Ο αέρας της αλλαγής που έφερε η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα φυσάει και στην εξωτερική πολιτική. Οχι λίγα μεταπολεμικά ταμπού σπάνε. Παράδειγμα, η αποφυγή κάθε ενεργού διεκδίκησης των γερμανικών χρεών από την εποχή της Κατοχής. Στο πρόσφατο ταξίδι του στο Βερολίνο ο Νίκος Κοτζιάς ζήτησε για πρώτη φορά την τελευταία εικοσαετία από τη γερμανική κυβέρνηση διαπραγματεύσεις για όλα τα σχετικά προβλήματα: ατομικές αποζημιώσεις, κρατικές επανορθώσεις, αποπληρωμή του κατοχικού δανείου, επιστροφή των κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών.

Η διεκδίκηση είχε αρχίσει βέβαια μήνες νωρίτερα εκτός της Ελλάδας, στην Ευρωβουλή, με πρωτοβουλία του Μανώλη Γλέζου. Η πρωτοβουλία αυτή, όπως προκύπτει από την παρακάτω συνέντευξη με τον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, αναμένεται τώρα να ενταθεί. Το θέμα παίρνει έτσι όλο και εντονότερη ευρωπαϊκή διάσταση. Το ότι το Βερολίνο αντιδρά αλλεργικά στο αίτημα ήταν αναμενόμενο. Η Αθήνα έχει όμως τώρα έναν απροσδόκητο σύμμαχο εντός των γερμανικών τειχών: ορισμένα μεγάλα μέσα ενημέρωσης. Μεταξύ άλλων, το περιοδικό «Der Spiegel» και η εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung» παρουσίασαν τις τελευταίες εβδομάδες λίγο ή πολύ αντικειμενικά ρεπορτάζ για το θέμα. Και αυτό βελτιώνει το κλίμα και μέσα στη Γερμανία για τις ελληνικές διεκδικήσεις.


Εχει γίνει γνωστό το θέμα του κατοχικού δανείου στην Ευρωβουλή;
«Εχουμε θέσει το θέμα. Αυτό έχει προωθηθεί πολύ στην ομάδα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και περιμένουμε την αντίδραση των άλλων ομάδων».
Και οι έλληνες ευρωβουλευτές;
«Κάνουμε ήδη συνεδριάσεις με συμμετοχή όλων των παρατάξεων, εκτός φυσικά της Χρυσής Αυγής, στις οποίες παίρνουμε κοινές αποφάσεις. Οι ευρωβουλευτές κάθε παράταξης έχουν αναλάβει να πείσουν τους συναδέλφους τους στις ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές ομάδες τους. Δεν έχω όμως ακόμη εικόνα για το πώς έχει προχωρήσει αυτή η διαδικασία».
Ποια είναι η ιδιαιτερότητα του αναγκαστικού κατοχικού δανείου;
«Η ιδιαιτερότητά του είναι η εξής: τα στρατεύματα κατοχής στην Ελλάδα λειτουργούσαν νομότυπα θέλοντας να φανούν ότι συμμορφώνονται με την ακροτελεύτια διάταξη της συνθήκης περί πολέμου της Χάγης που λέει ότι τα έξοδα διατροφής των στρατευμάτων κατοχής αναλαμβάνονται από τον λαό της κατεχόμενης χώρας –“εάν δύναται” αυτός ο λαός, όπως τονίζεται. Διαπιστώθηκε λοιπόν τότε ότι είναι αδύνατον για τον ελληνικό λαό να διατρέφει το μισό εκατομμύριο γερμανούς στρατιώτες που είχαν βάλει πόδι στην Ελλάδα, τους 250.000 ιταλούς στρατιώτες, τους 60.000 άντρες του πρώτου Σώματος του βουλγαρικού στρατού, καθώς και το Africa Corps (Στράτευμα Αφρικής) του Ρόμελ. Γι’ αυτό και το Γ’ Ράιχ μετέτρεψε πολύ νομότυπα το ποσό που υπερέβαινε εκείνο που έπρεπε να πληρώνει η Ελλάδα για διατροφή σε κατοχικό δάνειο. Αυτή την ιδιαιτερότητα πρέπει να μάθουν και οι ευρωβουλευτές».
Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ισχυρίστηκε πρόσφατα ότι 70 χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το θέμα των επανορθώσεων, συμπεριλαμβανομένου και του κατοχικού δανείου, έχει λήξει.
«Η απάντησή μου σε αυτό ήταν: πρώτον, με το να λες ότι το θέμα θεωρείται λήξαν αναγνωρίζεις ότι υπήρχε θέμα· δεύτερον, να μας πεις πότε έληξε και πώς έληξε. Απάντηση δεν έχω πάρει ακόμη».
Να απαντήσω εγώ γι’ αυτόν;
«Παρακαλώ».

Το «σύμφωνο 2+4» (των δύο τότε γερμανικών κρατών και των τεσσάρων νικητριών δυνάμεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: Σοβιετική Ενωση, ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία) του 1990 για την επανένωση της Γερμανίας καθορίζει την οριστική διαγραφή των χρεών. Για το Βερολίνο, λοιπόν, το θέμα έχει όντως λήξει.
«Υπάρχει ρηματική διακοίνωση της ελληνικής κυβέρνησης από το 1995 που λέει ότι η Γερμανία συνεχίζει να έχει υποχρεώσεις έναντι της Ελλάδας. Αρα το θέμα δεν έχει λήξει. Ο Σόιμπλε λέει επίσης: Ας αφήσουμε το παρελθόν και ας κοιτάξουμε το μέλλον. Εγώ όμως ρωτώ: Τότε γιατί έδωσε χρήματα η γερμανική κυβέρνηση να συνταξιοδοτήσει τους απογόνους των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας που είναι εβραϊκής καταγωγής και ζουν σήμερα στο Ισραήλ; Αυτό έγινε πρόσφατα, στο παρόν, όχι στο παρελθόν».
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά για σας;
«Εμείς λέμε στους Γερμανούς: “Υπογράψτε συνθήκη ειρήνης με την Ελλάδα”. Και όχι να βάζετε στη θέση της μια συνθήκη μη εμπόλεμης κατάστασης, όπως είναι η “2+4”. Ετσι ως νομότυποι πολιτικοί οι Γερμανοί θα έρθουν από μόνοι τους να συζητήσουν μαζί μας το θέμα».
Είναι το κατοχικό δάνειο η μοναδική αξίωση της Αθήνας έναντι του Βερολίνου;
«Οχι. Εχουμε επίσης τις ατομικές αποζημιώσεις, τις επανορθώσεις για τις καταστροφές στον δημόσιο τομέα, καθώς και την επιστροφή των κλεμμένων αρχαιοτήτων».
Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης κάνουν πάλι εκτενείς αναφορές στο κατοχικό δάνειο. Στο περιοδικό «Der Spiegel» γίνεται μάλιστα λόγος για τον συμψηφισμό του με τα σημερινά χρέη της Ελλάδας στη Γερμανία. Συμφωνείτε με αυτό;
«Οχι. Σε καμία απολύτως περίπτωση δεν θέλουμε συμψηφισμό. Τα δύο θέματα είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους. Γι’ αυτό και θα γίνουν γι’ αυτά ξεχωριστές διαπραγματεύσεις».
Νομικά η Ελλάδα βρίσκεται σε μειονεκτική θέση. Δεν θα ήταν καλύτερο να επιδιώξετε μια πολιτική λύση;
«Αυτό είναι που κάναμε εξαρχής. Η άποψή μου είναι ότι η Γερμανία μπορεί να πληρώσει επανορθώσεις χωρίς αυτό να επηρεάσει αρνητικά τη γερμανική οικονομία. Μερικά παραδείγματα: γερμανικές υποτροφίες σε φοιτητές και νεαρούς επιστήμονες από την Ελλάδα με προτεραιότητα στους απογόνους των θυμάτων, μεταφορά τεχνογνωσίας στην Ελλάδα ή ανάληψη από το γερμανικό κράτος των εξόδων των γερμανικών επιχειρήσεων που πραγματοποιούν έργα υποδομής στην Ελλάδα. Τη σχετική διαδικασία θα μπορούσε να την επεξεργαστεί μια κοινή οικονομική επιτροπή».
«Προειδοποιώ τον Σουλτς»

Το γερμανικό κράτος έχει δημιουργήσει τελευταία δύο οργανώσεις που αποβλέπουν στην προώθηση της φιλίας μεταξύ των δύο λαών: πρώτον, το Ταμείο για το μέλλον, που θέλει να συντηρήσει τη μνήμη για την περίοδο της Κατοχής, και, δεύτερον, το γερμανοελληνικό Ιδρυμα Νεολαίας. Θα υποστηρίξει η κυβέρνηση Τσίπρα αυτές τις οργανώσεις;

«Οχι, επειδή είναι καθαρή προσπάθεια αποπροσανατολισμού από το κεντρικό ζήτημα: την αποκατάσταση των καταστροφών που προξένησαν τα στρατεύματα κατοχής σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Πέρα από αυτό, εγώ πιστεύω ακράδαντα ότι ο σημερινός γερμανικός λαός δεν είναι ένοχος για τα εγκλήματα που διέπραξε το Τρίτο Ράιχ. Αν λύσουμε τα προαναφερθέντα προβλήματα, πιστεύω ότι οι δύο λαοί μπορούν να γίνουν οι πρωτοπόροι στη δημιουργία μιας νέας Ευρώπης –εκείνης της δικαιοσύνης, της αυτοδιοίκησης, της λαϊκής κυριαρχίας και της ειρήνης».
Για να έρθουμε στην ελληνική επικαιρότητα, πώς βλέπετε τις διεθνείς αντιδράσεις έναντι της νέας κυβέρνησης στην Ελλάδα;
«Βλέπω ότι γίνεται φοβερή προσπάθεια για να αποτύχει το έργο της. Σε αυτήν συμμετέχει και ο Μάρτιν Σουλτς χωρίς να έχει οποιαδήποτε εξουσιοδότηση από το Ευρωκοινοβούλιο. Πήγε πρόσφατα στην Αθήνα, προφανώς ως εκπρόσωπος της Μέρκελ και του Γιούνκερ. Πήγε να μεταφέρει τι; Τον προειδοποιώ λοιπόν ότι όσοι επιχειρούν να αποτρέψουν την εγκαθίδρυση της εθνικής ανεξαρτησίας στην Ελλάδα και όσοι προσπαθούν να εμποδίσουν τον ελληνικό λαό να βγάλει από τον λαιμό του τη θηλιά των δανειστών θα σπάσουν τα μούτρα τους!».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ