Διγλωσσία και αναδίπλωση από την Αγκυρα

Με ύφος που πρόδιδε ενόχληση ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, γνωστός για τους ήπιους τόνους που χρησιμοποιεί στις συνομιλίες του, δήλωνε την περασμένη εβδομάδα: «Η Τουρκία δεν αλλάζει την (εξωτερική) πολιτική της». Αναγκάστηκε όμως να ομολογήσει ευθύς αμέσως: «Ο κόσμος γύρω (στην Τουρκία) αλλάζει», γεγονός που αναγκάζει την Αγκυρα να προσαρμοσθεί αναλόγως. Να εγκαταλείψει το σχέδιο για έλεγχο της γειτονικής περιοχής της με ηγετική δύναμη την Τουρκία. Ο υπουργός και πολύ περισσότερο ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν το ομολογούν αλλά οι πρωτοβουλίες που παίρνουν και οι κινήσεις τους είναι αποκαλυπτικές. Αλλωστε τους προειδοποιούν. «Χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο από καλά λόγια για να βελτιώσουμε την εικόνα μας» στη Μέση Ανατολή, έγραψε ο αρθρογράφος της φιλοκυβερνητικής «Zaman». Και ο Χαϊντούν Γιαβέζ, γενικός γραμματέας του Caspian Strategy Institute, προειδοποίησε: «Η Τουρκία δεν έχει την πολυτέλεια να γκρεμίζει δεσμούς με ξένες χώρες», υπενθυμίζοντας τη σκληρή στάση του πρωθυπουργού απέναντι στη Δαμασκό, στην Τεχεράνη, στο Ισραήλ κτλ.

Ο υπουργός Εξωτερικών το περασμένο δεκαήμερο επισκέφθηκε και είχε συνομιλίες με την πολιτική ηγεσία στη Βαγδάτη και στην Τεχεράνη, έσπευσε στην Ουάσιγκτον και από την Αγκυρα εκδήλωσε τη «ζωηρότατη επιθυμία» του να επισκεφθεί το Ερεβάν «τείνοντας πάλι χέρι συνεργασίας» στους Αρμενίους. Ο πρωθυπουργός ταξίδεψε στην Αγία Πετρούπολη για να συναντήσει τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και να τον διαβεβαιώσει για την «πολιτική καλής γειτονίας, ειρήνης και αναπτυγμένων σχέσεων» που ακολουθεί η κυβέρνησή του με τη Ρωσία και άλλες γειτονικές χώρες. Ο ίδιος βεβαιώνει ότι δεν αλλάζει η πολιτική, δεν απέκλεισε όμως τις αλλαγές τακτικής.

Αποδίδει αυτή η διπλωματική κινητικότητα; Είναι νωρίς να δοθεί απάντηση, αλλά η δημοσκόπηση του τουρκικού ιδρύματος Economic & Social Studies που δημοσιεύθηκε την περασμένη Τρίτη έδειξε ότι η αποδοχή της τουρκικής πολιτικής σημείωσε πτώση από 25% ως και 75% στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής τα τελευταία δύο χρόνια. Στην Αίγυπτο και στη Συρία από 84% και 44% το 2012 έπεσε σε 38% και 22% αντίστοιχα σήμερα. Δικαιολογημένα η γαλλική «Le Figaro» σχολίασε στην ιστοσελίδα της ότι η Αγκυρα «αναζητεί τρόπους, αλλά ίσως και πρόσωπα για να πουλήσουν ένα νέο –ανανεωμένο μάλλον –τουρκικό πρόσωπο» στην ισλαμική γειτονιά της.

Εκανε δύο-τρεις κινήσεις προς μια νέα κατεύθυνση η Αγκυρα. Ανακαλώντας στην πράξη όσα εναντίον του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ κατήγγελλε την περασμένη Κυριακή το γραφείο του πρωθυπουργού ανακοίνωσε ότι η Τουρκία «υποστηρίζει τη διάσκεψη της Γενεύης για τη Συρία», την οποία ως πρόσφατα έκρινε άνευ ουσίας, αφού δεν θα αποφάσιζε την έξωση του σύρου προέδρου. Ανακοινώθηκε επίσης ότι ο κ. Ερντογάν θα επισκεφθεί πολύ σύντομα την Τεχεράνη και θα έχει συνομιλίες με τον ιρανό πρόεδρο Χασάν Ροχανί. Στο ίδιο πνεύμα της κατ’ ουσίαν αναθεώρησης της τουρκικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή είναι και ο τρόπος, η φρασεολογία για το Ισραήλ που χρησιμοποιούν κυβερνητικές πηγές και φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ. Ο αγέρωχος τόνος και οι «προϋποθέσεις» τις οποίες έθετε ο κ. Ερντογάν για την πλήρη αποκατάσταση των σχέσεων έδωσαν τη θέση τους στην προβολή των «κοινών θέσεων» Αγκυρας και Τελ Αβίβ στο ζήτημα της εθνικής τους ασφαλείας.