Μια πρόσκληση που απευθύνθηκε και στη συνέχεια ανακλήθηκε βάζει το Ιράν, για πρώτη φορά ύστερα από 35 χρόνια, στο τραπέζι των ισχυρών της διεθνούς κοινότητας. Η πρόσκληση ήλθε από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν προς την Τεχεράνη προκειμένου να συμμετάσχει στη διάσκεψη για την ειρήνη στη Συρία (Γενεύη ΙΙ) που ξεκίνησε την Τετάρτη στην Ελβετία. Λίγες ώρες αργότερα η πρόσκληση αποσύρθηκε αλλά είχε ήδη κάνει τη δουλειά της: προβίβασε το Ιράν σε συνομιλητή της διεθνούς κοινότητας.
Αν και το Ιράν ήταν ο μεγάλος απών από τη Γενεύη, την ίδια στιγμή, 300 χιλιόμετρα μακριά, στο Νταβός, ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί ήταν από τους βασικούς ομιλητές στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι, που παραβρέθηκε τόσο στο Γενεύη όσο και στο Νταβός, έσπευσε να τονίσει ότι η Τεχεράνη είναι απολύτως απαραίτητη στην επίτευξη λύσης στη Συρία. Ο Κέρι άφησε ορθάνοιχτη την πόρτα για τη συμμετοχή του Ιράν στις συνομιλίες που αναζητούν ένα τέλος στον συριακό εμφύλιο. «Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να ανοίξει αυτή η πόρτα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες» είπε. Στο ίδιο πνεύμα ήταν και οι δηλώσεις του Μπαν Κι Μουν.
Παράλληλα τη Δευτέρα τέθηκε σε εφαρμογή η προσωρινή συμφωνία που είχε υπογράψει το Ιράν με τη διεθνή κοινότητα τον Νοέμβριο: η Τεχεράνη άρχισε να περιορίζει τον εμπλουτισμό ουρανίου, ενώ οι ΗΠΑ και η ΕΕ ανταπέδωσαν αίροντας μερικές από τις κυρώσεις που έχουν επιβάλει στο Ιράν.
Σε μια Μέση Ανατολή που είναι σε αναβρασμό και όπου δεν αποκλείεται ούτε η επαναχάραξη συνόρων, ακόμη και μέσα στο 2014, το Ιράν φαντάζει σαν νησίδα σταθερότητας. Το θεοκρατικό καθεστώς του έμεινε στη θέση του την ώρα που άλλες χώρες της περιοχής βιώνουν βίαιες ανακατατάξεις.
Παραδοσιακές δυνάμεις έχουν καταρρεύσει, όπως τα καθεστώτα του Μουμπάρακ στην Αίγυπτο και του Σαντάμ στο Ιράκ. Η κατάρρευση του δευτέρου μάλιστα έφερε το κατά πλειοψηφία σιιτικό Ιράκ στη σφαίρα επιρροής του σιικού Ιράν. Την ίδια στιγμή υποβαθμίζεται η σημασία της Σαουδικής Αραβίας, καθώς η Ουάσιγκτον ακολουθεί πορεία απεξάρτησης από τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής. Το ίδιο και η σημασία του Ισραήλ, καθώς ο Μπαράκ Ομπάμα δρομολογεί την απαγκίστρωση των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή και επιχειρεί στροφή προς την Ασία.
Η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ είναι οι κυριότεροι επικριτές της προσέγγισης ΗΠΑ – Ιράν διότι ανησυχούν πως θα τις παραγκωνίσει η Τεχεράνη. Ο κύβος όμως φαίνεται ότι ερρίφθη και το Ιράν βγαίνει από το περιθώριο της διεθνούς κοινότητας για πρώτη φορά ύστερα από την ισλαμική επανάσταση του 1979. Η ανάληψη της εξουσίας τον Αύγουστο από τον μετριοπαθή Ροχανί, που διαδέχθηκε τον λαϊκιστή Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ με τις αντιαμερικανικές κορόνες, διευκολύνει την προσέγγιση του Ιράν με τη Δύση.
Ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς και οι πιθανές δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν πολλές, ωστόσο, με όχημα τη Συρία –όπου η Τεχεράνη επηρεάζει τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Ασαντ – και σημείο εκκίνησης το περίφημο τηλεφώνημα ανάμεσα στον Ομπάμα και στον Ροχανί το φθινόπωρο, το Ιράν βγαίνει από το περιθώριο. Η πρόσκλησή του στη Γενεύη, αν και ανακλήθηκε, το χρίζει ισότιμο συνομιλητή της διεθνούς κοινότητας.
Ιμάντ Κιγιαΐ
Καμία βιώσιμη λύση για τη Συρία χωρίς το Ιράν
«Το Ιράν έχει ανάμειξη στη Συρία ως περιφερειακή δύναμη. Αυτό ποτέ δεν αμφισβητήθηκε, καθώς το Ιράν επηρεάζει το Ιράκ, το Αφγανιστάν, τον Λίβανο και τη Συρία. Αλλά το γεγονός ότι ο Μπαν Κι Μουν προσκάλεσε επισήμως τους Ιρανούς στη Γενεύη οφείλεται σε τρεις λόγους» λέει στο «Βήμα» ο Ιμάντ Κιγιαΐ, ερευνητής του Πανεπιστημίου Πρίνστον στις ΗΠΑ και εκτελεστικός πρόεδρος του Αμερικανικού – Ιρανικού Συμβουλίου (AIC).
«Πρώτον, καμία διάσκεψη για τη Συρία δεν μπορεί να πετύχει μια βιώσιμη λύση χωρίς το Ιράν. Δεύτερον, η Ρωσία, η Κίνα και η συριακή κυβέρνηση ζήτησαν να συμμετάσχει το Ιράν στη διάσκεψη της Γενεύης. Τρίτον, το Ιράν έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στον Ασαντ και μπορεί να τον πιέσει να συμβιβαστεί, να σταματήσει τη βία και να ανοίξει δίοδο για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις».
Ιμάντ Κιγιαΐ
Καμία βιώσιμη λύση για τη Συρία χωρίς το Ιράν
«Το Ιράν έχει ανάμειξη στη Συρία ως περιφερειακή δύναμη. Αυτό ποτέ δεν αμφισβητήθηκε, καθώς το Ιράν επηρεάζει το Ιράκ, το Αφγανιστάν, τον Λίβανο και τη Συρία. Αλλά το γεγονός ότι ο Μπαν Κι Μουν προσκάλεσε επισήμως τους Ιρανούς στη Γενεύη οφείλεται σε τρεις λόγους» λέει στο «Βήμα» ο Ιμάντ Κιγιαΐ, ερευνητής του Πανεπιστημίου Πρίνστον στις ΗΠΑ και εκτελεστικός πρόεδρος του Αμερικανικού – Ιρανικού Συμβουλίου (AIC).
«Πρώτον, καμία διάσκεψη για τη Συρία δεν μπορεί να πετύχει μια βιώσιμη λύση χωρίς το Ιράν. Δεύτερον, η Ρωσία, η Κίνα και η συριακή κυβέρνηση ζήτησαν να συμμετάσχει το Ιράν στη διάσκεψη της Γενεύης. Τρίτον, το Ιράν έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στον Ασαντ και μπορεί να τον πιέσει να συμβιβαστεί, να σταματήσει τη βία και να ανοίξει δίοδο για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις».
Ο κ. Κιγιαΐ εξηγεί ότι στη Συρία «εκπροσωπούνται» οι κυριότερες διαμάχες της περιοχής, μεταξύ των οποίων η διαμάχη της Σαουδικής Αραβίας με το Ιράν για περιφερειακή επιρροή, του «ανατολικού μπλοκ» (Ρωσία και Κίνα) με το δυτικό (ΗΠΑ και υπόλοιπη Δύση), των σουνιτών με τους σιίτες. «Το γεγονός ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ απηύθυνε αρχικά πρόσκληση στην Τεχεράνη αποτελεί καλό σημάδι, το οποίο δείχνει ότι η διεθνής κοινότητα συνειδητοποιεί πως δεν μπορεί να υπάρξει λύση στη Συρία χωρίς το Ιράν. Γιατί την απέσυρε ο Μπαν Κι Μουν; Λόγω της πίεσης που άσκησαν οι Αμερικανοί. Και γιατί άσκησαν πίεση οι Αμερικανοί; Διότι τους πίεσαν η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Ισραήλ. Oσo το Ιράν γίνεται αποδεκτό από τη διεθνή κοινότητα, τόσο χάνουν έδαφος αυτοί οι τρεις βασικοί παίκτες».
Τα επόμενα βήματα για τα πυρηνικά της Τεχεράνης
Ως τέλη Φεβρουαρίου: Πρώτη συνάντηση της κοινής επιτροπής Ιράν, ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας, Ρωσίας, Κίνας, Γερμανίας και ΕΕ.
19 Απριλίου: Ολοκληρώνεται η μετατροπή του αποθέματος του ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 20% σε εξαφθοριούχο μορφή.
19 Ιουλίου: Λήγει η εξάμηνη ενδιάμεση περίοδος για την εξεύρεση συνολικής λύσης.
Νοέμβριος: Ολοκληρώνονται οι διαπραγματεύσεις και αρχίζει η εφαρμογή της συνολικής λύσης.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
