Ανακύκλωση: η διαδικασία με την οποία επαναχρησιμοποιούνται διάφορα υλικά ή οτιδήποτε αποτελεί γρήγορο αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και το οποίο στη μορφή που είναι δεν αποτελεί πλέον αγαθό για τον άνθρωπο. Μια διαδικασία μετατροπής των απορριμμάτων σε πρώτες ύλες, από τις οποίες στη συνέχεια παράγονται νέα προϊόντα. Απευθυνόμενη σε όσους έχουν σχηματισμένη μια ολοκληρωμένη οικολογική συνείδηση, η ανακύκλωση είναι μια διαδικασία ενταγμένη στη ρουτίνα της καθημερινότητας σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Οι μπλε κάδοι στη συνείδησή μας

Στην Ελλάδα η πορεία της ανακύκλωσης μετρά περίπου 24 χρόνια – το 2001 η χώρα εισήγαγε τον Νόμο 2939 για τη διαχείριση των αποβλήτων συσκευασίας και άλλων προϊόντων. Κάτι παραπάνω από οικεία εδώ και χρόνια λοιπόν η εικόνα των μπλε κάδων στους δρόμους.

Σχεδόν σε κάθε ελληνική γειτονιά διατηρούν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανακύκλωση συσκευασιών, καθώς είναι το τελευταίο «σπίτι» των απορριμμάτων που πρέπει (και μπορούν) να ανακυκλωθούν. Για πολλούς μια «επίσκεψη» στους μπλε κάδους αποτελεί κομμάτι της καθημερινής ρουτίνας και εφόσον διαθέτουν τη σωστή ενημέρωση, γνωρίζουν πολύ καλά πώς να τους χρησιμοποιούν.

Αρκετοί πολίτες, ωστόσο, παρότι αναγνωρίζουν τους μπλε κάδους και τους μπλε κώδωνες που βλέπουν διαρκώς μπροστά τους, τους αντιμετωπίζουν απλά ως μία ακόμη υποδομή στην άκρη του δρόμου. Δεν έχουν απόλυτη γνώση για το πώς πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι μπλε κάδοι χωρίς να υποτιμηθεί η σημασία τους. Και, πράγματι, μας είναι γνώριμη η εικόνα ενός κάδου ανακύκλωσης γεμάτου με απορρίμματα των οποίων η θέση είναι αλλού – μαζί με τα υπόλοιπα, τα μη ανακυκλώσιμα απορρίμματα.

Ανατρέχοντας για λίγο στην ιστορία της ανακύκλωσης σε συνάρτηση με τη χώρα μας, θα δούμε ότι το σύστημα των μπλε κάδων και των μπλε κωδώνων οργανώνεται εδώ και 24 χρόνια από την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), η οποία ιδρύθηκε το 2001.

Η δουλειά που έχει γίνει κατά τη διάρκεια αυτών των ετών είναι εντυπωσιακή και στατιστικά στοιχεία δηλώνουν ότι μόνο πέρυσι επιτεύχθηκε η ανακύκλωση 504.000 τόνων υλικών συσκευασίας έναντι υποχρέωσης 330.000 τόνων. Αυτό σημαίνει ότι επιτεύχθηκε το 152% του στόχου της εταιρείας, ενώ κάτι παραπάνω από αξιοσημείωτο είναι ότι από την αρχή της λειτουργίας της έως τις μέρες μας έχουν διατεθεί 427 εκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις και λειτουργικές δαπάνες, ώστε το σύστημά της να καλύπτει αποτελεσματικά το 99% του πληθυσμού της χώρας.

Απλά αλλά κρίσιμα ερωτήματα

Παρ’ όλα αυτά, η ενημέρωση κρίνεται απαραίτητη, διότι πολύς κόσμος δεν έχει πλήρη γνώση επί του θέματος. Αυτό που οφείλουμε κατ’ αρχάς να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι στην πραγματικότητα οι μπλε κάδοι δεν αποτελούν απλώς ένα ακόμα «σημείο ανακύκλωσης». Είναι αντικείμενα-σύμμαχοι του ανθρώπου στον ευρύτερο, μεγαλύτερο αγώνα για ένα καθαρότερο περιβάλλον, που συνεπάγεται έναν πραγματικά βιώσιμο τρόπο ζωής. Ακολουθούν απαντήσεις με απλά λόγια στα εύλογα αλλά καίρια ερωτήματα σχετικά με τη χρήση των μπλε κάδων και των μπλε κωδώνων.

Ενα ερώτηµα είναι τι µπορούµε να ανακυκλώσουµε στους µπλε κάδους και κώδωνες.

Η απάντηση είναι:

• Χαρτί – χαρτόνι (π.χ. από συσκευασίες με ηλεκτρικές συσκευές, γάλα, χυμούς, δημητριακά, πίτσα, μπισκότα, ζάχαρη, απορρυπαντικά, χαρτοσακούλες).

• Πλαστικό (π.χ. μπουκάλια και δοχεία από νερό ή αναψυκτικά, κεσεδάκια από γιαούρτι, βούτυρο, φιάλες από λάδι, συσκευασίες από απορρυπαντικά, είδη καθαρισμού, σαμπουάν και αφρόλουτρα).

• Γυαλί (π.χ. μπουκάλια και βαζάκια παντός είδους).

• Αλουµίνιο (π.χ. από αναψυκτικά, μπίρες).

• Λευκοσίδηρο (π.χ. από γάλα εβαπορέ, τόνο, ζωοτροφές, τοματοπολτό σε κονσέρβα). Προσοχή εδώ στη σημασία του μπλε κώδωνα, ο οποίος βρίσκεται κοντά στον μπλε κάδο και συλλέγει αποκλειστικά γυαλί.

Πέρα από τον πολύ σημαντικό κανόνα ότι δεν πρέπει ποτέ να πετάμε κοινά σκουπίδια στους μπλε κάδους και κώδωνες, η σωστή διαδικασία για ανακύκλωση απαιτεί τέσσερα απλά βήματα: α) διαχωρισμό σε καθημερινή βάση των συσκευασιών από τα υπόλοιπα απορρίμματα,

β) άδειασμα των συσκευασιών από τα υπολείμματα,

γ) τα χαρτοκιβώτια πρέπει να μεταφέρονται διπλωμένα,

δ) τα υλικά πρέπει να πετιούνται χύμα και όχι μέσα σε δεμένες σακούλες.

Τι κερδίζουμε με την ανακύκλωση

Κάθε συσκευασία που πετάμε σωστά στους μπλε κάδους και μπλε κώδωνες είναι ένα μικρό βήμα προς ένα πιο «πράσινο» μέλλον, οπότε οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε την Ανακύκλωση Συσκευασιών όχι απλώς σαν μια συνήθεια αλλά σαν μια πράξη ευθύνης απέναντι στο περιβάλλον, τις μελλοντικές γενιές και τον ίδιο μας τον εαυτό. Και, το σημαντικότερο, με την Ανακύκλωση Συσκευασιών μπορούμε να πετύχουμε περισσότερα από όσα πιστεύουμε.

Πρώτον, εξοικονομούμε ενέργεια και φυσικούς πόρους, ενισχύοντας την κυκλική οικονομία και συνεισφέροντας στην αλλαγή του μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης, κάτι που είναι αναγκαίο για την προστασία του πλανήτη.

Δεύτερον, πετυχαίνουμε τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, συμβάλλοντας έτσι στην αντιμετώπιση των αποτελεσμάτων της κλιματικής κρίσης.

Τρίτον, προστατεύουμε το περιβάλλον, μειώνοντας τον όγκο των απορριμμάτων τα οποία καταλήγουν στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), με αποτέλεσμα να επιμηκύνεται ο χρόνος ζωής των πολύτιμων αυτών υποδομών.

Τέταρτον, δημιουργούμε και συντηρούμε νέες θέσεις εργασίας στον τομέα της συλλογής και διαλογής των αποβλήτων συσκευασίας σε τοπικό επίπεδο.

Και, τέλος, αναβαθμίζουμε την ποιότητα ζωής στις πόλεις και τις γειτονιές μας, ενισχύοντας συνολικά την περιβαλλοντική συνείδηση και συμπεριφορά όλων μας. Με άλλα λόγια, δείχνουμε πολιτισμό, γιατί η σωστή διαχείριση των απορριμμάτων είναι δείκτης κοινωνικής και πολιτισμικής ωριμότητας.

Πώς και πού ανακυκλώνουμε συσκευές

Και πάλι, όμως, σε ό,τι αφορά την Ανακύκλωση Συσκευών, πολύς κόσμος ακολουθεί μεθόδους ανακύκλωσης που εσφαλμένα θεωρεί αποδεκτές. Το να αφήνει π.χ. μια παλιά συσκευή στην άκρη δρόμου ή στα σκουπίδια ή ακόμη και να τη διατηρεί ξεχασμένη σε κάποιο ντουλάπι του σπιτιού δεν είναι λύση.

Η ανακύκλωση συσκευών πρέπει να γίνεται στους σωστούς κάδους, στα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών και στα super markets. Ολες οι συσκευές, από την πιο μικρή έως την πιο μεγάλη, μπορούν να ανακυκλωθούν σε περισσότερα από 16.000 σημεία συλλογής σε όλη τη χώρα και το πλησιέστερο σημείο στο σπίτι του καθενός μπορεί να βρεθεί με μια απλή επίσκεψη στο www.electrocycle.gr. Κάδοι για μικροσυσκευές και λαμπτήρες βρίσκονται μέσα στα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού καθώς και σε super market.

Επίσης, κατά την αγορά μιας νέας μεγάλης οικιακής συσκευής, ο καταναλωτής έχει τη δυνατότητα να ζητήσει από το κατάστημα την εντελώς δωρεάν παραλαβή της παλιάς του συσκευής προς ανακύκλωση (σημειωτέον, αυτό ισχύει για τις ογκώδεις συσκευές, όπως π.χ. ψυγεία). Μάλιστα, πολλοί δήμοι της χώρας παρέχουν τη δυνατότητα παραλαβής μεγάλων συσκευών από οικίες κατόπιν συνεννόησης.

Ο περιορισμός της ρύπανσης και η μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται προς ταφή είναι το προφανές αποτέλεσμα της ανακύκλωσης των συσκευών, διαδικασίας με τεράστιο θετικό αποτύπωμα για την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον. Η απορρύπανση των συσκευών στις μονάδες διαχείρισης εξασφαλίζει την προστασία των οικοσυστημάτων και των φυσικών πόρων από την απειλή των βλαβερών ουσιών. Την ίδια στιγμή, πολύτιμη είναι η εξοικονόμηση που προκύπτει τόσο σε επίπεδο μείωσης της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, όσο και στην ενέργεια των φυσικών πόρων.

Το πρώτο και μεγαλύτερο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού στην Ελλάδα είναι η Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ, της οποίας η δράση έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα χάρη στη λειτουργία 14 σύγχρονων μονάδων διαχείρισης. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους, καθώς μέσα σε δύο δεκαετίες η εταιρεία έχει ανακυκλώσει περισσότερους από 965.000 τόνους Αποβλήτων ΗΗΕ και έχει πετύχει συνολική ανάκτηση υλικών άνω του 94%.

Επίσης, βάσει στοιχείων του ευρωπαϊκού συνδέσμου WEEE Forum για το 2023, διαχειρίζεται το 95% της συλλογής ΑΗΗΕ στην Ελλάδα. Συντονισμένα και με ακρίβεια, το οικοσύστημα συνεργασιών που έχει δημιουργήσει υλοποιεί όλον τον κύκλο απόσυρσης των συσκευών – από τη συλλογή και τη μεταφορά τους στις μονάδες διαχείρισης, έως το τελευταίο στάδιο της απορρύπανσης και της ανάκτησης των πρώτων υλών.

Ανακύκλωση τηγανελαίων – παραγωγή φιλικού καυσίμου

Σημείο νευραλγικό στον τομέα της ανακύκλωσης, στο οποίο ενδεχομένως να μην έχουμε δώσει όλοι τη δέουσα σημασία, είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από το χρησιμοποιημένο λάδι στην κουζίνα του σπιτιού μας. Ασφαλώς, εύκολα μπορεί να γίνει στον καθένα από εμάς αντιληπτό ότι το πέταγμα του λαδιού στους κάδους σκουπιδιών ή η απόρριψη από το τηγάνι κατευθείαν στον νεροχύτη της κουζίνας του σπιτιού μας δεν φαντάζει και τόσο ενδεδειγμένη διαδικασία.

Στην πραγματικότητα, όχι μόνο δεν είναι σωστή, αλλά είναι και επιβλαβής. Αποτελεί μία ακόμη περιβαλλοντική ζημία, η οποία γίνεται ολοένα και σοβαρότερη όσο περισσότεροι από εμάς πέφτουν στην παγίδα και ξεφορτώνονται το χρησιμοποιημένο λάδι κατ’ αυτόν τον τρόπο. Γιατί; Διότι από τη στιγμή που τα τηγανέλαια καταλήγουν στις αποχετεύσεις, φράζουν τις σωληνώσεις, προκαλούν δυσάρεστες οσμές και αποτελούν εμπόδιο στη λειτουργία των βιολογικών καθαρισμών.

Συνεπώς, μέσα από το δίκτυο αποχέτευσης καταλήγουν είτε στο υπέδαφος είτε στη θάλασσα και προκαλούν αρνητικές συνέπειες για τα οικοσυστήματα και το περιβάλλον. Πρέπει λοιπόν να θυμόμαστε ότι πέρα από τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ανακυκλώνοντας τα τηγανέλαια αποτρέπουμε και τη ρύπανση των υπόγειων και θαλάσσιων υδάτων και εντελώς πρακτικά μιλώντας αποφεύγουμε το μπλοκάρισμα των αποχετεύσεων του σπιτιού μας, όπως και του αποχετευτικού συστήματος της πόλης στην οποία ζούμε.

Επίσης, με την ανακύκλωση τηγανελαίου συμβάλλουμε στη δημιουργία του βιοντίζελ, του πράσινου καυσίμου που συνεισφέρει ενεργά στον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και έχει κριθεί κατάλληλο για την κίνηση των οχημάτων. Σε αυτό το σημείο δίνει έμφαση στην καμπάνια της η εταιρεία Πράσινο Λάδι (www.prasinoladi.gr), η οποία καλώντας τους πολίτες να γίνουν ήρωες στην κουζίνα και να ανακυκλώσουν το τηγανέλαιό τους είτε μέσω μιας απλής διαδρομής από το σπίτι σε κάποιο σημείο ανακύκλωσης, είτε ακόμα και με ραντεβού μέσα από το app τους για παραλαβή από το σπίτι τους.

Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί ότι η ανακύκλωση 1 lt τηγανελαίου παράγει 1 lt βιοντίζελ, το οποίο εξοικονομεί 3kg CO2 από την ατμόσφαιρα, αποτρέποντας έτσι την υποβάθμιση ενός εκατομμυρίου λίτρων νερού, ποσότητας που χρησιμοποιεί ένας άνθρωπος σε 14 χρόνια, ενώ παράλληλα εξοικονομούνται περίπου 3,1 kWh.

Απλές κινήσεις, μεγάλες προσδοκίες

Αν όμως η διαδικασία ανακύκλωσης τηγανελαίου ακούγεται εκ πρώτης περίπλοκη, και πάλι, δεν είναι. Στην ουσία μιλάμε για πολύ απλές κινήσεις, τις οποίες μπορούμε όλοι να βάλουμε στη ζωή μας αν έχουμε διαρκώς στο μυαλό μας το πόσο υψίστης σημασίας για το περιβάλλον και την προστασία του είναι η υπεύθυνη διαχείριση των αποβλήτων. Και πάλι, όπως με τους μπλε κάδους, τα βασικά βήματα είναι λίγα και πάρα πολύ απλά. Αναλυτικότερα:

α) αφήνουμε το λάδι να κρυώσει μετά το τηγάνισμα,

β) συλλέγουμε το τηγανέλαιο σε ένα πλαστικό μπουκάλι, κλείνουμε πολύ καλά το καπάκι και μέσω Διαδικτύου βρίσκουμε το κοντινότερο σημείο με ειδικό κάδο για να ρίξουμε το μπουκάλι με το τηγανέλαιο. Τα σημεία αυτά βρίσκονται παντού γύρω μας, σε πρατήρια καυσίμων, αλυσίδες super market, ακόμα και σε δημοτικά σημεία.

Το ουσιαστικό μήνυμα είναι ότι όλοι μαζί μπορούμε να συμβάλουμε στη συγκέντρωση αυτού του λαδιού προκειμένου να χρησιμοποιηθεί με τον σωστό τρόπο και με σκοπό την παραγωγή ενός φιλικού καυσίμου, του βιοντίζελ. Ενας ακόμη λόγος λοιπόν που η ανακύκλωση τηγανελαίου οφείλει να θεωρηθεί καίριας σημασίας είναι ότι αποτελεί κάτι παραπάνω από ουσιαστική πράξη στην ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας και σημαντικό τρόπο ευαισθητοποίησης για την προστασία του περιβάλλοντος.

Εκτός από τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αερίων του θερμοκηπίου κατά 90%, η συμβολή της στην ελληνική οικονομία είναι εξόχως θετική, καθώς έτσι μειώνεται η εισαγωγή ορυκτών καυσίμων.