Την έξοδο από την κρίση σχεδιάζουν τώρα οι τραπεζίτες, οι οποίοι φαίνεται να συμφωνούν ότι τα χειρότερα έχουν περάσει. Η διαπίστωση αυτή ήταν κοινή σε συνέδριο που διοργάνωσε την περασμένη εβδομάδα η Τράπεζα της Ελλάδος με θέμα «Το κόστος της κρίσης. Σχεδιάζοντας στρατηγική εξόδου». Διότι αυτό που πλέον φαίνεται να απασχολεί τους τραπεζίτες είναι η επόμενη ημέρα και η προσαρμογή στο νέο περιβάλλον που θα διαμορφωθεί μετά την έξοδο από την κρίση.
Στην ομιλία του ο βασικός ομιλητής του συνεδρίου, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Λ. Παπαδήμος περιέγραψε με τον καλύτερο ίσως τρόπο την κρίση που βιώνει ο πλανήτης εδώ και περίπου μία διετία. Ο κ. Παπαδήμος ξεκίνησε την ομιλία του με τη φράση του Ηράκλειτου «πάντα ρει» και όπως εξήγησε το αξίωμα αυτό βοηθάει στην κατανόηση και αξιολόγηση της οικονομικής κρίσης. Η οικονομική κρίση ανέφερε διαρκώς εξελίσσεται την τελευταία διετία και μαζί της και οι πολιτικές για την αντιμετώπισή της και η δημόσια συζήτηση για τις αιτίες και τις επιπτώσεις της.
«Πριν από ένα χρόνο τέτοιου είδους εκδηλώσεις θα είχαν αφιερωθεί στον εντοπισμό των αιτιών που προκάλεσαν την αναταραχή στις διεθνείς χρηματοοικονομικές αγορές. Πριν από έξι μήνες, καθώς η κρίση βάθαινε και διευρυνόταν μετά την κατάρρευση της Lehman Βrothers, οι συζητήσεις επικεντρώνονταν στο πώς θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και πώς θα περιοριστεί η εξασθένηση της ανάπτυξης και οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία.
Τελευταία το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο νέο οικονομικό και χρηματοοικονομικό περιβάλλον που θα ξεπροβάλει μετά την κρίση και στις στρατηγικές εξόδου από τις πρωτόγνωρες πολιτικές που εφαρμόζονται».
▅ Σταθεροποιείται η οικονομία
Σύμφωνα με τον κ. Παπαδήμο, οι ρυθμοί υποχώρησης της ανάπτυξης εξασθενούν και η οικονομία της ευρωζώνης σταθεροποιείται. Η ΕΚΤ εκτιμά ότι η οικονομική δραστηριότητα στην ευρωζώνη θα παραμείνει αδύναμη ως το τέλος του έτους και ότι η οικονομία θα ανακάμψει σταδιακά στη διάρκεια του 2010. Οσον αφορά τη στρατηγική εξόδου από την κρίση της ΕΚΤ, αυτή σχετίζεται κατά κύριο λόγο με την άνοδο των επιτοκίων από τα σημερινά εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα και με τον περιορισμό της χρηματοδότησης των εμπορικών τραπεζών.
Και τα δύο, όπως είπε, θα γίνουν σταδιακά και σε βάθος χρόνου. Ο κ. Παπαδήμος πάντως ολοκλήρωσε αναφέροντας ότι βλέπει την έξοδο από την κρίση στη λογική της φιλοσοφίας του Ηράκλειτου σύμφωνα με την οποία: «Μέσα από την ασυμφωνία έρχεται η καλύτερη αρμονία (εκ των διαφερόντων καλλίστη αρμονία)».
Την άποψη ότι η ανάκαμψη θα έλθει γρηγορότερα απ΄ ό,τι αρχικά αναμενόταν εξέφρασε και ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας κ. Τ. Αράπογλου, ο οποίος επεσήμανε ότι το πλαίσιο λειτουργίας των τραπεζών την επόμενη ημέρα θα απαιτεί περισσότερα εποπτικά κεφάλαια, αυστηρότερη αξιολόγηση του κινδύνου και περιορισμένη ρευστότητα.
Παράλληλα, θα πρέπει να αναζητηθεί τρόπος για να εξέλθουν ομαλά οι τράπεζες από το σημερινό μη συμβατικό- όπως τόνισε- καθεστώς άντλησης ρευστότητας από την ΕΚΤ.Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Εurobank κ. Ν. Νανόπουλο, το νέο πλαίσιο με τους αυστηρότερους κανόνες ανάληψης κινδύνων και λειτουργίας των εποπτικών αρχών, η μικρότερη εξάρτηση από τις κεφαλαιαγορές, η μεγαλύτερη διαφάνεια στην αποτύπωση των οικονομικών στοιχείων, το αυστηρότερο και σε περισσότερο μακροπρόθεσμη βάση πλαίσιο αμοιβών των στελεχών και η συνεπέστερη λειτουργία των εταιρειών αξιολόγησης θα οδηγήσουν σε μια νέα δημιουργική ισορροπία στις σχέσεις κοινωνίας- κράτους- τραπεζών, που εκτός από μεγαλύτερη ευημερία και προοπτικές θα πρέπει να διασφαλίζει και μεγαλύτερη σταθερότητα και καλύτερη ισορροπία στη διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης.
Το κόστος της κρίσης
ΣΕ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑυψηλά επίπεδα διαμορφώνεται το κόστος της κρίσης, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε στην ομιλία του ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ κ. Λουκάς Παπαδήμος. Το οικονομικό και κοινωνικό κόστος- είπε- είναι πραγματικά συγκλονιστικό και πολύ πιθανόν να αυξηθεί. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να διαγράψουν περί τα 2,8 τρισ. δολάρια, ενώ μέχρι στιγμής έχουν διαγράψει περίπου 1 τρισ. δολάρια από τα οποία τα 179 δισ. αφορούν διαγραφές ευρωπαϊκών τραπεζών. Τεράστιες είναι και οι χρηματιστηριακές απώλειες.
Μόνο στην Ευρώπη- και παρά την άνοδο των τιμών των μετοχών το τελευταίο δίμηνο- έχουν χαθεί 3,65 τρισ. ευρώ από τα υψηλά επίπεδα των αγορών τον Ιούλιο του 2007. Οσον αφορά τις απώλειες στην πραγματική οικονομία με βάση την υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης, υπολογίζεται ότι σωρευτικά από το δεύτερο τρίμηνο του 2008 (όταν πρωτοεμφανίστηκαν αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης) ως το πρώτο τρίμηνο του 2009 μόνο στην ευρωζώνη έχει χαθεί περί το 5% του ΑΕΠ, το οποίο ισοδυναμεί με 400 δισ. ευρώ.
Μέχρι στιγμής οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν αντλήσει κρατικά κεφάλαια ύψους 113 δισ. ευρώ και επιπλέον έχουν λάβει 300 δισ. ευρώ σε εγγυήσεις Δημοσίου. Ωστόσο έχουν αντλήσει μόνο το ένα τρίτο των προσφερομένων κεφαλαίων από το Δημόσιο και λιγότερο από το 18% των εγγυήσεων. Τα συνολικά κυβερνητικά πακέτα στην ευρωζώνη είναι ύψους 100 δισ. ευρώ (1,1% του ΑΕΠ της ευρωζώνης) και προβλέπονται άλλα 75 δισ. ευρώ τον επόμενο χρόνο (0,8% του ΑΕΠ).
Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα το δημοσιονομικό έλλειμμα για το σύνολο της ευρωζώνης από 1,9% του ΑΕΠ το 2008 να διαμορφωθεί στο 5,3% του ΑΕΠ το 2009 και στο 6,5% του ΑΕΠ το 2010. Το χρέος στην ευρωζώνη θα αυξηθεί από 69% του ΑΕΠ το 2008 σε 78% του ΑΕΠ το 2009. Ο κ. Παπαδήμος θεωρεί τις εξελίξεις αυτές άκρως ανησυχητικές, καθώς στην ουσία εξανεμίζουν τις προσπάθειες μιας δεκαετίας των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για δημοσιονομικό νοικοκύρεμα.
