Η Συνθήκη του Αμστερνταμ, η οποία υπεγράφη την περασμένη Πέμπτη 2 Οκτωβρίου από τους υπουργούς Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), θα αντικαταστήσει «εν καιρώ» την ισχύουσα Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η νέα Συνθήκη (το νέο Σύνταγμα της ΕΕ) θα ισχύσει (άγνωστο πότε) αφού πρώτα επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών – μελών. Η Ελλάδα έχει δηλώσει ότι δεν θα επικυρώσει το Εθνικό Κοινοβούλιο τη Συνθήκη του Αμστερνταμ αν προωθηθεί η διεύρυνση με τις υποψήφιες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και όχι παράλληλα με την Κύπρο.
Το ερώτημα είναι ως πότε θα ισχύσει η νέα Συνθήκη. Και αυτό δεν είναι ακόμη γνωστό. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Συνθήκη του Αμστερνταμ θα ισχύσει στους πρώτους μήνες του 1998 και από το 2000 θα αρχίσουν νέες διαπραγματεύσεις για την αναθεώρησή της προκειμένου να λυθούν θεσμικές εκκρεμότητες (ψήφοι στο Συμβούλιο Υπουργών, αριθμός επιτρόπων και ευρωβουλευτών) ώστε η λειτουργική αποτελεσματικότητα της διευρυμένης ΕΕ να γίνει ικανοποιητικότερη.
Ετσι, προσθέτουν, θα μπορέσει η ΕΕ να δεχθεί στους κόλπους της τα υποψήφια κράτη – μέλη (Ουγγαρία, Πολωνία, Δημοκρατία της Τσεχίας, Σλοβενία, Εσθονία και Κύπρος). Το πότε θα ενταχθούν οι χώρες αυτές είναι επίσης άγνωστο. Εκτιμάται ότι όλες οι υποψήφιες θα ενταχθούν από το 2001 ως το 2003, αλλά δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη το τοπίο.
Οι τελικές αποφάσεις για τη διεύρυνση θα ληφθούν, κατά πάσα πιθανότητα, μετά την απόφαση που θα αφορά ποια από τα ήδη κράτη – μέλη θα ενταχθούν στην τρίτη φάση της ΟΝΕ, δηλαδή μετά τον Μάρτιο του 1998. 30 ερωτήσεις – απαντήσεις
1 Τι έγινε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Αμστερνταμ στις 16 και 17 Ιουνίου 1997, και τι έγινε την Πέμπτη 2 Οκτωβρίου;
«Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Αμστερνταμ οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συμφώνησαν πάνω σε μια νέα Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μια Συνθήκη η οποία συμπληρώνει αυτή του Μάαστριχτ και τις προγενέστερες, άρα έλαβαν αποφάσεις για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Την περασμένη Πέμπτη η Συνθήκη αυτή υπογράφηκε από τους υπουργούς Εξωτερικών των κρατών – μελών της ΕΕ».
2 Και γιατί τον Ιούνιο συμφωνήθηκε και την περασμένη Πέμπτη υπογράφηκε;
«Οχι, διότι στο μεσοδιάστημα οι κυβερνήσεις των κρατών – μελών εξέταζαν λεπτομερώς τα κείμενα και σε αντιπαραβολή με τα αγγλικά, τα γαλλικά και την εθνική γλώσσα κατά περίπτωση».
3 Πότε θα ισχύσει η νέα Συνθήκη;
«Οταν επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια, επομένως ύστερα από πολλούς μήνες».
4Εν πάση περιπτώσει τι αφορά η νέα Συνθήκη, «το νέο Σύνταγμα της ΕΕ»;
«Μια σειρά θέματα που απασχολούν τον πολίτη της Ενωσης, όπως η προώθηση της απασχόλησης, η ενίσχυση της ασφάλειας του πολίτη, η ενίσχυση των διατάξεων των συνθηκών των σχετικών με το περιβάλλον, την προστασία του καταναλωτή, τη διαφάνεια, αλλά και ρυθμίσεις για μιαν αποτελεσματικότερη Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, κ.ά.».
5 Εγινε γνωστό ότι οι ηγέτες ενέκριναν και κάποια ψηφίσματα, ένα από τα οποία αφορά την ανάπτυξη και την απασχόληση.
«Ετσι είναι. Στο σχετικό ψήφισμα αναφέρεται ότι πρέπει να ισχυροποιηθούν οι δεσμοί μεταξύ μιας επιτυχούς και βιώσιμης Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ), της εσωτερικής αγοράς και της απασχόλησης. Πρωταρχικός στόχος της ΕΕ θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη ειδικευμένου, καταρτισμένου και ευπροσάρμοστου εργατικού δυναμικού και να καταστούν οι αγορές εργασίες ευαίσθητες στις οικονομικές μεταβολές».
6 Και για τα συστήματα κοινωνικής προστασίας «ουδείς λόγος»;
«Αντιθέτως. Οι ηγέτες κάλεσαν τις κυβερνήσεις των κρατών – μελών να εκσυγχρονίσουν τα συστήματα κοινωνικής προστασίας, ώστε η λειτουργία τους να καταστεί ισχυρότερη και να συμβάλουν έτσι στην ανταγωνιστικότητα, στην απασχόληση και στην ανάπτυξη, δημιουργώντας στερεή βάση για την κοινωνική συνοχή».
7 Δεν είναι εύκολα όλα αυτά. Πώς θα γίνουν;
«Με τη συμμετοχή όλων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε τους οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών και των κοινωνικών εταίρων, «να αναλάβουν στο ακέραιο τις ευθύνες τους εκτός των οικείων πεδίων δραστηριότητας»».
8 Πολλά όμως από τα ανωτέρω απαιτούν χρήματα. Πού θα βρεθούν; Ποιος θα τα χορηγήσει;
«Οι ηγέτες των «15» «απεύθυναν έκκληση» στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) να βρει τρόπους διευκόλυνσης για τη χρηματοδότηση σχεδίων υψηλής τεχνολογίας μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Η ΕΤΕπ θα πρέπει ακόμη να παρέμβει χρηματοδοτικά και στους τομείς της παιδείας, της υγείας, του αστικού περιβάλλοντος, αλλά και της προστασίας του περιβάλλοντος».
9 Ωραία όλα αυτά. Ομως λίγα καταλάβαμε από όσα αποφασίσθηκαν για το ενιαίο νόμισμα, το ευρώ.
«Οι ηγέτες επανέλαβαν τη γνωστή θέση ότι για να κυκλοφορήσει το ενιαίο νόμισμα απαιτείται πάνω από όλα ένα σταθερό οικονομικό περιβάλλον. Σε αυτό θα βοηθήσει απαραιτήτως η μακροχρόνια σύγκλιση των βασικών οικονομικών στοιχείων (έλλειμμα του Δημοσίου, πληθωρισμός). Τέλος, ότι η υγιής φορολογική και διαρθρωτική πολιτική θα ενισχύσει τη σταθερότητα της συναλλαγματικής ισοτιμίας».
10 Και τι ενδιαφέρουν όλα αυτά τον απλό πολίτη;
«Οταν ο πληθωρισμός και το έλλειμμα του Δημοσίου μειώνονται, η οικονομία γίνεται περισσότερο ανταγωνιστική. Ομοίως, όταν υπάρχει ένα σταθερό οικονομικό περιβάλλον οι επενδυτές γνωρίζουν τους «κανόνες του παιχνιδιού», επενδύουν και δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας».
11Τι περιλαμβάνει η νέα Συνθήκη;
«Περιλαμβάνει διάφορα κεφάλαια, τα οποία αναφέρονται στην ελευθερία, στην ασφάλεια και στη δικαιοσύνη, στον πολίτη, στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτικής Ασφάλειας και στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ».
12Τι αναφέρει λόγου χάρη η νέα Συνθήκη, «το νέο Σύνταγμα της ΕΕ», στο κεφάλαιο «Ελευθερία, Ασφάλεια και Δικαιοσύνη»;
«Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι «η Ενωση βασίζεται στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου, αρχές οι οποίες είναι κοινές στα κράτη – μέλη»».
13 Και λοιπόν; Δεν είναι αυτονόητο αυτό;
«Οχι. Υπάρχουν καταγγελίες για παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων στον χώρο της ΕΕ. Επρεπε λοιπόν να τονισθεί ότι η Ενωση βασίζεται στις αρχές του σεβασμού των δικαιωμάτων αυτών. Και δεν είναι μόνο αυτό. Τώρα αποδίδεται ρητή αρμοδιότητα στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για τον έλεγχο αυτών των αρχών όσον αφορά τις αποφάσεις και πράξεις της ΕΕ. Αυτό έχει και ιδιαίτερη σημασία εν όψει της αξιολόγησης των υποψήφιων αιτούντων να γίνουν κράτη – μέλη».
14Και στην περίπτωση που κάποιο κράτος – μέλος δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τι γίνεται;
«Στη νέα Συνθήκη προβλέπεται στην περίπτωση αυτή ότι το Συμβούλιο δύναται να αποφασίσει, με ειδική πλειοψηφία, μέτρα εναντίον του κράτους αυτού, ως και την αναστολή του δικαιώματος ψήφου του αντιπροσώπου της κυβέρνησης του κράτους αυτού στο Συμβούλιο».
15 Ναι, αλλά στα ανθρώπινα δικαιώματα περιλαμβάνεται και η ισότητα ανδρών και γυναικών. Στη νέα Συνθήκη γίνεται κάποια αναφορά;
«Βεβαίως. Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι η ΕΕ επιδιώκει να εξαλειφθούν οι ανισότητες και να προαχθεί η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Προς τούτο θα μπορεί να λαμβάνει και συγκεκριμένα μέτρα και όχι μόνο σε σχέση με την ισότητα των φύλων, αλλά και γενικότερα για την καταπολέμηση των διακρίσεων με βάση τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, των θρησκευτικών πεποιθήσεων, της ηλικίας, της αναπηρίας ή του σεξουαλικού προσανατολισμού».
16 Ακούστηκε όμως ότι οι πολίτες της Ενωσης δεν θα προστατεύονται από τη γνωστοποίηση στοιχείων που τους αφορούν;
«Αντιθέτως. Η νέα Συνθήκη προβλέπει την προστασία του ατόμου όσον αφορά την επεξεργασία και την ελεύθερη κυκλοφορία των προσωπικών δεδομένων. Και μάλιστα θα συσταθεί ανεξάρτητο εποπτικό όργανο το οποίο θα παρακολουθεί την τήρηση της αρχής αυτής. Πρόκειται για μια πρόταση με καθαρά ελληνική πατρότητα».
17Τι προβλέπει η νέα Συνθήκη για την απασχόληση;
«Το άρθρο Β’ του κεφαλαίου 3 της νέας Συνθήκης αναφέρει ότι η Ενωση έχει ως αποστολή να εξασφαλίσει έναν υψηλό βαθμό απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας, την αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των οικονομικών δραστηριοτήτων και τη σταθερή και διαρκή μη πληθωριστική και σεβόμενη το περιβάλλον ανάπτυξη. Επίσης, στη νέα Συνθήκη αναφέρεται ότι η ΕΕ υποστηρίζει τη βελτίωση ιδιαιτέρως του περιβάλλοντος εργασίας με σκοπό την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων. Επίσης η ΕΕ υποστηρίζει τη δράση των κρατών – μελών για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την ενημέρωση και διαβούλευση με τους εργαζομένους και την αφομοίωση των προσώπων των αποκλειομένων από την αγορά εργασίας».
18 Τίποτε άλλο, εξίσου ενδιαφέρον;
«Με τη νέα Συνθήκη ουσιαστικά ενισχύεται η έννοια της ιθαγένειας της Ενωσης, που θεσπίσθηκε με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Πολίτης της Ενωσης είναι κάθε πρόσωπο που έχει υπηκοότητα ενός κράτους – μέλους. Ο ευρωπαίος πολίτης μπορεί μάλιστα εφ’ εξής να απευθύνεται γραπτώς σε οποιοδήποτε από τα Θεσμικά όργανα της Ενωσης ή τους οργανισμούς στη δική του γλώσσα και η απάντηση να του δίνεται στην ίδια γλώσσα».
19 Η κυβέρνηση επιδίωκε στη νέα Συνθήκη να συμπεριληφθεί αναφορά για τις νησιωτικές περιοχές. Τι έγινε;
«Οι προσδοκίες μας για τις νησιωτικές περιοχές επαληθεύτηκαν. Χρειάστηκαν βέβαια οι κατάλληλοι διαπραγματευτικοί χειρισμοί εκ μέρους της κυβέρνησης. Στη νέα Συνθήκη αναφέρεται ότι «η Ενωση στοχεύει ιδιαίτερα στην άμβλυνση των ανισοτήτων μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιφερειών και της καθυστέρησης των λιγότερο ευνοημένων περιφερειών ή νήσων, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών περιοχών». Η αναφορά στα νησιά είναι το καινούργιο στοιχείο στο άρθρο 130Α περί Συνοχής της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση».
20 Εκτός από την προώθηση της απασχόλησης και την άμβλυνση των ανισοτήτων περιφερειών και νήσων, επιδιώκαμε και αναφορά στην εξωτερική πολιτική και στην πολιτική ασφαλείας. Τι έγινε στα θέματα αυτά;
«Και σε αυτόν τον τομέα οι ηγέτες της ΕΕ αντιλήφθηκαν τη σημασία του ελληνικού αιτήματος. Ετσι, στη νέα Συνθήκη αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι «η Ενωση μεριμνά ειδικότερα για τη συνοχή του συνόλου της εξωτερικής της δράσης στο πλαίσιο των πολιτικών της στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, της ασφάλειας, της οικονομίας και της ανάπτυξης»… Στον τίτλο V, άρθρο Ι, παράγραφος 1 της νέας Συνθήκης αναφέρεται ότι «η Ενωση καθορίζει και εφαρμόζει μια Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, η οποία καλύπτει όλους τους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφαλείας και της οποίας οι στόχοι είναι η ενίσχυση της ασφάλειας της Ενωσης υπό όλες τις μορφές της»».
21 Τι άλλο σημαντικό υπάρχει;
«Στο ίδιο κεφάλαιο αναφέρεται επίσης ότι μεταξύ των στόχων της Ενωσης στην εξωτερική πολιτική είναι «η διατήρηση της ειρήνης και η ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας, σύμφωνα με τις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και σύμφωνα με τις αρχές της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι και τους στόχους του Χάρτη των Παρισίων, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών με τα εξωτερικά σύνορα». Είναι πρώτη φορά που στο κεφάλαιο περί ΚΕΠΠΑ περιλαμβάνεται μνεία στα «εξωτερικά σύνορα» της Ενωσης»».
22Πώς μπορώ εγώ, ο πολίτης της ΕΕ, να ενημερώνομαι για το τι συμβαίνει στην Ενωση;
«Η πρόσβαση των πολιτών της ΕΕ στα έγγραφα του Συμβουλίου Υπουργών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και των άλλων θεσμικών οργάνων είναι πολύ ευκολότερη τώρα, από ό,τι στο παρελθόν. Η λεγόμενη διαφάνεια βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Υπάρχει ακόμη και διεύθυνση στο Internet, η οποία είναι: http: //europa.eu. int».
23 Το υπουργείο Εξωτερικών έχει παρόμοια διεύθυνση;
«Ναι. Είναι οι παρακάτω. Για το υπουργείο Εξωτερικών: http: //www.mfa.gr, της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού: https://www.mfa.gr/ggae και του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών: https://www. mfa.gr/gpap».
24 Τι αποφασίστηκε για την απασχόληση που με ενδιαφέρει άμεσα ως πολίτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης;
«Κατ’ αρχήν, οι ηγέτες της ΕΕ τόνισαν την ανάγκη αύξησης των θέσεων εργασίας και αποφάσισαν να θεσπίσουν ένα στενότερο συντονισμό των εθνικών πολιτικών απασχόλησης προς επίτευξη του στόχου αυτού. Γι’ αυτό και αποφάσισαν να συνέλθουν σε ένα έκτακτο ευρωπαϊκό συμβούλιο ειδικά για την απασχόληση για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ».
25 Και πότε θα γίνει το έκτακτο ευρωπαϊκό συμβούλιο;
«Τον Νοέμβριο, αφού προηγουμένως πραγματοποιηθεί κοινωνικός διάλογος στα κράτη – μέλη της Κοινότητας. Εμείς, στην Ελλάδα, τον διάλογο αυτόν τον έχουμε ήδη ξεκινήσει και βρίσκεται σε εξέλιξη».
26Η ανεργία των νέων δεν απασχόλησε το ευρωπαϊκό συμβούλιο του Αμστερνταμ;
«Αντιθέτως. Επιβεβαιώθηκε η σημασία που αποδίδουν οι ηγέτες στη μείωση των απαράδεκτα υψηλών επιπέδων ανεργίας στην Ευρώπη, ιδίως όσον αφορά τους νέους, τους επί μακρόν ανέργους και όσους έχουν χαμηλό βαθμό ειδίκευσης».
27 Και πώς νομίζουν οι ηγέτες ότι θα μειωθεί η ανεργία;
«Οπως αναφέρεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το πρόβλημα της ανεργίας μπορεί να επιλυθεί μέσω της μη πληθωριστικής ανάπτυξης και των υγιών δημοσίων οικονομικών, σε συνδυασμό με την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η εσωτερική αγορά».
28 Αυτά αρκούν για να μειωθεί η ανεργία ή χρειάζονται και άλλα μέτρα;
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε από τις κυβερνήσεις των κρατών – μελών να παρέμβουν στην αγορά εργασίας. Τις κάλεσε μάλιστα να μειώσουν τη συνολική φορολογική επιβάρυνση και ιδίως εκείνη της εργασίας. Επίσης, τόνισε την ανάγκη αναδιάρθρωσης των δημοσίων δαπανών για να ενθαρρυνθεί η πραγματοποίηση επενδύσεων».
29 Τι αποφάσεις έλαβαν οι ηγέτες για την προστασία του περιβάλλοντος.
«Οι ηγέτες θεωρούν ότι απαιτείται συντονισμός των οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών πολιτικών για την προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην αλλαγή των προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής και στην εξάλειψη της ένδειας».
30 Μοιάζει με ευχολόγιο. Στόχος υπάρχει;
«Βεβαίως. Τον Δεκέμβριο στο Κιότο της Ιαπωνίας σε διεθνή συνάντηση για το περιβάλλον θα δεσμευθούν οι «15» για τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων μετά το 2000 στα επίπεδα του 1990, ενώ το 2010 η μείωση θα φθάσει το 15% σε σύγκριση με εκείνη του 1990».
