Η Ταμίλα Κουλίεβα σκηνοθετεί το «Aπόρρητο» του Ιβάν Βιριπάγεφ, ένα έργο που μας μεταφέρει στο 2028. Τρεις επιστήμονες παίρνουν μέρος σε μια κλειστή έρευνα, η οποία με τη συμβολή της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) διερευνά καίρια ερωτήματα που απασχολούν τον άνθρωπο. Στο επίκεντρο βρίσκεται η αναζήτηση της ελευθερίας – γιατί πάνω απ’ όλα, όπως επισημαίνει η ηθοποιός και σκηνοθέτρια, ο άνθρωπος θέλει να είναι ελεύθερος.
Τι είναι το «Απόρρητο»;
«Κατ’ αρχάς είναι ένα σπουδαίο, σύγχρονο κείμενο. Τρεις επιστήμονες δίνουν συνέντευξη στην Τεχνητή Νοημοσύνη, η οποία θέλει να μάθει όλο και περισσότερα. Τα θέματα είναι ανοιχτά, είναι γύρω από την ανθρώπινη ύπαρξη, από τον κόσμο που ζούμε, άρα κοινωνικά, πολιτικά, προσωπικά και θρησκευτικά ζητήματα. Οι τρεις επιστήμονες αντιπροσωπεύουν τρεις γενιές. Οπότε ο τρόπος σκέψης διαφέρει, μαζί και η ανάγκη της Τεχνητής Νοημοσύνης να μάθει ποια είναι αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου τα οποία δεν γνωρίζει ή δεν μπορεί να καταλάβει. Γιατί ο άνθρωπος συνδυάζει πολλές πλευρές, σκοτεινές και φωτεινές, είναι το σύνολο όλων αυτών των πραγμάτων. Εχει προοδευτικές σκέψεις, ιδέες, προτάσεις και ταυτόχρονα κουβαλάει πράγματα που δεν μπορεί να παραδεχθεί ο ίδιος για τον εαυτό του ή για τον άλλον ώστε να είναι ειλικρινής. Και είναι πολύ αστείο ότι η ΑΙ δεν μπορεί να καταλάβει το ψέμα».
Απέναντι από τους επιστήμονες κάθονται δύο δημοσιογράφοι, ο Παύλος Τσίμας και η Ελλη Στάη…
«Είμαι πολύ χαρούμενη για όλη την ομάδα που έχει δημιουργηθεί, γιατί είναι ένας κι ένας, σπουδαίοι. Και φυσικά χαίρομαι που μας κάνουν την τιμή η κυρία Στάη και ο κύριος Τσίμας. Γιατί ήθελα να είναι δύο προσωπικότητες που φέρνουν μαζί τους κύρος, σοβαρότητα, μια ιστορία – γι’ αυτό που σκέφτομαι δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερα. Οταν ήρθαν στην πρόβα και διαβάσαμε όλοι μαζί το έργο, ήταν τόσο “σωστό” όλο αυτό, ήταν ακριβώς ό,τι έπρεπε γι’ αυτή την παράσταση. Το έργο διαδραματίζεται στο εγγύς μέλλον και είναι ίσως η πρώτη φορά που η Τεχνητή Νοημοσύνη κάνει ερωτήσεις, γιατί ως τώρα δίνει απαντήσεις. Και έχει μεγάλο ενδιαφέρον πώς απαντούν οι τρεις επιστήμονες σχετικά με την ΑΙ αλλά και το μέλλον της ανθρωπότητας. Γιατί η έρευνα αυτή γίνεται και με αυτόν τον σκοπό, να απαντηθεί η ερώτηση αν έχει μέλλον η ανθρωπότητα και αν ο ανθρώπινος πολιτισμός θα επιβιώσει».
Το έργο δίνει και απαντήσεις;
«Ναι. Το έργο νομίζω έχει έναν σκοπό αφύπνισης. Και πιστεύω ότι εμείς που είμαστε πάνω στη σκηνή έχουμε μέσα από τους ρόλους μας να πούμε προσωπικά πράγματα. Αλλά και ο θεατής με έναν τρόπο συμμετέχει σε όλο αυτό: Γιατί ενώ η έρευνα είναι απόρρητη, σπάει αυτό το απόρρητο και κάνει τον θεατή μάρτυρα σε αυτό που συμβαίνει».
Η τέχνη, το θέατρο, όντως αφυπνίζουν σήμερα;
«Ναι και γι’ αυτό ο κόσμος αγκαλιάζει τις παραστάσεις. Εγώ πιστεύω ότι ένας από τους βασικούς και σημαντικούς σκοπούς του θεάτρου είναι να αφυπνίσει. Το θέατρο είναι, εδώ και τώρα, μια ζωντανή επικοινωνία με τους θεατές. Αν δεν ακουμπάει σταθερά στα πράγματα των ημερών γίνεται κάτι απόμακρο, ξένο, χωρίς πολύ νόημα. Πρέπει πάντα να έχει στοιχεία του προβληματισμού που έχει και ο κόσμος. Αυτό το εδώ και τώρα είναι πραγματικά αυτό που κάνει το θέατρο μοναδική τέχνη, μια τέχνη που θα ζήσει για πάντα. Οσο για την Τεχνητή Νοημοσύνη δεν θα μας επηρεάσει και πολύ στο θέατρο γιατί στον κινηματογράφο μάς έχει ήδη επηρεάσει. Οπως γράφεται για κάποια προϊόντα “χωρίς λακτόζη”, έτσι θα γράφουμε και για μια παράσταση “χωρίς ΑΙ”».
Η σκηνοθεσία πότε άρχισε να σας ενδιαφέρει;
«Πέρσι που ανέβηκε η παράσταση (σ.σ.: “Ο Σεργκέι είναι και πολύ βλάκας”) στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης διαπίστωσα ότι, παρόλο που με αγχώνει πάρα πολύ αυτή η διαδικασία, μου αρέσει πάρα πολύ επίσης. Τις σπουδές μου τις ξεκίνησα από τη σκηνοθεσία. Πάντα φλέρταρα με αυτή μου την επιθυμία. Αλλά όχι, δεν αντικαθιστά το παίξιμο, καθόλου».
Γυρίζοντας πίσω, πώς βλέπετε τον εαυτό σας μέσα στα χρόνια;
«Νομίζω ότι τα πράγματα ήρθαν και με βρήκαν και είμαι ευγνώμων για αυτό που έχει συμβεί. Δεν είχα ποτέ στο μυαλό μου να με μάθει ο κόσμος, να κάνω καριέρα έτσι όπως το εννοούμε και το λέω πολύ ειλικρινά. Δεν ανήκω στους ηθοποιούς που ήθελαν από μικρή ηλικία να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο. Οδηγήθηκα εδώ. Νομίζω ότι εκτός από τον εαυτό μου, οφείλω πολλά πράγματα στους γονείς μου, στους καθηγητές μου, στους ανθρώπους που με στήριξαν όταν εγώ αμφιταλαντευόμουν. Και στους συνεργάτες μου οφείλω πολλά. Πάντα θεωρώ καθοριστικό το πόσο πολύ θέλεις κάτι, πόσο εσωτερική ανάγκη το έχεις».
Η ενσωμάτωση στην Ελλάδα σας δυσκόλεψε;
«Δεν βίωσα πρόβλημα στην ενσωμάτωση. Απλώς υπήρχε πάντα μέσα μου κάτι δικό μου που μου έλεγε ότι πρέπει να προσπαθώ λίγο περισσότερο, αλλά νομίζω ότι θα το έκανα έτσι κι αλλιώς».
Από την κινηματογραφική «Βασιλική», στο ξεκίνημά σας, ως τώρα, πόσα πράγματα έχουν αλλάξει μέσα σ’ αυτά τα 30-35 χρόνια;
«Νομίζω πως από ένα σημείο και μετά, είτε λόγω της τεχνολογίας είτε λόγω του ότι αντιμετωπίσαμε από κοινού κάποια πράγματα και βρεθήκαμε όλοι στην ίδια κατάσταση, σαν να “ισοπεδώθηκαν” οι διαφορές. Δεν βλέπω πλέον μεγάλες διαφορές. Μπορεί να συμβαίνουν ακρότητες, αλλά όλοι πλέον βαδίζουμε χρησιμοποιώντας τους ίδιους μηχανισμούς, τα ίδια εργαλεία».
Το ίδιο ισχύει και στο θέατρο, στην τηλεόραση;
«Το θέατρο έχει εξελιχθεί. Γιατί το θέατρο πάντα ψάχνει καινούργιους τρόπους έκφρασης, καινούργιες φόρμες – από τον Τρέπλιεφ στον “Γλάρο” μέχρι σήμερα με την τεχνολογία, αλλά με διαφορετική γραφή. Αυτή η αναζήτηση δεν σταματάει, αρκεί να πατάει κάπου. Δεν ξεκινάς από την αφαίρεση, καταλήγεις. Αλλά και στην τηλεόραση υπάρχει άνοδος, εννοώ σε ό,τι αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά – η ποιότητα βελτιώνεται».
Εφέτος στη μικρή οθόνη («Αγιος Ερωτας») υποδύεστε μια γυναίκα που κακοποιείται. Αρα περνάτε κάποιο μήνυμα;
«Με χαροποιεί πάρα πολύ ότι τηλεοπτικά σε έναν ρόλο μπορώ να έχω ένα μήνυμα – δεν συμβαίνει συχνά. Γιατί η τηλεόραση είναι ένα μέσο που αντιπροσωπεύει μια συντροφιά. Παρόλο που είναι μια σειρά εποχής διαπιστώνω ότι τα πράγματα για τη γυναίκα δεν έχουν αλλάξει και τόσο. Γι’ αυτό και ο κόσμος έχει αγκαλιάσει τη σειρά και ειδικά την ηρωίδα μου, γιατί με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, διαπιστώνει ότι σε μεγάλο βαθμό τα πράγματα παραμένουν άλυτα. Εχουμε πολύ δρόμο ακόμα. Δεν ξέρω τι είδους στήριξη μπορεί να προσφερθεί σε μια γυναίκα για να κάνει το βήμα. Σίγουρα όμως πρέπει να μιλάμε γι’ αυτά, να τα συζητάμε. Και το κάνουμε νομίζω. Γιατί πρέπει να σταματήσει αυτή η καταπίεση, αυτό που συμβαίνει με τις γυναικοκτονίες. Αν θέλουμε να αλλάξουμε κάτι, πρέπει να δώσουμε έμφαση στη μόρφωση, στην παιδεία. Και προλαβαίνουμε – είμαι αισιόδοξη».
Μετανιώσατε ποτέ που φύγατε από τη Ρωσία;
«Οχι. Ποτέ».
INFO
«Απόρρητο» (Νέα Τάξη Πραγμάτων) του Ιβάν Βιριπάγεφ.
Μετάφραση – απόδοση: Βεατρίκη Ψυχάρη,
σκηνοθεσία: Ταμίλα Κουλίεβα,
σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς,
φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ, ενδυματολόγος: Λένα Μινά,
μουσική: Dof Twogee.
Παίζουν: Ταμίλα Κουλίεβα, Μαριάννα Κιμούλη, Χρήστος Στέργιογλου.
Συμμετέχουν: Ελλη Στάη, Παύλος Τσίμας. Θέατρο Τζένη Καρέζη, πρεμιέρα 6 Φεβρουαρίου.
