα ανήκει στον ιδρυτικό της μύθο και ότι καμία πίστη δεν είναι περισσότερο δεισιδαιμονική από εκείνη, φαινομενικά τόσο λογική και “λαϊκή”, που υποστηρίζει ότι ο καθαρός υπολογισμός αποτελεί το νόημα, την αξία και τον σκοπό μιας κοινότητας» καταλήγει ο Κατσάρι.

Πάντως οι ευρωπαίοι ηγέτες, έπειτα από 17 ώρες συνομιλιών, απέδειξαν πως μεγαλύτερη σημασία, τουλάχιστον προς το παρόν και όσον αφορά τους ίδιους, έχουν τα νούμερα και όχι οι μύθοι, ζωντανοί ή μη. Οποιος χρωστάει, οφείλει να πληρώσει, και μάλιστα ακριβά. Ισως γιατί στη γερμανική γλώσσα το ουσιαστικό Schuld σημαίνει πέρα από χρέος και ενοχή.