Βιβλιοθηκονόμος από τα ΑΕΙ ή βιβλιοθηκονόμος από τα ΤΕΙ; Πανεπιστημιακή μόρφωση ή τεχνολογική κατάρτιση ανώτατου επιπέδου; Οι διαφορές είναι βεβαίως μεγάλες και εμφανείς. Δεν είναι όμως εξίσου εμφανείς και οι μικρές λεπτομέρειες. Εκείνες που διαμορφώνουν τελικά την πραγματική εικόνα. Περί ανωτατοποίησης των ΤΕΙ έγινε πολύς λόγος, ενώ ο θόρυβος θα συνεχιστεί την ερχόμενη εβδομάδα, κατά την οποία οι πανεπιστημιακοί της χώρας κατεβαίνουν σε τριήμερες απεργιακές κινητοποιήσεις. Με στόχο τι άλλο; την ανατροπή των διατάξεων του νομοσχεδίου που κρίνουν ότι θίγουν και υποβαθμίζουν το επίπεδο των πανεπιστημιακών σπουδών στην Ελλάδα. Πρόβλημα όμως αντιμετωπίζουν και οι καθηγητές των ΤΕΙ, οι οποίοι ήθελαν να μπουν στην ανώτατη εκπαίδευση χωρίς καμία αξιολόγηση, χωρίς κανένα εμπόδιο και, κάποιες φορές, χωρίς κανένα… προσόν. Τι ακολουθεί; Το νομοσχέδιο βρίσκεται εντός του Κοινοβουλίου, οι διαδικασίες αξιολόγησης πανεπιστημιακών και τεχνολογικών ιδρυμάτων δρομολογούνται, οι απορίες ωστόσο παραμένουν. Οι παρακάτω ερωταπαντήσεις έχουν σκοπό να ξεκαθαρίσουν μια εικόνα ιδιαίτερα «θολή» για όλους τους νέους που καλούνται να πάρουν τώρα τις αποφάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον τους:
6 ερωτήσεις – απαντήσεις Η αξιολόγηση, οι «αλληλοκαλύψεις» των σχολών και τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων
1. Δηλαδή τώρα οι σχολές των ΤΕΙ θα είναι στην ίδια «μοίρα» με τις σχολές των ΑΕΙ; Τι σημαίνει ανωτατοποίηση; Πού θα φθάσουν οι αλλαγές;
Επί της ουσίας δεν αλλάζει τίποτε, εκτός από την αναβάθμιση των σπουδών στα ΤΕΙ και την οικονομική τους ενίσχυση. Τα τεχνολογικά ιδρύματα εντάσσονται στην ανώτατη εκπαίδευση, εξαιρούνται από την κατηγορία του «φτωχού, επαρχιώτη συγγενή» των ΑΕΙ και αναβαθμίζονται. Επίσης αποκτούν τη δυνατότητα συνεργασίας με τα ΑΕΙ σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες και ο τεχνολογικός τομέας κερδίζει έναν διακριτό ρόλο. Αυτό δεν σημαίνει ότι υποβαθμίζονται οι σπουδές στον τεχνολογικό τομέα των ΑΕΙ, οι οποίες και παραμένουν σε «πανεπιστημιακό» επίπεδο. Με λίγα λόγια, άλλο τα τεχνολογικά ιδρύματα, άλλο τα πανεπιστήμια. Το μόνο που αλλάζει είναι ότι χαρακτηρίζονται πλέον ισότιμα μέρη της κοινής τριτοβάθμιας ανώτατης εκπαίδευσης.
2. Πόσες είναι οι σχολές και τα τμήματα σε ΑΕΙ και ΤΕΙ που είναι αλληλοεπικαλυπτόμενα; Οι «αλληλοκαλύψεις» δημιουργούν πρόβλημα στα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων τους; Σε μια προκήρυξη που θα εκδώσει ένα πανεπιστήμιο για την πρόσληψη, π.χ., βιβλιοθηκονόμων, θα μπορεί να πάρει αποφοίτους των ΑΕΙ αλλά και των ΤΕΙ για την κάλυψη των ίδιων θέσεων;
Στα μηχανογραφικά που έχουν εκδοθεί και θα συμπληρώσουν σύντομα οι υποψήφιοι για τις σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπάρχουν τουλάχιστον 67 σχολές ή τμήματα των ΤΕΙ που έχουν την ίδια ονομασία και μοιάζουν να έχουν το ίδιο περιεχόμενο σπουδών με 15 σχολές των ΑΕΙ. Στον «ευαίσθητο», από πλευράς αντιδράσεων, τεχνολογικό τομέα, 26 σχολές των ΤΕΙ φαίνονται να έχουν ίδιο επιστημονικό αντικείμενο με σχολές των πανεπιστημίων. Ωστόσο, παρ’ ότι η «ταυτότητα» είναι κοινή, η ουσία αλλάζει. Οι πανεπιστημιακές σχολές είναι στο περιεχόμενο των σπουδών τους τελείως διαφορετικές από τις σχολές των ΤΕΙ και απευθύνονται σε άλλη βαθμίδα του εργασιακού χάρτη. Σε κάθε προκήρυξη που δημοσιεύεται για θέσεις στον δημόσιο τομέα περιγράφεται σαφώς ότι οι θέσεις που ζητείται να καλυφθούν είναι ΔΕ (δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), ΤΕ (τεχνολογικής εκπαίδευσης) ή ΠΕ (πανεπιστημιακής εκπαίδευσης). Δεν είναι δυνατόν, σε καμία περίπτωση, να προσληφθεί ένας απόφοιτος των ΤΕΙ σε θέσεις που απευθύνονται σε αποφοίτους των ΑΕΙ. Στο Δημόσιο τα πράγματα είναι τελείως ξεκαθαρισμένα και τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων ΑΕΙ και ΤΕΙ δεν αλλάζουν. Στον ιδιωτικό τομέα, τα πράγματα επίσης δεν αλλάζουν και πολύ, αφού και πάλι συνήθως προσδιορίζεται αν η θέση που πρέπει να καλυφθεί είναι πανεπιστημιακού ή τεχνολογικού επιπέδου. Οπου δεν προσδιορίζεται, τα εργασιακά δικαιώματα καθορίζονται από τους «νόμους» της ιδιωτικής αγοράς.
3. Σε ποιες σχολές δεν έχουν καθοριστεί ακόμη τα επαγγελματικά δικαιώματα και ποιο υπουργείο είναι αρμόδιο γι’ αυτό;
Αρμόδιο για την έκδοση των προεδρικών διαταγμάτων που θα προσδιορίζουν τα επαγγελματικά δικαιώματα είναι το υπουργείο Παιδείας, αλλά πρέπει να συνυπογραφούν και από τα συναρμόδια υπουργεία. Τα περισσότερα όμως έχουν ήδη προσδιοριστεί, χωρίς να αλλάζει τίποτε. Δεν έχουν προσδιοριστεί τα επαγγελματικά σε μια σειρά ειδικοτήτων, αλλά αυτή τη στιγμή ειδικές επιτροπές στο εσωτερικό του υπουργείου Παιδείας εργάζονται πυρετωδώς για τον καθορισμό τους και ως τα μέσα Μαΐου αναμένεται να έχουν λυθεί όλες οι απορίες.
4. Με τα μεταπτυχιακά προγράμματα τι γίνεται; Οι απόφοιτοι των ΤΕΙ θα έχουν τη δυνατότητα από την επόμενη χρονιά να κάνουν μεταπτυχιακά στα ΑΕΙ;
«Εδώ, ουσιαστικά, υπάρχει μια αλλαγή προς όφελος των σπουδαστών των ΤΕΙ. Οι απόφοιτοι των τεχνολογικών ιδρυμάτων βέβαια μπορούσαν να κάνουν μεταπτυχιακά στα ΑΕΙ από το 1995, όταν είχε ψηφιστεί σχετικός νόμος. Συνήθως όμως οι απόφοιτοι των ΤΕΙ δεν γίνονταν αποδεκτοί ή δεν τα επέλεγαν και οι ίδιοι γιατί θα έπρεπε να πάρουν μεγάλο αριθμό μαθημάτων. Τώρα τα ΑΕΙ θα πρέπει υποχρεωτικά να παίρνουν και αποφοίτους των ΤΕΙ, αλλά διατηρούν τη δυνατότητα να καθορίζουν κριτήρια, σύμφωνα με την κρίση τους, για την αποδοχή τους. Το νέο αυτό καθεστώς θα ισχύσει από την επόμενη χρονιά, ενώ τα ΤΕΙ έχουν τη δυνατότητα να συνδιοργανώνουν μεταπτυχιακά προγράμματα και με πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού.
5. Γιατί τσακώνονται οι εκπρόσωποι των ΑΕΙ και των ΤΕΙ; Ποιες είναι οι διαφωνίες τους;
Οι πανεπιστημιακοί διαφωνούν με την ένταξη των ΤΕΙ στην ανώτατη τριτοβάθμια εκπαίδευση επειδή δεν προηγήθηκε η αξιολόγησή τους, η οποία και υποστηρίζουν ότι θα χώριζε «την ήρα από το στάρι» και θα προστάτευε την ποιότητα της ανώτατης εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα θεωρούν ότι η ένταξη των ΤΕΙ στην ίδια ισότιμη βαθμίδα με τα ΑΕΙ, με τον τρόπο που γίνεται, θα υποβαθμίσει συνολικά το επίπεδο της ανώτατης εκπαίδευσης. Τα ΑΕΙ έχουν προτείνει να ενταχθούν τα ΤΕΙ στα πανεπιστήμια και να αποτελέσουν κύκλο των σπουδών τους. Οι εκπρόσωποι των ΤΕΙ, από την πλευρά τους, θέλουν τώρα που μπαίνουν στην ανώτατη εκπαίδευση να αποκτήσουν και όλα τα προνόμια των καθηγητών των ΑΕΙ, χωρίς να θιγούν οι οργανικές θέσεις τους, αλλά και χωρίς να εξαναγκαστούν σε αύξηση των προσόντων τους, προκειμένου να μην υποβαθμιστούν εργασιακά. Κυρίως διαφωνούν με την ένταξη των νυν υπηρετούντων καθηγητών στη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή, ώσπου να γίνει η αξιολόγησή τους και να κερδίσουν εκ νέου τις καθηγητικές θέσεις τους.
6. Πώς θα γίνει η αξιολόγηση; Τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ θα αξιολογούνται από τον ίδιο φορέα;
Ναι. Ενεργοποιείται πάλι το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας γι’ αυτόν τον σκοπό, αλλά ιδρύεται και ένα ακόμη όργανο, το Εθνικό Συμβούλιο Αξιολόγησης της Ποιότητας, με στόχο να αναλάβουν το δύσκολο έργο της αξιολόγησης όλων των ιδρυμάτων της ανώτατης εκπαίδευσης. Η αξιολόγηση, τουλάχιστον όσον αφορά τα ΤΕΙ, θα έχει χρονικό ορίζοντα έξι ετών, στη διάρκεια των οποίων θα δοθούν εκπαιδευτικές άδειες και κίνητρα για όποιον θελήσει να αυξήσει τα προσόντα του.
