Νιώθεις σαν να γνωρίζεις την Taylor Swift ή ακόμη και τον Ντόναλντ Τραμπ; Η νέα λέξη της χρονιάς για το 2025, σύμφωνα με το Cambridge Dictionary, αποκαλύφθηκε: «parasocial», μια σχέση ή σύνδεση που νιώθει κάποιος με έναν διάσημο άνθρωπο τον οποίο δεν γνωρίζει.
Οι ψυχολόγοι έχουν μελετήσει πώς η άνοδος των μονόπλευρων παρακοινωνικών σχέσεων έχει επαναπροσδιορίσει τη φήμη, το φαν κλαμπ και τη διασημότητα.
Για παράδειγμα, όταν η ποπ σταρ Taylor Swift και ο Αμερικανός ποδοσφαιριστής Travis Kelce ανακοίνωσαν τον αρραβώνα τους, πολλοί θαυμαστές ένιωσαν μια ισχυρή σύνδεση μαζί τους, παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν τους είχαν συναντήσει ποτέ.
Οι παρακοινωνικές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και διαδικτυακών influencers ή chatbot τεχνητής νοημοσύνης αποτελούν ένα αυξανόμενο φαινόμενο. Πολλοί άνθρωποι αποδίδουν μάλιστα μεγαλύτερη αξία σε παρακοινωνικές σχέσεις απ’ ό,τι σε ορισμένες πραγματικές.
Μια μελέτη του 2024 αποκάλυψε ότι, ενώ οι συναισθηματικές ανάγκες εξακολουθούν να καλύπτονται καλύτερα από φίλους και οικογένεια, οι παρακοινωνικές σχέσεις με YouTubers εκτιμώνται περισσότερο από τις σχέσεις με «πραγματικούς» γνωστούς ή συναδέλφους.
«Αυτό που κάποτε ήταν ένας εξειδικευμένος ακαδημαϊκός όρος έχει περάσει στο mainstream» λέει ο Colin McIntosh από το Cambridge Dictionary. «Εκατομμύρια άνθρωποι αναπτύσσουν παρακοινωνικές σχέσεις· πολλοί ακόμη απλώς γοητεύονται από την άνοδό τους» προσθέτει. Όπως ανέφερε ο ιστότοπος του Cambridge Dictionary είχε δει άνοδο στις αναζητήσεις για τη λέξη parasocial.
Η άνοδος των παρακοινωνικών σχέσεων
Ο όρος parasocial χρονολογείται από το 1956, όταν δύο κοινωνιολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο παρατήρησαν ότι οι τηλεθεατές ανέπτυσσαν παρακοινωνικές σχέσεις με προσωπικότητες της τηλεόρασης, παρόμοιες με εκείνες που σχημάτιζαν με πραγματικά μέλη της οικογένειας και φίλους.
Παρατήρησαν πώς η συνεχώς αναπτυσσόμενη βιομηχανία της τηλεόρασης έφερνε τα πρόσωπα και τις προσωπικότητες των ηθοποιών μέσα στα σπίτια των θεατών.
Η Simone Schnall, καθηγήτρια πειραματικής κοινωνικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, δήλωσε: «Έχουμε μπει σε μια εποχή όπου πολλοί άνθρωποι σχηματίζουν ανθυγιεινές και έντονες παρακοινωνικές σχέσεις με influencers. Αυτό οδηγεί στο αίσθημα ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν αυτούς με τους οποίους αναπτύσσουν παρακοινωνικούς δεσμούς, ότι μπορούν να τους εμπιστεύονται, και ακόμη και σε ακραίες μορφές αφοσίωσης. Κι όμως, είναι εντελώς μονόπλευρο.»
Συμπλήρωσε ότι, καθώς η εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης καταρρέει, οι άνθρωποι στρέφονται σε μεμονωμένες προσωπικότητες ως πηγές αυθεντίας.
Μετά από τόσες ώρες κατανάλωσης περιεχομένου από αυτές τις προσωπικότητες-«αυθεντίες», οι καταναλωτές καταλήγουν να αναπτύσσουν παρακοινωνικούς δεσμούς, βλέποντάς τους περισσότερο ως φίλους, οικογένεια ή ακόμη και ως αρχηγούς λατρειών.
Πρόσθεσε ότι εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT, το οποίο πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν σαν φίλο, προσθέτουν μια νέα διάσταση στις παρακοινωνικές σχέσεις. «Αυτή είναι μια ψευδαίσθηση σχέσης και συλλογικής σκέψης, και ξέρουμε ότι οι νέοι μπορεί να είναι ευάλωτοι σε αυτό» προειδοποίησε.
Το να ακολουθεί κανείς καθημερινά τις εμπειρίες κάποιου άλλου οδηγεί αναπόφευκτα σε κοινωνική σύγκριση – και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ανάπτυξη ανθυγιεινών προτύπων ή προσδοκιών.
Άλλες νέες λέξεις φέτος
Άλλες νέες λέξεις στο Cambridge Dictionary για φέτος περιλαμβάνουν το «delulu», παιχνίδι με τη λέξη delusional, τη λέξη-ασυναρτησία «skibidi» και το «tradwife», σύντμηση του traditional wife.
Άλλες λέξεις που θεωρήθηκε ότι είχαν επίδραση φέτος περιλαμβάνουν το «slop», περιεχόμενο στο διαδίκτυο πολύ χαμηλής ποιότητας, ιδιαίτερα αυτό που δημιουργείται από την τεχνητή νοημοσύνη.
Μια ακόμη είναι το «memeify», που σημαίνει να μετατρέπεται ένα γεγονός, μια εικόνα ή ένα πρόσωπο σε meme – μια ιδέα, αστείο, εικόνα ή βίντεο που διαδίδεται γρήγορα στο διαδίκτυο
