Δίχως αμφιβολία, οι πρόσφατες έντονες αντιπαραθέσεις πολιτικών κομμάτων και εμπλεκομένων εταίρων για την τιμολόγηση των φαρμακευτικών σκευασμάτων, ενίσχυσαν το κλίμα αμφιβολίας για την αξιοπιστία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στο χώρο της υγείας αλλά και διόγκωσαν τον προβληματισμό για το επίπεδο και την ποιότητα των σχετικών παρεχομένων υπηρεσιών.
Στο κέντρο αυτών των αντιπαραθέσεων ο ίδιος ο πολίτης, η ίδια η ανταποδοτικότητα του συστήματος υγείας. Και όλα αυτά σε μία περίοδο κατά την οποία αναζητώνται εντός του συστήματος υγείας πρακτικές και εργαλεία, τα οποίαέστω και σε διαφορετικό βαθμό θα προσφέρουν κίνητρα σε όλους τους εταίρους και θα αναδιανέμουν οφέλη με γνώμονα την προαγωγή της δημόσιας υγείας.
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, θα πρέπει να αναφερθεί ο πρόσφατα ψηφισθέν νόμος 4213/2013 που αφορά στη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη και προβλέπει τον ορισμό Εθνικού Φορέα για την αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας.
Το γεγονός αυτό κρίνεται σαφέστατα θετικό αρκεί η λειτουργία του φορέα να καταστεί ουσιαστική και στοχευμένη και να αποτελέσει βάση προκειμένου να αμβληθούν οι υφιστάμενες διαφορές μεταξύ του υπουργείου και της αγοράς, να δικαιολογηθούν αποφάσεις που θα στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας, τη συμπίεση του κόστους, την εξασφάλιση της προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας για την ατομική και δημόσια υγεία, την επιβράβευση της καινοτομίας.
Είναι γεγονός πως στα περισσότερα ανεπτυγμένα συστήματα υγείας η συνεκτίμηση των προαναφερόμενων παραμέτρων αποτελεί και τη βάση για το καθεστώς αποζημίωσης σκευασμάτων και υπηρεσιών. Είναι επίσης γνωστό πως η κουλτούρα που συνοδεύει το καθεστώς αποζημίωσης δεν αποσκοπεί μόνο στη συμπίεση του κόστους αλλλα επιδιώκει την εξασφάλιση πολλαπλασιαστικών οφελών τόσο σε επίπεδο ποιότητας όσο και στην ενίσχυση της καινοτομίας και της έρευνας.
Την ίδια στιγμή, τα περισσότερα ευρωπαϊκά συστήματα κινούνται προς την κατεύθυνση της τιμολόγησης βάσει της αξίας (value-based pricing, τιμολόγηση που βασίζεται στα οφέλη που προσφέρονται και γίνονται αντιληπτά από τον ίδιο τον ασθενή), ωστόσο δεδομένου ότι αυτή η αξία ουσιαστικά θεμελιώνεται σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες του κάθε συστήματος, γίνεται κατανοητό πως η αξιολόγηση αυτής της αξίας και η χρήση της ως τιμή αναφοράς μπορεί και να μην ανταποκρίνεται πλήρως στα δεδομένα ενός άλλου συστήματος υγείας.
Ο νέος φορέας λοιπόν, στο περιβάλλον που διαμορφώνεται, θα πρέπει να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Πέραν της αποτύπωσης της προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας και του λόγου κόστους αποτελεσματικότητας για κάθε προϊόν θα πρέπει να συμβάλλει ενεργά στην παροχή τεκμηρίωσης που θα επιτρέψει τον καθορισμό κριτηρίων και την προσφορά κινήτρων για την πρακτική επιβράβευση των καινοτόμων προϊόντων. Σε πολλές χώρες η προστιθέμενη αξία κάθε φαρμακευτικού σκευάσματος αποτελεί τη βάση διαπραγματεύσεων για την αποζημίωση του.
Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να προβλέπεται κλιμακωτά αυξανόμενη αποζημίωση των σκευασμάτων σύμφωνα με το βαθμό καινοτομίας και το επίπεδο της προστιθέμενης αξίας τους. Κατά τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαν να αναγνωριστούν και να συνεκτιμηθούν οι βελτιώσεις που επιφέρουν τα φαρμακευτικά σκευάσματα και στη συνολική παροχή υπηρεσιών υγείας, όπως παραδείγματος χάριν η στοματική παροχή ενός φαρμάκου αντί της παροχής του μέσω εμβολιασμού, ο βαθμός που ένα φάρμακο περιορίζει την παροχή των υπηρεσιών σε ασθενείς μόνο σε επίπεδο εξωνοσοκομειακής φροντίδας αποτρέποντας παράλληλα την εισαγωγή τους σε νοσοκομειακές μονάδες κ.ά..
Ανάλογα κίνητρα ως προς την αποζημίωση θα μπορούσαν να δοθούν και στις φαρμακευτικές εταιρείες που θα υποβάλλουν συγκεκριμένες πληροφορίες και εκτιμήσεις για τις αναμενόμενες πωλήσεις των σκευασμάτων τους κατά τα επόμενα έτη, συμβάλλοντας ενεργά στον αποτελεσματικότερο υπολογισμό των συνολικών φαρμακευτικών δαπανών.
Είναι ξεκάθαρο πως οι μεταρρυθμίσεις για την υγεία δεν μπορούν να θεμελιωθούν στη λογική της μείωσης του κόστους και στην παράλληλη υποβάθμιση της ποιότητας. Είναι επίσης σαφές πως οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα πρέπει να συνυπολογίσουν τις ευρύτερες ανάγκες και προκλήσεις για την κοινωνία, την οικονομία και την αγορά. Επιδίωξη η εξασφάλιση πολλαπλασιαστικών οφελών, η ενίσχυση ζωτικών τομέων που δραστηριοποιούνται στο χώρο της υγείας με έξυπνες και στοχευμένες πολιτικές.
Τέτοιες πολιτικές είναι αναγκαίες προκειμένου να μην υπάρξει ξανά πεδίο για ανυπόστατες τοποθετήσεις της πολιτικής σκηνής και της αγοράς, να ενισχυθεί η αξιοπιστία τόσο του Υπουργείου Υγείας όσο και των φαρμακευτικών εταιρειών. Κυριότερα όμως για να διευρυνθεί η κοινωνική αποδοχή που για μία ακόμη φορά δοκιμάσθηκε.
