Ο ΟΗΕ απεφάνθη ότι το Ισραήλ διαπράττει διαπράττει «γενοκτονία» στη Γάζα από τον Οκτώβριο του 2023, με «πρόθεση να καταστρέψει τους Παλαιστινίους», απεφάνθησαν οι ερευνητές του ΟΗΕ . Το Ισραήλ απέρριψε τις κατηγορίες ως προκατειλημμένες και αβάσιμες.

«Βαρύ» χαρακτήρισε τον όρο και πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη συνέντευξή του στον ΑΝΤ1.

«Όχι, δεν θα χρησιμοποιούσα αυτόν τον όρο. Αυτός είναι ένας πολύ βαρύς όρος, ο οποίος απαιτεί άλλου είδους… Και μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και όμηροι και ότι το Ισραήλ αυτή τη στιγμή, με τα όποια προβλήματά του, είναι μια δημοκρατία η οποία αντέδρασε σε μια αδιανόητης βιαιότητας επίθεση. Αυτό, όμως, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη χρήση αυτής της έκτασης βίας» είπε ο πρωθυπουργός».

Τι σημαίνει όμως νομικά ο όρος «γενοκτονία»; Πώς αποδεικνύεται; Και ποια είναι η θέση της διεθνούς δικαιοσύνης;

Τι είναι η γενοκτονία;

Η γενοκτονία έχει έναν πολύ αυστηρό νομικό ορισμό που κατοχυρώθηκε μετά το Ολοκαύτωμα με τη Σύμβαση του 1948. Ορίζεται ως εγκλήματα που διαπράττονται «με πρόθεση καταστροφής, εν όλω ή εν μέρει, εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας».
Πέντε πράξεις μπορούν να συνιστούν γενοκτονία:

  • δολοφονία μελών της ομάδας,
  • πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης,
  • επιβολή συνθηκών ζωής που οδηγούν σε καταστροφή,
  • παρεμπόδιση γεννήσεων,
  • βίαιη μεταφορά παιδιών.

Μέχρι σήμερα, τα διεθνή δικαστήρια έχουν αναγνωρίσει γενοκτονία μόνο σε τρεις περιπτώσεις: Καμπότζη (1970s), Ρουάντα (1994) και Σρεμπρένιτσα (1995).

Τι βρήκε η έρευνα του ΟΗΕ για τη Γάζα;

Μετά από 23 μήνες ερευνών, συνεντεύξεων με θύματα και μάρτυρες, αλλά και ανάλυση δορυφορικών εικόνων, η Επιτροπή κατέληξε ότι οι ισραηλινές αρχές και οι ένοπλες δυνάμεις «έχουν και εξακολουθούν να έχουν γενοκτονική πρόθεση να καταστρέψουν εν όλω ή εν μέρει τους Παλαιστινίους στη Γάζα».
Η έκθεση αποδίδει στο Ισραήλ ευθύνη για:

  • δολοφονίες,
  • πρόκληση σοβαρών σωματικών και ψυχικών βλαβών,
  • δημιουργία συνθηκών ζωής που οδηγούν σε εξόντωση,
  • μέτρα που εμποδίζουν γεννήσεις.

Ποια στοιχεία επικαλείται η Επιτροπή;

Η έρευνα αναφέρει μαζικές δολοφονίες, αποκλεισμό ανθρωπιστικής βοήθειας, εκτοπισμούς και καταστροφή υποδομών υγείας, μεταξύ αυτών και κλινικής γονιμότητας.
Στηρίζει επίσης τα συμπεράσματά της σε δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων, όπως:

  • η επιστολή του Μπενιαμίν Νετανιάχου προς στρατιώτες το 2023, όπου η επιχείρηση συγκρίθηκε με «ιερό πόλεμο ολοκληρωτικής εξόντωσης»,
  • η δήλωση του τότε Υπ. Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ για «ανθρώπινα ζώα» και πλήρη πολιορκία της Γάζας,
  • τα λόγια του Προέδρου Ισαάκ Χέρτζογκ ότι «ένας ολόκληρος λαός» φέρει ευθύνη.

Ο Χέρτζογκ υποστήριξε ότι παρερμηνεύτηκαν τα λόγια του, ενώ Νετανιάχου και Γκαλάντ δεν απάντησαν.

Πώς αποδεικνύεται η γενοκτονία;

Η πρόκληση ζημιών δεν αρκεί· απαιτείται και απόδειξη πρόθεσης. Αυτό είναι το πιο δύσκολο στάδιο στη νομική τεκμηρίωση.
Η Επιτροπή του ΟΗΕ υποστήριξε ότι από τις δηλώσεις αξιωματούχων και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις προκύπτει «η μόνη λογική εξήγηση» ότι υπήρχε γενοκτονική πρόθεση.

Ποιες υποθέσεις εξετάζουν τα διεθνή δικαστήρια;

Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ): Το 2023 η Νότια Αφρική κατέθεσε αγωγή κατά του Ισραήλ για γενοκτονία. Η υπόθεση θα διαρκέσει χρόνια, όμως το Δικαστήριο ήδη διέταξε το Ισραήλ να λάβει μέτρα για να αποτρέψει γενοκτονικές πράξεις.

Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC): Εξετάζει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στα παλαιστινιακά εδάφη. Έχει εκδώσει εντάλματα σύλληψης για Νετανιάχου και Γκαλάντ, όχι όμως (ακόμη) για γενοκτονία.

Τι απαντά το Ισραήλ;

Το Ισραήλ χαρακτήρισε την έκθεση «σκανδαλώδη» και «ψευδή» και αρνήθηκε να συνεργαστεί με την Επιτροπή. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ενεργεί με βάση το διεθνές δίκαιο, στοχεύοντας αποκλειστικά τη Χαμάς και προσπαθώντας να περιορίσει την απώλεια αμάχων.
Στο ICJ απέρριψε ειδικά τις κατηγορίες γενοκτονίας, επικαλούμενο το δικαίωμα αυτοάμυνας μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, που στοίχισε τη ζωή σε 1.200 ανθρώπους και οδήγησε σε 251 ομήρους.